Đổi mới hoạt động quản lý tiêu chuẩn đo lường chất lượng

HGĐT- Hoạt động tiêu chuẩn đo lường chất lượng (TCĐLCL) ở tỉnh Hà Giang nói riêng, các tỉnh thành phố trong cả nước nói chung thời gian qua đã có nhiều chuyển biến tích cực, đóng góp không nhỏ cho sự phát triển KT-XH của các địa phương.

Tuy nhiên, trong hoạt động này cũng còn một số tồn tại, bất cập đòi hỏi phải có sự đổi mới và thống nhất để đóng góp ngày càng hiệu quả cho sự phát triển của địa phương.

Thời gian qua, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) và Tổng cục TCĐLCL đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng, trình ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mới về TCĐLCL như: Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật (TC&QCKT), Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá (CLSPHH); nghị định và thông tư hướng dẫn thi hành Luật. Đây là cơ sở pháp lý để hoạt động TCĐLCL ở địa phương từng bước đi vào nề nếp và hiệu quả.

Ngoài ra, hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN), quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) đã được đổi mới phù hợp với các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và tiêu chuẩn quốc tế. Hệ thống đo lường - thử nghiệm, cơ sở vật chất kỹ thuật ngày càng được đầu tư mạnh, từng bước đáp ứng yêu cầu hội nhập. Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của hệ thống TCĐLCL được kiện toàn theo hướng đổi mới, dần tiến đến phù hợp với thông lệ quốc tế. Nhờ đó, hoạt động TCĐLCL của cả nước nói chung và ở các địa phương nói riêng đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của người tiêu dùng, góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, tăng sức cạnh tranh trên thị trường, tăng trưởng kinh tế, tăng tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu, tăng giá trị “hàng hóa sản xuất tại Việt Nam”.

Hoạt động quản lý TC&QCKT

Các chi cục TCĐLCL đã dừng việc tiếp nhận bản công bố tiêu chuẩn CLSPHH, chuyển sang hướng dẫn các doanh nghiệp xây dựng, áp dụng và công bố tiêu chuẩn cơ sở (TCCS); đồng thời hướng dẫn cách thức công bố tiêu chuẩn áp dụng đối với sản phẩm, hàng hóa theo Luật TC&QCKT và các văn bản pháp quy hiện hành. Đây là hoạt động mới, do vậy các cơ sở sản xuất kinh doanh còn nhiều lúng túng khi thực hiện. Số lượng TCCS được công bố áp dụng còn ít so với hoạt động sản xuất kinh doanh, trong khi đó hệ thống TCVN đang trong thời kỳ chuyển đổi, còn chưa có nhiều tiêu chuẩn cho các sản phẩm cụ thể để doanh nghiệp có thể áp dụng được.

Các Chi cục TCĐLCL đã triển khai hướng dẫn các doanh nghiệp có nhu cầu công bố phù hợp tiêu chuẩn (công bố hợp chuẩn) và tiếp nhận các bản công bố hợp chuẩn của các doanh nghiệp. Theo báo cáo chưa đầy đủ, các chi cục đã tiếp nhận trên 2.000 bản công bố hợp chuẩn, tập trung vào các nhóm sản phẩm hàng hóa: Cơ khí, điện - điện tử, vật liệu xây dựng.

Trong khi có thể ghi nhận sự cố gắng của các Chi cục TCĐLCL trong việc thực thi các quy định mới về quản lý tiêu chuẩn chất lượng theo Luật TC&QCKT đối với các sản phẩm, hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của ngành KH&CN, thì có một thực tế là đối với các sản phẩm, hàng hóa do ngành y tế, ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn quản lý vẫn còn công bố tiêu chuẩn chất lượng theo các quy định cũ, không còn phù hợp với Luật TC&QCKT. Điều đó đã làm cho việc triển khai các văn bản quy phạm pháp luật về TC&QCKT không được nhất quán và bình đẳng tại các địa phương.

