Trăn trở của những người làm công tác phòng, chống Lao

BHG- Hơn 10 năm kể từ ngày thành lập, không ít những người mắc bệnh lao, phổi đã được phát hiện và điều trị khỏi hoàn toàn, nhưng có lẽ đối với những cán bộ của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh còn trăn trở vì một lý do giản đơn đó là số người bệnh được phát hiện mắc lao tại cộng đồng vẫn còn rất nhiều.

Trung bình mỗi năm Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh khám cho gần 3.000 lượt người, trong đó người bệnh được chẩn đoán mắc lao và các bệnh phổi khoảng 700 người. Tuy nhiên, trên thực tế số người mắc lao tại cộng đồng chưa được phát hiện và điều trị còn nhiều hơn con số thống kê rất nhiều và ở tất cả các huyện, thành phố, nhưng tập trung chủ yếu tại các huyện vùng cao phía Bắc.

Là một trong những thành viên đã từng tham gia các đợt khám phát hiện lao tại cộng đồng trong nhiều năm, Bác sỹ Hoàng Quốc Điểm, cho biết: Để giúp người dân có điều kiện được phát hiện và điều trị kịp thời bệnh lao, phổi hàng năm Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh đều tổ chức các đợt khám tại cộng đồng. Tuy nhiên mỗi huyện cũng chỉ tổ chức khám được một đợt cho 3, 4 xã với thời gian 3 - 5 ngày, trong đó ưu tiên để khám sàng lọc cho những trường hợp có biểu hiện nghi ngờ chứ cũng chưa tổ chức khám được hết cho người dân của xã. Đợt khám nào cũng phát hiện các trường hợp nghi do lao ít thì 1- 2 người, nhiều thì 20 đến 30 người.

Nhờ những buổi khám sàng lọc tại cộng đồng mà số người được chẩn đoán mắc lao đã được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, theo nhận định của các cán bộ trong đoàn khám sàng lọc, sở dĩ số bệnh nhân lao được phát hiện và điều trị trong những năm gần đây có xu hướng tăng hơn so với thời điểm trước là nhờ vào những đợt khám sàng lọc như thế. Hiện tại số người mắc lao tại cộng đồng  chưa được phát hiện, điều trị còn tiềm ẩn rất nhiều, khiến cho khả năng lây lan  bệnh trong cộng đồng là rất lớn, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng lao động của người bệnh. Đây là điều khiến cho những người làm công tác phòng, chống lao vô cùng trăn trở. Mặc dù đã tăng cường công tác truyền thông về các biện pháp phòng chống cũng như làm thế nào để phát hiện bệnh một cách kịp thời nhất nhưng phần vì do nhận thức của người dân còn hạn chế, phần vì người dân còn có tư tưởng chủ quan vì bệnh lao diễn biến từ từ, nên nhiều người cho rằng nó không thực sự nguy hiểm nên không đến cơ sở y tế kịp thời để khám và điều trị.

Ở xã Ma Lé (Đồng Văn) bị bệnh lao màng phổi được chuyển về bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh điều trị, sự bất đồng ngôn ngữ cũng khiến cho việc trao đổi giữa cán bộ y tế với Sùng Thị Máy trở nên khó khăn. Nhiều lúc muốn khai thác bệnh sử nhưng không biết diễn đạt thế nào để em hiểu, vốn là người dân bản địa, ngôn ngữ mà em giao tiếp hàng ngày là tiếng Mông nên việc em diễn giải cho các bác sỹ về bệnh tình cũng hạn chế. Đây có lẽ là một trong những khó khăn lớn nhất khiến trong việc trao đổi thông tin giữa người bệnh và cán bộ y tế không chỉ riêng đối với công tác phòng, chống lao mà cả công tác phòng chống dịch bệnh và chăm sóc sức khỏe nói chung ở tỉnh ta đang phải đối mặt.

