Bảo hiểm xã hội tỉnh - khó xử lý những món nợ kéo dài

BHG- Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh đang quản lý 6.028 đơn vị sử dụng lao động (SDLĐ) với 45.259 người tham gia BHXH, Bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc và 698 người tham gia BHXH tự nguyện, 740.806 người tham gia BHYT tự nguyện. Trong số đó, hiện có trên 1.400 đơn vị SDLĐ nợ đọng bảo hiểm 37 tỷ đồng. Đây là món nợ khó đòi, bởi rất nhiều đơn vị cố tình thoái thác trách nhiệm, có biểu hiện chiếm dụng tiền bảo hiểm.

Sản xuất khó khăn, Nhà máy chế biến tinh quặng Sắt của Công ty TNHH Đức Sơn đóng cửa, nhiều lao động không được doanh nghiệp đóng tiền bảo hiểm.

Công ty Cổ phần Giao thông xây dựng số I - doanh nghiệp đã có những bứt phá ngoạn mục, vươn lên mạnh mẽ sau cổ phần hóa, tham gia thi công nhiều gói thầu lớn trong và ngoài tỉnh. Cùng với sự vươn lên, khẳng định vị thế trên thương trường, doanh nghiệp này cũng nổi tiếng về nợ đọng bảo hiểm với con số đội sổ, trên 3,372 tỷ đồng, cao nhất trong số những con nợ khó đòi của BHXH tỉnh. Trong đó, số tiền nợ BHXH gần 2,5 tỷ đồng, BHYT trên 264 triệu đồng, Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) trên 127 triệu đồng, tiền tính lãi trên 500 triệu đồng, đồng thời doanh nghiệp đã dừng tham gia các loại bảo hiểm cho người lao động từ tháng 1.2013. Nhằm xử lý món nợ khó đòi, cơ quan BHXH đã nhiều lần làm việc nhưng không mang lại kết quả, lãnh đạo doanh nghiệp viện nhiều lý do như hoạt động sản xuất kinh doanh gặp nhiều khó khăn, tỉnh còn nợ tiền xây dựng cơ bản chưa trả nên không có tiền đóng bảo hiểm. Một cán bộ nghiệp vụ BHXH tỉnh cho biết thêm, qua các đợt kiểm tra, trên bảng lương của người lao động đều thể hiện khoản tiền bảo hiểm các loại, nhưng doanh nghiệp không nộp về cơ quan BHXH tỉnh, đây thực sự là một biểu hiện lạm dụng tiền bảo hiểm.

Trong danh sách các doanh nghiệp nợ đọng bảo hiểm được liệt vào dạng khó đòi, có sự góp mặt của Công ty Cổ phần Xi - măng Hà Giang với số tiền trên 921 triệu đồng, gồm tiền BHXH gần 724 triệu đồng, BHYT trên 35 triệu đồng, BHTN gần 28 triệu đồng và gần 135 triệu đồng tiền lãi; Công ty TNHH Đức Sơn nợ 17 tháng bảo hiểm của 13 lao động với số tiền trên 334 triệu đồng; Công ty TNHH Ngọc Quế Lâm nợ 58 tháng với số tiền gần 286 triệu đồng; Công ty Cổ phần Nông lâm nghiệp Bình Minh 3 nợ bảo hiểm 19 tháng của 9 lao động với số tiền trên 216 triệu đồng... Một số đơn vị hành chính sự nghiệp như UBND xã Bằng Lang (Quang Bình) cũng nợ trên 83 triệu đồng tiền bảo hiểm của 24 cán bộ, công chức.

Theo Phó Giám đốc BHXH tỉnh Mai Quang Hùng, hiện còn nhiều đơn vị SDLĐ chưa thực hiện tốt việc đóng, nộp tiền bảo hiểm hàng tháng, còn lạm dụng số tiền phải đóng làm vốn kinh doanh.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp không có khả năng đóng bảo hiểm do gặp khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, làm ăn thua lỗ. Bên cạnh những đơn vị khó khăn thực sự, vẫn có doanh nghiệp cố tình chống đối, không đóng nộp tiền BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động với lý do Nhà nước còn nợ tiền các công trình nên chưa thực hiện nghĩa vụ với người lao động. Các đơn vị nợ đọng tiền bảo hiểm, đồng nghĩa với việc người lao động sẽ không được thanh toán chế độ khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động; một số lao động đến tuổi nghỉ hưu không được hưởng trợ cấp hưu trí do chưa đủ thời gian đóng BHXH, ảnh hưởng đến quyền lợi sau này. 

Nhằm xử lý vấn đề nợ đọng, thời gian qua, BHXH tỉnh đã thực hiện nhiều biện pháp như hàng tháng gửi văn bản đôn đốc các đơn vị SDLĐ đang nợ tiền đóng nộp bảo hiểm, thông báo số tiền phải đóng trong tháng, số còn nợ các tháng trước, số tiền tính lãi phạt chậm. Sau 2 lần gửi văn bản đôn đốc, nếu đơn vị SDLĐ vẫn không chấp hành đóng bảo hiểm, BHXH tỉnh cử cán bộ chuyên quản đến lập biên bản đối chiếu thu, yêu cầu chuyển trả theo đúng quy định. Những đơn vị cố tình chây ỳ, không đóng, đóng không đủ số người theo quy định, có thời gian nợ đọng kéo dài, BHXH phối hợp cơ quan chức năng như Kho bạc Nhà nước, Sở LĐ-TBXH, LĐLĐ tỉnh... thành lập các đoàn kiểm tra, thanh tra, tổ công tác thu nợ, đôn đốc các đơn vị chấp hành.

Ngoài ra, BHXH tỉnh đã cùng Kho bạc Nhà nước ký kết quy chế phối hợp thực hiện trích tiền từ tài khoản của đơn vị SDLĐ để nộp tiền BHXH, BHYT chưa đóng, chậm đóng và tiền lãi phát sinh; ký hợp đồng đại lý thu BHXH tự nguyện, BHYT của người tự đóng và phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT qua hệ thống Bưu điện; ký quy chế phối hợp công tác với cục Thuế, Hội LHPN, Hội Nông dân tỉnh... Qua đó, công tác đốc thu, thu hồi nợ đã có nhiều chuyển biến, một số doanh nghiệp nợ đọng đã khắc phục nợ kịp thời.

Cùng với những biện pháp trên, cơ quan BHXH có quyền áp dụng biện pháp mạnh hơn đó là lập hồ sơ, chuyển LĐLĐ tiến hành các thủ tục khởi kiện đơn vị SDLĐ cố tình không đóng nộp bảo hiểm cho người lao động. Tuy nhiên, trên thực tế, chưa ghi nhận đơn vị SDLĐ nào bị khởi kiện, điều này dẫn đến hiện tượng nhờn luật - ông Mai Quang Hùng chia sẻ. Những đơn vị SDLĐ cố tình không nộp, nộp không đủ cũng ảnh hưởng nhiều đến việc thực hiện chỉ tiêu, kế hoạch năm của BHXH tỉnh, tính đến cuối tháng 11 mới thu được 1.080 tỷ đồng/1.217 tỷ đồng, đạt trên 88% kế hoạch giao.

Tiến Chiến