Bắc Quang mùa cốm mới

BHG - ...Tôi nhớ, năm nay là năm thứ 3 anh đều dừng lại quê tôi ăn cốm. Chị Chiêm Vũ, thôn Tân Bình, xã Việt Vinh (Bắc Quang) đã nhớ tôi như một khách hàng vừa quen, lại vừa như rất lạ…

Chị Chiêm Vũ, thôn Tân Bình, xã Việt Vinh bán cốm đầu vụ.

Quả thật, đã 3 mùa cốm không hẹn mà tôi cứ dừng lại trước cửa bà chủ bán cốm ven quốc lộ 2, thôn Tân Bình, xã Việt Vinh. Cốm đầu mùa - Một tác phẩm văn học gắn liền với tuổi thơ của mỗi người là thế. Còn hiện thực, trước mắt tôi là cái mẹt tre, những hạt cốm xanh, được lót trong tàu lá chuối, tỏa hương thơm trên đôi bàn tay gầy của người quê lam lũ sao mà quyến rũ. Không riêng tôi, mà nhiều người qua đường phải dừng lại Tân Bình mua cốm làm quà. Chị Chiêm Vũ, hồ hởi: Cốm mới thơm và cũng dẻo lắm. Mới đưa đến gần miệng, mùi thơm ngậy làm mọi lo âu, phiền muộn đời thường biến mất.  Cốm xanh mẹ vừa giã xong, ăn với chuối tiêu chín trứng cuốc, hay cốm đầu mùa ăn với quả hồng Mòng Thạch Thất chín mọng... Ký ức tuổi thơ bỗng chốc ùa về làm xao lòng bao thế hệ người Việt. Thật vui và cũng thật tuyệt vời.

Nông dân xã Hùng An thu hoạch lúa Mùa.

Cốm này, gia đình tôi mới làm xong. Chị Chiêm Vũ bộc bạch: Lúa nếp cái, giống lúa cổ truyền đấy. Nếp cái, cấy đúng vào chân ruộng ngấu, gặt đúng lúc hạt lúa kết sữa, sao đúng lửa trên chảo gang, giã đúng nhịp chày, sẩy sạch vỏ trấu và gói trong lá chuối hột non, ngon lắm đúng không anh. Làng tôi, nói là làng Tân Bình nhưng thực ra chỉ khoảng hơn chục nhà còn giữ nghề truyền thống làm cốm theo mùa. Cứ 10 cân thóc non gặt về làm được khoảng 4 cân cốm. Giá bán mỗi cân cốm đầu vụ là 100 ngàn đồng. Còn hiện tại, mùa cốm đã rộ, giá bán cốm cũng chỉ dao động từ 70 – 80 ngàn đồng/cân. Hiện nay, khắp nơi trong làng Tân Bình mỗi nhà làm mỗi ít cho con cháu ăn để biết về mùa cốm thôn quê. Làm cốm, cũng là cách cha, mẹ, ông bà dạy dỗ, bảo ban con cháu ôn lại nghề của làng quê vất vả, làm ra hạt cốm cũng phải đánh đổi “một nắng, hai sương”. Tôi nhẩm tính, nếu mỗi kg lúa nếp bán khoảng 15 ngàn đồng thì mỗi yến thóc nếp cũng chỉ cho người quê trăm rưỡi bạc. Còn, cũng yến thóc non giã cốm bán cho nhớ mùa, nhớ nghề cũng mang lại cho người Tân Bình khoảng 250- 270 ngàn đồng/yến, thu cao hơn bán cả yến thóc tới trăm ngàn đồng chứ đâu có ít. Chị Chiêm Vũ cười. Đúng là giã cốm bán thu về cao hơn cả trăm ngàn so với bán thóc, bán gạo nếp thật đấy. Thế nhưng, nếu cả Tân Bình quê tôi đều giã cốm thì bán cho ai và bán ở đâu. Đang vui, bỗng nhiên chị Chiêm Vũ trùng giọng lo lắng: Nếu cả làng làm cốm thì phải làm thêm bánh cốm, chè cốm, kẹo cốm, sôi cốm... Cả Tân Bình phải trở thành một làng nghề làm cốm, chế biến cốm sẽ thành công. Tôi cũng liều đáp. Thế nhưng, nếu Tân Bình trở thành một làng nghề với đa dạng hóa các sản phẩm về cốm thì nhất định sẽ có lối đi. Thế còn, Tân Bình, hay Việt Vinh có xây dựng được các làng nghề, các mô hình chế biến có chiều sâu các sản phẩm nông sản của địa phương cũng sẽ là hướng gợi mở ngay sau mùa cốm này.

