Quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng

BHG - Với phương châm chủ động phòng, chống thiên tai (PCTT) là chính để từng bước giảm nhẹ hậu quả do thiên tai gây ra. Tỉnh đã quan tâm, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó chú trọng đến nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, nhằm góp phần chuyển trạng thái từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa thiên tai.

Người dân thôn Séo Lủng II, xã Thái An (Quản Bạ) chăm sóc bảo vệ rừng.

Với đặc điểm là tỉnh miền núi có địa hình bị chia cắt mạnh, độ dốc lớn, thời tiết khắc nghiệt, thường xuyên xảy ra thiên tai. Giai đoạn 2020 - 2022, toàn tỉnh đã xảy ra nhiều trận mưa lớn, dông, lốc, sét, sạt lở đất, lũ ống, lũ quét, rét đậm, rét hại... làm 19 người chết, 13 người bị thương, gần 10.000 ngôi nhà bị hư hỏng, trên 4.200 ha cây trồng hư hại và thiệt hại nhiều tài sản khác của nhà nước, nhân dân; với tổng thiệt hại gần 1.000 tỷ đồng. Ngay khi có thiên tai xảy ra, tỉnh đã làm tốt công tác “4 tại chỗ” phát huy sức mạnh cộng đồng cùng chung tay hỗ trợ nhân dân khắc phục hậu quả, sớm ổn định cuộc sống. Qua kinh nghiệm thực tế cho thấy, nâng cao nhận thức cộng đồng là một hình thức đầu tư phi công trình có chi phí không lớn nhưng mang lại hiệu quả cao trong công tác PCTT.

Người dân thôn Lố Thàng II, xã Thái An (Quản Bạ) kiểm tra chằng néo mái nhà.

Trong đợt mưa to gió lốc vừa qua, nhờ thực hiện chằng néo mái nhà trước mùa mưa bão để tránh gió, tố lốc, bão nên trên địa bàn xã Thái An (huyện Quản Bạ) không có hộ nào bị tốc mái nhà. Từ khi có chủ trương chằng néo mái nhà từ xã, Ban Quản lý thôn đã tổ chức họp, vận động nhân dân chủ động chằng néo mái nhà. Trong đó, sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng để mua dây thép B40 và cây tre, vầu về chằng néo mái nhà. Sau khi bà con nhất trí, cả thôn đã cùng góp tiền thuê xe chở vật liệu là lưới thép về tận thôn để làm. Mô hình chằng néo mái nhà đã giúp phát huy tính chủ động của người dân, dần thay đổi cách nghĩ, chống tư tưởng trông chờ, ỷ lại. Ông Sùng Chẳn Tờ, thôn Lố Thàng 2, cho biết: “Hiện nay, trong thôn có 70/73 hộ đã chằng néo mái nhà. Nhờ vậy mà trong vài năm trở lại đây trong thôn chúng tôi không có hộ nào bị tốc mái, trong khi trước đây thôn là nơi trọng điểm hay bị ảnh hưởng bởi mưa bão, gió lốc có nhiều hộ bị tốc mái nhà nhất xã”.

Cùng với việc chằng néo mái nhà, xã Thái An đã đẩy mạnh phối hợp tăng cường tuyên truyền, vận động người dân quản lý, bảo vệ rừng theo phương châm 4 tại chỗ (chỉ huy tại chỗ, lực lượng tại chỗ, phương tiện tại chỗ và hậu cần tại chỗ). Đồng thời kiện toàn, củng cố các tổ, đội quần chúng bảo vệ rừng. Các tổ, đội này có nhiệm vụ thường xuyên tuần tra, kiểm soát, nắm tình hình đối với các khu vực trọng điểm, các khu vực có nguy cơ cháy rừng cao và các điểm buôn bán, khai thác, vận chuyển lâm sản trái phép; kịp thời phát hiện, ngăn chặn các vụ phá rừng. Anh Ma Mí Giáo, Trưởng thôn Séo Lủng 2, chia sẻ: “Nhận thức được ý nghĩa của việc bảo vệ rừng không chỉ giúp giữ nguồn nước mà còn có chức năng là lá chắn PCTT do đó nhân dân trong thôn đã có ý thức chăm sóc, bảo vệ rừng rất tốt”.

Phó Chủ tịch UBND huyện Quản Bạ, Phạm Ngọc Pha cho biết: “Để giảm rủi ro thiên tai huyện đã thực hiện tốt các cuộc diễn tập PCTT và tìm kiếm cứu nạn. Công tác PCTT được huyện quan tâm chỉ đạo thường xuyên, hàng năm trước mùa mưa bão huyện đã chỉ đạo các ngành tham mưu cho UBND huyện có kế hoạch trong công tác PCTT. Chỉ đạo các xã, thị trấn thực hiện tốt phương án 4 tại chỗ trong công tác PCTT. Đặc biệt là chỉ đạo các tổ, đội, thôn, bản làm tốt công tác tuyên truyền vận động người dân chủ động PCTT bằng các giải pháp cụ thể như chằng néo mái nhà, khơi thông cống rãnh, bó láng chân tường… tạo ra sức lan tỏa trong việc PCTT hàng năm. Huyện có nhiều mô hình làm tốt công tác PCTT như xã Thái An làm tốt chằng néo mái nhà. Thành lập các tổ, đội chủ động ứng phó ở cơ sở. Làm tốt công tác cảnh báo PCTT từ tỉnh đến cơ sở giúp nâng cao tinh thần tự giác của nhân dân trong công tác PCTT”.

Để tiếp tục nâng cao nhận thức về PCTT, UBND tỉnh ban hành kế hoạch thực hiện Đề án “Nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng tỉnh Hà Giang giai đoạn 2023 - 2025, định hướng giai đoạn 2026 - 2030”. Mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, 100% cán bộ, công chức, viên chức, cá nhân khi tham gia bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh thuộc đối tượng 4 và đối tượng là cá nhân tiêu biểu, người có uy tín trong cộng đồng dân cư được phổ biến về nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng; 100% người dân ở cấp xã thường xuyên xảy ra thiên tai và ít nhất 50% người dân ở các khu vực khác được phổ biến kiến thức về thiên tai và kỹ năng phòng tránh thiên tai; 100% cơ sở giáo dục phổ thông lồng ghép, đưa nội dung phòng tránh, giảm nhẹ rủi ro thiên tai vào giảng dạy; 100% xã, phường, thị trấn xây dựng và phê duyệt kế hoạch phòng, chống thiên tai phải có sự tham gia của cộng đồng; 100% hộ gia đình được tiếp nhận đầy đủ thông tin về thiên tai và thông tin chỉ đạo PCTT.

Kết quả của công tác PCTT phụ thuộc rất lớn vào ý thức, trách nhiệm của cộng đồng và mỗi cá nhân. Nâng cao nhận thức, ý thức của người dân và năng lực lãnh đạo, chỉ đạo của chính quyền cơ sở trong công tác PCTT sẽ góp phần đảm bảo sự chủ động trong phòng ngừa, xử lý sự cố thiên tai, giảm thiệt hại do thiên tai gây ra, bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của người dân.

Bài, ảnh: LÊ HẢI