Không làm việc trong môi trường độc hại, mặt khác gia đình và những người xung quanh không ai bị mắc lao vì thế anh Lý Văn Trần, xã Xín Chải (Vị Xuyên) không nghĩ rằng mình lại bị mắc lao. Chỉ đến khi thấy người rất mệt mỏi, sốt nhiều, giảm cân nhanh chóng, chưa đầy một tháng mà anh đã giảm từ 55 kg xuống còn 48 kg anh mới đến Trạm Y tế khám mới biết mình đã bị lao. Tuy nhiên theo các nhà chuyên môn thì có nhiều nguyên nhân mắc lao, chẳng hạn do thường xuyên làm việc ở nơi bị ô nhiễm, ẩm ướt, tối tăm, bụi bẩn hay do ăn phải thực phẩm bị nhiễm vi khuẩn lao, tiếp xúc với thú nuôi nhiễm lao, khi chăm sóc thú bị chúng cào xước hoặc vô tình chúng ta tiếp xúc trực tiếp với người mắc bệnh, chất thải có chứa vi khuẩn lao như đờm, dãi, nước bọt khi ho, hắt hơi hoặc do lây nhiễm qua đường hô hấp từ người này sang người kia... cũng có thể mắc lao.

Phát hiện để điều trị đã khó, ấy vậy mà đã không ít những trường hợp khi vẫn còn trong thời gian điều trị nhưng thấy sức khỏe đã ổn định nên đã tự ý bỏ thuốc khiến cho việc điều trị sau này không những gặp khó khăn mà còn tạo điều kiện cho vi trùng lao hình thành khả năng kháng thuốc. Do đó sự phối hợp của người bệnh cũng đóng vai trò quan trọng và là yếu tố quyết định trong quá trình điều trị đối với người mắc lao.

Tuy vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng nâng cao chất lượng và hiệu quả trong việc phát hiện, điều trị cho người bệnh luôn được đặt lên hàng đầu, để làm tốt điều đó, với vai trò là người đứng đầu của Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh, Bác sỹ Chúc Hồng Phương cho biết trong thời gian tới bệnh viện sẽ tiếp tục triển khai thêm các kỹ thuật mới, mang tính chất chuyên khoa sâu như nội soi màng phổi ống cứng, sàng lọc phát hiện sớm ung thư phổi; phối hợp với Bệnh viện Phổi Trung ương chẩn đoán lao kháng thuốc và một số kỹ thuật chuyên khoa khác; Cải tiến chất lượng bệnh viện theo các tiêu chí của Bộ y tế; Cử cán bộ đào tạo một số chuyên khoa như: Chuyên khoa định hướng Lao và Bệnh phổi, Hồi sức cấp cứu, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, siêu âm tim doppler mầu...

Một điều đáng mừng là giờ đây nhận thức của cộng đồng về lao đã khác xưa nhiều, người ta không còn coi lao là một trong những tứ chứng nan y, vì thế bản thân người bệnh cũng không còn e dè, lo ngại về căn bệnh của mình. Còn những người xung quanh có sự cởi mở trong giao tiếp cũng như tiếp xúc với người bệnh. Bởi thực chất bệnh lao có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu được phát hiện sớm, được điều trị kịp thời và đúng phác đồ.

Không chỉ những người bệnh khi đến khám tại các cơ sở y tế, mà làm thế nào để công tác khám sàng lọc tại cộng đồng, nhất là những thôn bản vùng sâu xa và đặc biệt là những người dân nghèo được tiếp cận với dịch vụ chữa lao tốt nhất cũng là một trong những mục tiêu mà bệnh viện hướng tới. Thiết nghĩ, nâng cao nhận thức của cộng đồng về bệnh lao cũng như ý thức của người dân trong việc phòng chống, phát hiện và điều trị kịp thời là tiền đề quan trọng góp phần không nhỏ đối với sự thành công của công tác phòng chống lao trên địa bàn tỉnh ta trong giai đoạn hiện nay.

Ngọc Ánh (Trung tâm Truyền thông GDSK)