Dong duổi khắp mấy xã trọng điểm lúa, gạo ở Bắc Quang. Không khí thu hoạch lúa Mùa rộn rã khắp nơi. Một lão nông ôm một ôm lúa to vàng óng, lấy tay áo quyệt mồ hôi trên mặt để lộ ra nụ cười rất hồn hậu. Lúa vụ này, gặt sáng phơi nắng cho khô sương, chiều thu về đưa qua máy vò, phơi lại một nắng là đổ bồ được rồi. Ở thôn Tân Tiến, xã Hùng An lúa năm nay được hạt lắm anh ạ. Đây là giống J02 Nhật Bản đấy, hạt thuôn dài, cơm dẻo, ăn đậm cơm lắm. Được biết, vụ Mùa năm nay xã Hùng An cấy chủ lực bằng giống lúa J02 Nhật Bản để làm hàng chợ. Còn lại, giống lúa Việt lai, BC15 được cấy đại trà. Một số gia đình thì dành ít ruộng cấy thêm lúa nếp, lúa thuần để sử dụng chế biến bánh trái vào những dịp lễ, tết trong năm. Hiện nay, gần như toàn bộ diện tích lúa Mùa ở xã Hùng An đã được thu hoạch. Bà con cho biết, lúa năm nay hạt mẩy, năng suất mỗi sào khoảng 2,5 – 2,8 tạ. Lúa được mùa, nhà nông mọi nơi trong huyện cũng thu được nhiều tiếng cười hả hê.

Làm việc với Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Bắc Quang, chị Hoàng Thuỳ Giang, cho biết: Cây lúa vụ Mùa, diện tích gieo cấy được 4.779,8 ha, đạt 100,2% kế hoạch. Cơ cấu giống gồm lúa lai 2.820 ha, chiếm 59% diện tích. Giống lúa thuần 1.959,8 ha, chiếm 41% diện tích. Hiện, bà con đang tập trung thu hoạch được khoảng 98% diện tích. Năng suất ước đạt 59,7 tạ/ha, sản lượng ước đạt 28.549,7 tấn, đạt 101,1% kế hoạch. Riêng sản lượng lúa hàng hoá vụ này ước cung cấp ra thị trường khoảng 10- 12 ngàn tấn, chủ yếu là lúa nếp, gạo J02, Bắc Thơm, và BC 15.  Bên cạnh thu hoạch lúa, bà con nông dân trong huyện cũng đã thu hoạch được 1.101 ha ngô, đạt 103,7% kế hoạch. Đồng thời, thu hoạch gọn 561,6 ha lạc Mùa, chủ yếu trồng làm giống cho vụ Xuân tới đây. Năng suất bình quân mỗi ha lạc ước đạt 27,2 tạ/ha, sản lượng ước đạt 1.525 tấn, đủ để cung cấp giống trồng vụ Xuân 2021. Được mùa lúa, được mùa ngô và đủ lạc giống để bà con nông dân gieo trồng cho vụ Xuân năm sau. Chị Giang khẳng định.

Sau bữa ăn tối, lấy đĩa cốm xanh mua ở Tân Bình bày ra chiếc bàn cùng với nải chuối tiêu chín. Pha xong ấm trà, gọi bạn đến nhà... Ký ức một thời trẻ con chúng tôi cứ dội về cùng với tiếng cười như pháo ran.

Bài, ảnh: Nguyễn Hùng