Hợp tác xã kiểu mới - đời sống thêm cao, tình làng nghĩa xóm thêm gắn kết

BHG- Tính đến trung tuần tháng 7.2016, trên địa bàn tỉnh có 117/684 Hợp tác xã (HTX) thành lập trước ngày 1.7.2013 chuyển đổi thành công sang mô hình kiểu mới; 372 HTX đăng ký lại hoạt động; 34 HTX thành lập mới theo Luật 2012. Các HTX kiểu mới có sự tham gia góp vốn của thành viên HTX, có Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, các tổ sản xuất, kế toán... đã hoạt động thực chất hơn, bước đầu khắc phục được những hạn chế của HTX kiểu cũ.

Xã viên HTX thôn Chang làm bầu ươm cây giống.

Cuộc sống tốt hơn

Những ngày trung tuần tháng 7, dưới cái nắng như thiêu, như đốt; nhiều nông dân huyện Vị Xuyên vẫn còng lưng trên đồng, gieo cấy lúa Mùa cho kịp khung thời vụ, thì bà Lương Thị Mạnh, thành viên HTX Dịch vụ nông, lâm nghiệp thôn Chang (HTX thôn Chang) xã Việt Lâm (Vị Xuyên) lại thảnh thơi với các hoạt động văn nghệ, thể thao do Câu lạc bộ liên thế hệ của thôn tổ chức. “Mấy chục năm gắn với đồng ruộng, chưa bao giờ nông dân thôn Chang lại thấy công việc đồng áng nhẹ tênh như hiện nay, cơ giới hóa về tận đồng ruộng, giúp giải phóng sức lao động, năng suất cây trồng cao hơn thời sản xuất truyền thống kiểu con trâu đi trước, cái cày theo sau” - bà Mạnh bộc bạch về đổi thay từ ngày tham gia HTX thôn Chang. Sự thay đổi rõ rệt nhất, đó là vụ Đông - Xuân vừa qua, gia đình bà thu được 25 bao thóc, tăng thêm 5 bao so với trước khi vào HTX. Vụ Mùa này, gia đình bà gieo cấy 2 nghìn m2 đất lúa, các khâu làm đất, gieo mạ, cấy... đều bằng máy. Nếu như trước đây, cấy xong diện tích này, bà Mạnh phải bỏ ra 1 triệu đồng, huy động 10 công lao động, nay chỉ mất 30 phút với chi phí 200 nghìn đồng. Có thời gian, bà đầu tư chăn nuôi, mở quán bán hàng, thu nhập của gia đình tăng lên, bước đầu có tích lũy và mua sắm được nhiều tiện nghi sinh hoạt.

Từ ngày tham gia HTX, cuộc sống các gia đình đã nâng lên, sản xuất có chuyển biến, nhiều mô hình trồng trọt, chăn nuôi đang được triển khai, tạo nguồn thu nhập ổn định - bà Hà Thị Thu, Phó Giám đốc HTX thôn Chang chia sẻ. Ngay sau Đại hội thành viên, HTX đã tổ chức lại sản xuất theo phương pháp “5 cùng” gồm cùng giống, cùng gieo cấy, cùng kỹ thuật, cùng chăm sóc, cùng thu hoạch nên giảm được chi phí đầu tư, giải phóng sức lao động, năng suất lúa đạt 60-65 tạ/ha, tăng 5 tạ/ha so với phương thức sản xuất cũ. Vụ sản xuất Đông - xuân 2016, HTX cung ứng được 960 kg giống lúa, 6,7 tấn phân bón cho các thành viên HTX; vụ Mùa này, HTX tiếp tục cung cấp 1 tấn giống lúa cho thành viên HTX. Qua theo dõi, thành viên HTX rất yên tâm, phấn khởi tham gia HTX, đời sống được cải thiện, tình làng nghĩa xóm thêm gắn kết.

HTX thôn Chang tiến hành Đại hội vào cuối năm 2015, các thành viên đã bầu Hội đồng quản trị, Giám đốc, Ban kiểm soát, các tổ trồng trọt, dịch vụ, kế toán, thủ quỹ. Ngành nghề kinh doanh chính của HTX trồng trọt, chăn nuôi hỗn hợp; dịch vụ nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản; xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng, cho thuê máy móc, thiết bị nông, lâm nghiệp; vận tải hàng hóa; buôn bán vật liệu, thuốc trừ sâu và hóa chất khác sử dụng trong nông nghiệp... HTX có 124 thành viên, tổng vốn điều lệ 100 triệu đồng, mỗi thành viên đóng góp 200 nghìn đồng làm vốn hoạt động, sau 7 tháng thành lập, ngoài việc tổ chức lại sản xuất, nhiều mô hình chăn nuôi trâu, bò, lợn, ươm cây giống lâm nghiệp đang được triển khai. Đặc biệt, chăn nuôi đã tăng cả về số lượng và chất lượng, đàn lợn tăng từ 1.200 con lên 1.500 con, trâu tăng từ 129 con lên 154 con, thu nhập bình quân dự kiến tăng 16 triệu đồng lên 19,5 triệu đồng/người/năm.

Niềm vui tham gia HTX kiểu mới cũng đang tràn ngập gia đình ông Nguyễn Mạnh Huỳnh, thành viên HTX Dịch vụ nông, lâm nghiệp Minh Thành (Trung Thành - Vị Xuyên). Những ngày này, ông luôn dành phần lớn thời gian, dồn tâm huyết chăm sóc 1.200 cây cam trồng theo tiêu chuẩn VietGap, 1 ha chè, 38 nghìn bầu gừng và đàn gia súc, gia cầm với hàng chục con. Đưa chúng tôi đi thăm vườn cây, ông nhẩm tính, cam năm nay cho thu hoạch, gừng cuối năm cũng được thu, trừ chi phí, gia đình nắm trong tay hàng trăm triệu đồng. Niềm vui càng được nhân lên, khi 96 gia đình của HTX cũng mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng khoa học vào sản xuất và hứa hẹn cuộc sống tươi sáng hơn.

