Hạn chế lạm dụng rượu, bia - bắt đầu từ nhận thức mỗi người

BHG- Từ ngàn đời nay, rượu đã trở thành một trong những nét đặc trưng của nền văn hóa nước ta. Nếu như trước đây, rượu thường được dùng chủ yếu trong các dịp lễ Tết, hội hè hay thờ cúng; thì ngày nay, rượu được sử dụng một cách rộng rãi hơn và không ít người còn có thói quen sử dụng như một loại đồ uống hàng ngày. Có muôn vàn lý do để uống rượu, bia, như: Tiệc tùng, gặp mặt, cưới hỏi, sinh nhật, thậm chí cả trong những đám hiếu... Nâng chén rượu mọi người cùng chúc nhau sức khỏe, thành đạt, hạnh phúc hoặc cùng chia sẻ buồn đau mà nhiều khi khó có thể nói thành lời. Tuy nhiên có người uống rượu, bia không phải để chia sẻ niềm vui hay nỗi buồn mà uống để chứng tỏ bản thân, để khẳng định tửu lượng của mình và cũng có người chẳng có lý do gì cũng uống, vì lâu lâu không uống lại thấy nhớ, thấy thèm...

Lạm dụng rượu, bia và đồ uống có cồn khác với việc sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn khác với mức độ, liều lượng, đối tượng không thích hợp dẫn đến sự biến đổi về chức năng của cơ thể hoặc xuất hiện dấu hiệu về lâm sàng ảnh hưởng có hại đến sức khỏe người sử dụng (trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang nuôi con bằng sữa mẹ sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn khác; người từ 60 tuổi trở lên uống hơn 14 đơn vị rượu/tuần, hơn 2 đơn vị rượu/ngày, hơn 1/2 đơn vị rượu/giờ; người dưới 60 tuổi uống trên 21 đơn vị rượu/tuần, hơn 3 đơn vị rượu/ngày, hơn 1 đơn vị rượu/giờ) hoặc sử dụng rượu, bia và đồ uống có cồn khác trong trường hợp pháp luật nghiêm cấm.

Theo chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 1 đơn vị cồn tương đương 10 gam cồn nguyên chất chứa trong dung dịch uống (khoảng 2/3 chai bia 500 ml hoặc 01 lon bia 330 ml 5%, 1 cốc bia hơi 330 ml, 1 ly nhỏ 100 ml rượu vang 13,5%, 1 chén 30 ml rượu mạnh 40% - 43%). Nhìn vào mức khuyến cáo đối với số lượng rượu, bia uống trong một lần và số lần uống trong một tuần có lẽ rất nhiều người sẽ giật mình bởi không ít lần chính bản thân mình đã lạm dụng rượu, bia vượt quá giới hạn cho phép. Điều đáng nói là đối tượng lạm dụng rượu, bia không chỉ xảy ra ở cả nam và nữ giới mà ngay cả trong độ tuổi thanh, thiếu niên cũng đang ở mức báo động và có chiều hướng gia tăng.

Thực tế, không phải chúng ta không biết được tác hại của việc sử dụng rượu, bia; song có rất nhiều lý do để biện hộ cho hành động sử dụng rượu, bia vượt quá mức cho phép của mình. Nào là do công việc và các mối quan hệ nên phải giao tiếp, giao lưu mà khi đã giao lưu thì khó có thể thiếu loại đồ uống này trong các bữa tiệc. Và rồi khi đã nâng ly thì lại rất khó từ chối, bởi người ta quý thì người ta mới mời mà chẳng nhẽ người khác mời mình lại không uống, hay mọi người đều uống mà mình lại không, rồi họ mời mình thì mình phải mời lại là lẽ đương nhiên, khi đã uống thì phải uống hết mình và uống chén đầy mới thể hiện tình cảm cũng như sự nhiệt tình, tấm lòng của người mời... chính vì thế nên có muôn vàn lý do để biện hộ cho hành vi lạm dụng rượu, bia mà nghe thì có vẻ lý do nào cũng chính đáng, hợp lý.

Các bằng chứng khoa học cho thấy chỉ cần uống một lượng rượu, bia rất nhỏ cũng có thể gây ra các nguy cơ và hậu quả đối với sức khỏe. Nguy cơ do uống rượu, bia phụ thuộc vào tuổi, giới tính và các đặc tính sinh học khác của người uống cũng như hoàn cảnh và cách thức uống. Tác hại cho sức khỏe chủ yếu là do chất cồn gây ra, làm ảnh hưởng nhiều đến các cơ quan nội tạng và cơ quan thần kinh của cơ thể. Tác động tiêu cực đến các chức năng hoạt động của gan, thận, hệ thần kinh, tim mạch, tư duy, thể lực... Một số căn bệnh do uống rượu, bia gây ra, như: Thiếu máu, ung thư, bệnh tim mạch, xơ gan, giảm trí nhớ, gút, loãng xương, giảm khả năng sinh sản, giảm sức đề kháng. Ngoài những tác hại đối với sức khỏe rượu, bia còn là căn nguyên của nhiều vấn đề xã hội nghiêm trọng khác, như: Bạo lực, mất trật tự an toàn xã hội, tội phạm, làm gia tăng nguy cơ xảy ra tai nạn do giảm khả năng phản ứng của cơ thể, hạn chế khả năng phối hợp động tác, giảm thị lực, hạn chế tầm nhìn, gây buồn ngủ. Sử dụng rượu, bia còn gây ra gánh nặng kinh tế đối với cá nhân, gia đình và toàn xã hội do liên quan đến các phí tổn về chăm sóc sức khỏe, giảm hoặc mất năng suất lao động và giải quyết các hậu quả xã hội khác.

Xét một cách tổng thể, thực ra bản chất của rượu, bia là không hoàn toàn có hại nếu chúng ta uống đúng liều lượng, uống có chừng mực và phù hợp với hoàn cảnh. Tuy nhiên, khó có thể kiểm soát được số lượng uống rượu, bia trong mỗi lần bởi phần lớn khi uống rượu, bia đều có bạn bè nên rất khó từ chối và hạn chế được số lượng uống. Mặt khác mức độ ảnh hưởng của rượu, bia còn lớn hơn nhiều so với lợi ích mà nó mang lại.

Thiết nghĩ, chúng ta cần có nhận thức đúng đắn về những ảnh hưởng và hậu quả mà rượu, bia gây ra, để từ đó mỗi người phải tự thay đổi từ suy nghĩ đến hành động, đồng thời tuyên truyền vận động mọi người nâng cao ý thức và trách nhiệm trong việc sử dụng rượu, bia một cách hợp lý và an toàn. Đã đến lúc chúng ta cần nói không với lạm dụng rượu, bia để bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng, cũng như ngăn ngừa các hệ lụy mà rượu, bia gây ra.

Ngọc Ánh (Trung tâm Truyền thông GDSK)