Đẩy lùi hủ tục vùng đồng bào dân tộc thiểu số

BHG - Tảo hôn, hôn nhân cận huyết, nếp sống thiếu văn minh là hậu quả của đói nghèo, thiếu hiểu biết. Vì vậy, tỉnh ta huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; từng bước đẩy lùi tập quán lạc hậu. 

Người dân thị trấn Mèo Vạc, huyện Mèo Vạc dọn dẹp vệ sinh công cộng, từng bước xây dựng nếp sống văn minh.

Tỉnh ta có 19 dân tộc anh em cùng sinh sống; mặc dù đời sống người dân từng bước được nâng cao nhưng còn nhiều khó khăn, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Việc xây dựng nếp sống văn minh trong vùng đồng bào dân tộc ở một số nơi chưa thực sự được bà con nhận thức đầy đủ và quan tâm thực hiện; một số hủ tục còn tồn tại; không ít hộ dân chưa giữ gìn vệ sinh nhà ở, vệ sinh môi trường; tình trạng tảo hôn, kết hôn cận huyết, sinh con thứ 3 còn xảy ra, dẫn đến nghèo đói, chất lượng cuộc sống không cao; ảnh hưởng đến kết quả thực hiện các chính sách xã hội, như: Chương trình xây dựng NTM, xây dựng gia đình văn hóa, tỷ lệ giảm nghèo; tiêu cực đến nguồn nhân lực cho phát triển; suy thoái giống nòi, thể chất con người thấp, còi, suy dinh dưỡng; quyền lợi, trí tuệ của trẻ em bị ảnh hưởng; việc rút ngắn khoảng cách phát triển giữa miền núi và miền xuôi gặp nhiều khó khăn…

Thực trạng đó xuất phát từ tỷ lệ tái mù chữ trong người dân còn cao, đây chính là rào cản dẫn đến hiệu quả tuyên truyền về Luật Hôn nhân gia đình, chính sách Dân số - kế hoạch hóa gia đình, thực hiện nếp sống văn minh chưa cao. Bà con ít người biết tiếng phổ thông nên khó tuyên truyền sâu; mặt khác, do không biết chữ nên nhiều người dân chưa nhận thức đầy đủ tầm quan trọng và hệ lụy của việc tảo hôn, hôn nhân cận huyết, sinh nhiều con. Công tác lãnh, chỉ đạo, xử lý vi phạm của một số cấp ủy, chính quyền địa phương đối với các trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết, sinh con thứ 3 trở lên chưa thực sự mạnh mẽ và quyết liệt; một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa nghiêm túc chấp hành, cố tình vi phạm chính sách dân số. 

Đồng chí Mua Hồng Sinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc cho biết: Trên địa bàn, ảnh hưởng của phong tục, tập quán, tâm lý “trọng nam khinh nữ”, gia đình phải có con trai để nối dõi vẫn còn tồn tại; một số hủ tục, tập quán lạc hậu ăn sâu vào tiềm thức và đời sống cộng đồng dân cư, như: Thách cưới cao, lễ tang ma kéo dài ngày, giết mổ nhiều gia súc; chưa đưa người chết vào áo quan; việc di dời chuồng trại ra xa nhà ở chưa thực hiện triệt để; nhà ở thấp, chật chội, tối tăm… nên việc vận động, tuyên truyền thay đổi nếp nghĩ, cách làm còn nhiều trở ngại. Bên cạnh đó, điều kiện kinh tế khó khăn, tâm lý không muốn đi làm ăn xa; không có việc làm, thiếu thu nhập ổn định cũng là nguyên nhân dẫn đến kết hôn sớm, sinh con sớm; nhiều gia đình, nhất là phụ nữ thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản, thiếu kiến thức nuôi dạy con, chế độ dinh dưỡng dẫn đến tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng cao. Sự phát triển của công nghệ thông tin dẫn đến mặt trái: Trẻ sớm giao lưu, kết bạn và khi thiếu kinh nghiệm, hiểu biết dẫn đến dễ bị lôi kéo, dụ dỗ. Đáng nói, một số chính sách về dân số có điều chỉnh, bổ sung, không rõ ràng trong một số câu từ khiến một bộ phận cán bộ, đảng viên và người dân hiểu sai hoặc “lách luật” để cố tình sinh con thứ 3 trở lên…

Xuất phát từ thực tế cho thấy, cần có phương pháp dạy tiếng Việt thực sự hữu hiệu và đưa việc dạy tiếng Việt trở thành phong trào trong đời sống xã hội, để người không biết chữ thấy rằng chỉ biết chữ mới có thể thay đổi cuộc sống. Trước mắt, khi tiếng Việt chưa đạt hiệu quả tuyên truyền cần biên dịch các luật, chính sách ra tiếng dân tộc, như: Luật Hôn nhân gia đình, chính sách Dân số - kế hoạch hóa gia đình; hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số sẽ được hỗ trợ bằng tiền mặt. Đưa nội dung tuyên truyền vào các buổi họp thôn, phát trên loa phát thanh, loa di động; nhân rộng các mô hình hay trong công tác tuyên truyền; chú trọng các đối tượng đoàn viên thanh niên, phụ nữ…

Đồng chí Hầu Thị Phương, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Mèo Vạc cho biết: Phát huy vai trò của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội, nhất là các cấp hội phụ nữ cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức và kiến thức chăm sóc con cái; phòng, chống và giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em. Đẩy mạnh các phong trào thi đua “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo, xây dựng gia đình hạnh phúc”, cuộc vận động “Chi hội không vi phạm chính sách dân số”, câu lạc bộ “Xây dựng gia đình hạnh phúc”, “Gia đình nuôi con khỏe, dạy con ngoan”…

Đồng thời, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng, quy hoạch cán bộ là người am hiểu phong tục, tập quán, địa hình, biết tiếng dân tộc Mông, đặc biệt là cấp cơ sở. Kiên quyết xử lý các trường hợp cán bộ, đảng viên chưa gương mẫu chấp hành hoặc vi phạm chính sách dân số; phát huy vai trò người có uy tín, tuyên truyền thay đổi nhận thức về phân biệt và định kiến giới tính. Tuyên truyền công tác xuất khẩu lao động trong và ngoài nước; khuyến khích nhân dân vay vốn phát triển sản xuất; nhân rộng các mô hình đa dạng hóa sinh kế từ các nguồn vốn chương trình 30a, 135 và các nguồn vốn xã hội hóa để tạo công ăn, việc làm, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống người dân. 

“Cần phải trang bị thêm kiến thức về giới cho học sinh THCS; lồng ghép các hoạt động truyền thông, giáo dục về hệ lụy của nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết, sinh con thứ 3, chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình bằng nhiều hình thức sân khấu hóa để mọi thành phần, đối tượng dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ tiếp thu. Khuyến khích và khen thưởng gia đình, thôn, dòng họ xây dựng đời sống văn hóa gắn với cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư trong việc thực hiện chính sách dân số gắn với phong trào xây dựng NTM. Khi đồng bộ các giải pháp và cả hệ thống chính trị vào cuộc thì mới có thể đẩy lùi tập quán lạc hậu” – Phó Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc, Mua Hồng Sinh cho biết thêm. 

Bài, ảnh: KIM TIẾN