Thông báo và hỏi đáp về TCĐLCL (hoạt động TBT)

Hoạt động TBT chủ yếu là triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu về các văn bản pháp quy, tiêu chuẩn, quy định kỹ thuật có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh của tỉnh/thành phố; tra cứu và cập nhật các văn bản pháp quy kỹ thuật, quy chuẩn kỹ thuật có liên quan; tiếp nhận các thông báo của các nước thành viên WTO về các dự thảo văn bản pháp quy và quy chuẩn kỹ thuật từ Website của Văn phòng TBT Việt Nam đưa lên trang tin nội bộ và Website của Sở KH&CN, giới thiệu rộng rãi cho các doanh nghiệp trong tỉnh/thành phố. Một số điểm TBT của tỉnh/thành phố đã bước đầu đi vào hoạt động, giải đáp các vấn đề có liên quan do các cơ quan, doanh nghiệp đặt ra. Tuy nhiên, tình trạng chung là nhiều điểm TBT còn lúng túng trong hoạt động tác nghiệp cụ thể do chưa có nhiều yêu cầu từ các bên liên quan cả trong và ngoài nước.

Hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất, chất lượng

Các Chi cục TCĐLCL tiếp tục tìm kiếm và hướng dẫn các doanh nghiệp trên địa bàn xây dựng và áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng (HTQLCL) theo ISO 9001:2000. Số lượng doanh nghiệp được Chi cục hướng dẫn xây dựng và áp dụng HTQLCL trung bình là 3-5 doanh nghiệp/tỉnh/năm (trừ những tỉnh/thành phố lớn, như Hải Phòng trong 9 tháng đầu năm 2008 đã tiến hành hướng dẫn được 18 cơ sở áp dụng HTQLCL).

Khoảng 30% số tỉnh/thành phố ở phía Bắc và nhiều tỉnh/thành phố phía Nam đã phối hợp với Trung tâm Năng suất Việt Nam, Trung tâm Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ xây dựng đề án triển khai hoạt động năng suất, chất lượng trên quy mô toàn tỉnh. Tuy nhiên, việc tổ chức triển khai thực hiện đề án trên còn cầm chừng và chưa có kết quả rõ rệt; trong khi hoạt động triển khai áp dụng HTQLCL vào cơ quan hành chính lại giành được sự quan tâm hơn của chi cục.

Kiểm tra đo lường, CLSPHH

Kiểm tra CLSPHH

Mặc dù các căn cứ pháp lý cho hoạt động kiểm tra CLSPHH còn thiếu và chưa đồng bộ (đặc biệt là các quy chế kiểm tra chất lượng hàng hóa lưu thông, quy chế kiểm tra hàng hóa xuất/nhập khẩu); cơ quan kiểm tra CLSPHH không có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về CLSPHH; việc phân công và phối hợp của các cơ quan có chức năng thanh tra, kiểm tra CLSPHH sản xuất và lưu thông trên thị trường giữa các bộ, đặc biệt là ngay trong hệ thống của Bộ KH&CN còn chưa mạch lạc. Nhưng, các chi cục TCĐLCL đã nhận thức được hoạt động kiểm tra CLSPHH là một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý nhà nước nên đã triển khai kiểm tra tập trung vào các đối tượng hàng hóa nhạy cảm về vệ sinh, an toàn và bảo vệ môi trường, cụ thể đã tiến hành:

Các đợt kiểm tra phối hợp liên ngành vào dịp Tết Nguyên đán, Trung thu, Tháng an toàn vệ sinh thực phẩm; phạm vi kiểm tra được triển khai xuống tới các quận/huyện/ thị xã. Qua kiểm tra, đã phát hiện và xử lý kịp thời hàng trăm cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm, bánh kẹo, đồ uống có nguồn gốc không rõ ràng; tiêu hủy nhiều lô thực phẩm, bánh kẹo, đồ uống không đảm bảo vệ sinh, quá hạn sử dụng...

Các đợt kiểm tra chuyên đề về chất lượng xăng dầu, sắt thép, dây điện bọc nhựa PVC, đồ chơi trẻ em và mũ bảo hiểm. Qua kiểm tra, đã phát hiện và xử lý nhiều vi phạm về chất lượng xăng, dầu không đạt so với tiêu chuẩn công bố; mũ bảo hiểm không đạt quy chuẩn kỹ thuật..., góp phần tích cực vào bảo vệ an toàn, quyền lợi của người tiêu dùng.

Kiểm tra đo lường

Các Chi cục TCĐLCL đã thường xuyên tiến hành kiểm tra hàng đóng gói sẵn tại hầu hết các cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn đối với các loại hàng hóa thực phẩm thiết yếu. Qua kiểm tra, đã giúp các cơ sở sản xuất kinh doanh nhận thức được trách nhiệm trong việc bảo đảm số lượng hàng hóa bán ra đúng định lượng, đồng thời đã phát hiện, chấn chỉnh các cơ sở kinh doanh vi phạm quy định hàng đóng gói sẵn, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng một cách thiết thực nhất.