HTX kiểu mới Minh Thành vừa Đại hội thành viên đầu năm nay, mục tiêu đề ra nâng cao năng lực hoạt động, tạo ra tính tập thể, thống nhất cao trong quản lý, điều hành, chỉ đạo sản xuất, phát triển kinh tế, mang lại lợi ích vật chất, tinh thần cho thành viên và cộng đồng. Ngay sau Đại hội, HTX tiến hành cơ cấu lại sản xuất, thực hiện dồn diền, đổi thửa, xây dựng cánh đồng lớn, chuyển diện tích đất trồng lúa sang trồng cây ăn quả. Đến nay, HTX dồn điền, đổi thửa được trên 4 ha đất nông nghiệp, trước đây diện tích này chia làm 213 thửa, thuộc quyền sở hữu của 56 hộ, nay rút xuống còn 2 thửa lớn với 46 hộ quản lý. Hiện nay, HTX đang chỉ đạo thành viên HTX tích cực cải tạo đất, chuẩn bị trồng cam theo tiêu chuẩn VietGap nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất.

Cùng với tổ chức lại sản xuất nông nghiệp, HTX đã thành lập nhóm sở thích chăn nuôi trâu với 36 hộ, quản lý 121 con trâu, bò; nhóm sở thích nuôi ong có 11 hộ, quản lý 270 đàn ong, vụ hoa vừa qua thu được 2 tấn mật; trồng được 30 kg giống gừng dưới tán cây, đồng thời chuẩn bị 3 ao với diện tích 4 nghìn m2, tiến tới thành lập khu nuôi trồng thủy sản. “Thời gian hoạt động chưa nhiều, nhưng với cách thức tổ chức sản xuất theo quy mô hàng hóa, chú trọng xây dựng thương hiệu, đời sống của 96 gia đình thành viên đang từng bước thay da đổi thịt. Tới đây, khi sản xuất phát triển, HTX sẽ chịu trách nhiệm tìm đầu ra tiêu thụ nông sản hàng hóa cho thành viên HTX, nhằm nâng cao giá trị sản phẩm và tăng thu nhập” - ông Nguyễn Mạnh Huỳnh cho biết.

Ông Nguyễn Mạnh Huỳnh chăm sóc những bầu gừng hàng hóa.

Chuyển đổi - xu hướng tất yếu

Năm 2008, Hoàng Ngọc Anh, xã Kim Ngọc (Bắc Quang) thành lập HTX Anh Lan, nhằm tập hợp và giải quyết công ăn, việc làm cho 23 xã viên gồm các hộ đồng bào dân tộc thuộc diện di dân hạ sơn. Xã viên không góp tài sản, tham gia HTX thực chất chỉ đánh trống ghi tên và cũng chỉ là người làm thuê. Khi mới thành lập, HTX Anh Lan được Sở KHCN giao thực hiện Đề tài Nghiên cứu, sản xuất giống cá Chép lai và sản xuất gạch không nung bằng công nghệ thích hợp với nguồn vốn ngân sách cấp hàng trăm triệu đồng. HTX Anh Lan nổi lên nhờ tiền ngân sách, nhưng khi “bầu sữa” không còn, nó rơi vào tình trạng khủng hoảng,  xã viên bỏ HTX đi làm thuê, làm mướn khắp nơi.

HTX Anh Lan chỉ là một trong số rất nhiều HTX kiểu cũ, hoạt động kém hiệu quả, không bắt nhịp với cơ chế thị trường, không tài sản và việc thành lập không xuất phát từ nhu cầu của xã viên, không có sự chung tay góp vốn nên trách nhiệm cũng như sự gắn kết không bền vững... từ đó hoạt động kém hiệu quả, không đúng với bản chất thật sự của HTX. Theo số liệu của Liên minh HTX tỉnh, trên địa bàn tỉnh có 684 HTX thì có tới 315 HTX tạm ngừng hoặc không hoạt động; 49 HTX giải thể hoặc xóa tên. Đến nay mới chỉ có 117 HTX chuyển đổi thành công sang mô hình kiểu mới, 34 HTX thành lập theo Luật 2012. Số bị xóa tên đều là những HTX nông nghiệp, hoạt động theo mô hình cũ, Ban quản lý và xã viên tự giải tán, không thông qua cơ quan Nhà nước, xã viên không góp vốn, HTX không điều lệ hoạt động và không hồ sơ pháp lý theo quy định.

Luật HTX 2012 đã thể hiện rõ bản chất HTX được thành lập trên cơ sở tự nguyện, hợp tác, bình đẳng, đồng sở hữu, tương trợ lẫn nhau, mang lại lợi ích cho thành viên thông qua cam kết cung ứng, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ, việc làm... Chuyển đổi theo mô hình mới, vai trò HTX được nâng lên thông qua thực hiện tốt các khâu tổ chức sản xuất, mở rộng dịch vụ, liên kết cung ứng sản phẩm đầu vào và tiêu thụ sản phẩm. Không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, HTX kiểu mới còn góp phần gắn kết tình làng, nghĩa xóm và trở thành cánh tay nối dài của chính quyền cơ sở. Nhìn vào thực tại các HTX trên địa bàn tỉnh cho thấy, cần phải quyết liệt chỉ đạo đổi mới, sắp xếp lại tổ chức nhằm hình thành chuỗi liên kết, tạo ra nhiều sản phẩm cho xã hội, nâng cao đời sống các thành viên HTX.

THIÊN THANH