Phát triển kinh tế biên mậu tầm nhìn chiến lược

BHG - Là tỉnh tiếp giáp với 2 tỉnh Vân Nam và Quảng Tây của Trung Quốc, với đường biên giới trên 277 km; có hai cửa khẩu quốc tế và song phương cùng nhiều lối mở thông quan hàng hóa với Trung Quốc… do vậy, tỉnh ta có tiềm năng rất lớn để phát triển thương mại biên giới. Tuy nhiên, nguồn lực đầu tư hạn chế và chính sách thương mại biên giới còn nhiều bất cập, muốn kinh tế biên mậu (KTBM) phát triển cần xây dựng chiến lược trong tầm nhìn dài hạn.

Lễ cắt băng khánh thành cặp Cửa khẩu song phương Xín Mần (Việt Nam) – Đô Long (Trung Quốc) (tháng 3.2018).

Thành quả 5 năm

Phát triển KTBM gắn với đảm bảo QP - AN được Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI xác định là một trong 5 chương trình trọng tâm triển khai trong giai đoạn 2015 – 2020. Đưa nghị quyết vào cuộc sống, tỉnh ban hành nhiều kế hoạch, đề án và các cơ chế, chính sách khuyến khích, thu hút đầu tư phát triển KTBM. Qua đó, KTBM của tỉnh dần định hình và có những thành quả nhất định.

Phó Giám đốc Sở Công thương, Trần Việt Thế cho biết: Trong 5 năm qua, cơ sở hạ tầng, dịch vụ vùng biên giới, cửa khẩu cơ bản được đầu tư theo quy hoạch. Các cặp cửa khẩu được mở và nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho giao lưu kinh tế thương mại, văn hóa, xã hội qua biên giới. Hoạt động xuất, nhập khẩu (XNK) hàng hóa phát triển, thúc đẩy sản xuất, nâng cao đời sống nhân dân khu vực biên giới và thúc đẩy phát triển KT – XH của tỉnh, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, tăng thu ngân sách địa phương. Quan hệ đối ngoại giữa Hà Giang với các tỉnh Vân Nam và Quảng Tây của Trung Quốc được củng cố và phát triển. An ninh trật tự, chủ quyền biên giới quốc gia được giữ vững.

Cán bộ Hải quan Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy thực hiện thủ tục thông quan điện tử.

5 năm qua, tỉnh ta đã có thêm cặp cửa khẩu song phương Xín Mần (Việt Nam) – Đô Long (Trung Quốc) được mở chính thức; hoàn thành xây dựng hồ sơ xác định phạm vi khu vực cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy và hồ sơ mở các cặp cửa khẩu song phương, lối mở trên tuyến biên giới; hoàn thiện thỏa thuận với Chính quyền nhân dân tỉnh Vân Nam về việc xây dựng cầu qua biên giới và mở đường chuyên dụng hàng hóa thuộc Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy. Đầu tư 4 dự án giao thông, 7 dự án xây dựng kho bãi, nhà hàng phục vụ xuất, nhập khẩu, 2 dự án xây dựng chợ, 2 dự án kè chống sạt lở, 2 dự án san ủi mặt bằng... thúc đẩy phát triển KTBM. 

Qua đó, giai đoạn 2016 – 2020, tổng kim ngạch XNK của tỉnh đạt trên 6,1 tỷ USD, tăng 4,85 lần so với giai đoạn 2011 – 2015. Thu thuế XNK đạt bình quân trên 200 tỷ đồng/năm. Thu hút 40 doanh nghiệp đăng ký đầu tư vào Khu kinh tế Cửa khẩu Thanh Thủy với trên 2.800 tỷ đồng. Trong đó: 30 doanh nghiệp/dự án đã đầu tư đi vào hoạt động, 7 doanh nghiệp/dự án đang thực hiện đầu tư, 3 doanh nghiệp/dự án đang chuẩn bị đầu tư. Thủ tục hành chính tích cực được cải cách, tăng cường ứng dụng CNTT, đảm bảo vận hành thông suốt 24/24 giờ/tuần, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại, du lịch, giảm thời gian thông quan hàng hóa và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp, phù hợp với sự phát triển và hội nhập quốc tế. 

Nhìn thẳng sự thật

Dù đạt được những kết quả nhất định, nhưng các ngành chức năng và doanh nghiệp tham gia hoạt động XNK trên địa bàn tỉnh đã thẳng thắn nhìn nhận: Tiềm năng, lợi thế phát triển KTBM chưa được khai thác hiệu quả, chưa đạt kỳ vọng đề ra.

Thực tế hiện nay tiến độ phát triển hệ thống cửa khẩu, lối mở trên địa bàn tỉnh còn chậm và gặp nhiều khó khăn; nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng từ ngân sách nhà nước hạn chế, khó thu hút doanh nghiệp xã hội hóa đầu tư; các chính sách khuyến khích phát triển, đầu tư vào KTBM chưa phù hợp; tính liên kết vùng còn yếu, chủ yếu dựa vào ngân sách nhà nước dẫn đến việc đầu tư kết cấu hạ tầng còn chậm. Hệ thống hạ tầng khu vực cửa khẩu quốc tế, cửa khẩu song phương chưa đồng bộ; chưa nắm bắt kịp thời các chính sách quản lý thương mại biên mậu của Trung Quốc và cơ chế, chính sách hoạt động XNK phụ thuộc vào T.Ư quản lý, nên chậm điều chỉnh linh hoạt theo điều kiện thực tế của tỉnh để phù hợp với cơ chế của phía Trung Quốc; giá trị kim ngạch XNK hàng hóa tăng cao nhưng chưa bền vững qua từng năm  (năm 2016 đạt gần 1,4 tỷ USD, 2017 đạt trên 3,9 USD, đến năm 2018, 2019 lần lượt chỉ đạt 385 và 393 triệu USD); các mô hình kinh doanh XNK chưa có sự đổi mới, chưa tiếp cận được thị trường tiêu thụ trực tiếp, chủ yếu là đầu mối trung gian của doanh nghiệp Trung Quốc và làm dịch vụ khai báo hải quan...

Ông Vũ Quốc Tuấn, Chủ tịch Hội Thương mại XNK tỉnh cho biết: Thời gian qua các cấp, ngành của tỉnh rất nỗ lực thực hiện cải cách thủ tục hành chính và chủ động ban hành các chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia hoạt động đầu tư vào Khu kinh tế cửa khẩu Thanh Thủy và XNK hàng hóa qua các cửa khẩu, lối mở của tỉnh. Tuy nhiên, hoạt động thương mại biên giới của tỉnh vẫn gặp rất nhiều khó khăn, không có lợi thế so sánh bằng các địa phương khác trên tuyến biên giới phía Bắc như: Giao thông liên kết vùng chưa thuận lợi; XNK biên mậu đối với hàng nông sản chưa khai thông, chủ yếu XNK chính ngạch, lượng hàng ít; chính sách thương mại biên giới thường xuyên chịu ảnh hưởng từ phía Trung Quốc; hàng xuất khẩu bị giới hạn số lượng, chi phí cao; hàng nhập khẩu vướng nhiều thủ tục, lưu lượng thấp; hạ tầng thương mại chưa đáp ứng lượng hàng hóa XNK số lượng lớn... khiến doanh nghiệp chưa mạnh dạn đầu tư, khó mở rộng quy mô.

Chuẩn bị “bệ phóng” cho tầm nhìn dài hạn

Với tiềm năng có đường biên giới tiếp giáp với Trung Quốc, đã có 2 cửa khẩu được mở chính thức và nhiều lối mở được phép thông quan hàng hóa; định hướng phát triển của Đảng bộ tỉnh trong giai đoạn tới vẫn xác định KTBM là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Để đáp ứng kỳ vọng và mục tiêu hướng đến, cần thực hiện đồng bộ những giải pháp tháo gỡ các rào cản, xây dựng chiến lược phát triển mang tầm nhìn dài hạn. Theo Phó Giám đốc Sở Công thương, Trần Việt Thế, hai rào cản lớn nhất đối với KTBM của tỉnh hiện nay là hạ tầng và cơ chế. Tháo gỡ được những mắt xích này, chắc chắn KTBM sẽ phát triển bứt phá và bền vững. Điều đó phụ thuộc lớn vào sự quan tâm, ủng hộ của Chính phủ và các bộ, ngành T.Ư. 

Nhìn nhận rõ những rào cản trên, tỉnh ta đã kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành T.Ư sớm phê duyệt Đề án quy hoạch và phát triển cửa khẩu biên giới đất liền Việt – Trung để tháo gỡ khó khăn trong phát triển hệ thống cửa khẩu, lối mở; phê duyệt chủ trương đầu tư tuyến đường cao tốc nối Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy với cao tốc Nội Bài – Lào Cai ngay trong giai đoạn đầu tư công trung hạn 2021 – 2025 -  đây là dự án trọng yếu, quyết định sự phát triển của Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy trong thời gian tới. Cùng với đó là những kiến nghị như: Hỗ trợ tỉnh nguồn lực đầu tư hạ tầng giao thông kết nối Quốc lộ 2 với các cửa khẩu, lối mở trên địa bàn tỉnh và mở rộng hạ tầng khu vực Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy, Cửa khẩu song phương Xín Mần và các lối mở đáp ứng nhu cầu thông quan hàng hóa; đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho địa phương trong thực hiện một số chính sách thương mại biên giới, từ đó linh hoạt điều chỉnh với các chính sách thương mại các địa phương của Trung Quốc, tạo hành lang pháp lý thông thoáng cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng logictis và XNK hàng hóa; phê duyệt bổ sung Hà Giang vào quy hoạch các điểm đầu tư hệ thống logictis để thu hút đầu tư hạ tầng thương mại biên giới; đẩy nhanh việc đưa lối mở, đường vận chuyển hàng hóa XNK và chợ biên mậu Nà La – Hoa Long tại Cửa khẩu Quốc tế Thanh Thủy – Thiên Bảo đi vào hoạt động; bổ sung danh mục hàng hóa được phép XNK qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh, tăng lưu lượng hàng hóa XNK… 

Chủ tịch Hội thương mại XNK tỉnh Vũ Quốc Tuấn cho rằng: Nếu nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của T.Ư, các cấp, ngành của tỉnh cũng cần thực hiện các giải pháp đồng bộ như tăng cường cải cách thủ tục hành chính, chuyển từ phương thức quản trị sang phục vụ, tạo môi trường đầu tư thông thoáng; đẩy mạnh công tác ngoại giao, nắm bắt và thông tin kịp thời các chính sách thương mại biên giới của Trung Quốc, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động XNK và mở rộng quy mô doanh nghiệp… Có như vậy, chắc chắn KTBM sẽ bước lên “bệ phóng” phát triển trong tương lai không xa.

Bài, ảnh: Duy Tuấn