Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ở người già và các biện pháp phòng tránh

BHG- Thời tiết chuyển lạnh, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thường có xu hướng tăng hơn, bệnh gặp ở nam nhiều hơn nữ, tuổi >45 đặc biệt là người ở người già hút thuốc lá, thuốc lào do sức đề kháng và chức năng hô hấp giảm sút nên dễ có nguy cơ mắc bệnh, nếu không được điều trị tích cực, bệnh sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Khám cho người bệnh tắc nghẽn phổi mạn tính tại Khoa Lão khoa Bệnh viện Đa khoa tỉnh.

Chỉ tính riêng từ thời điểm giao mùa đến nay, Khoa Lão khoa (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) đã tiếp nhận gần 100 người bệnh mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (TNMT).

Bệnh phổi TNMT là tình trạng viêm và tắc nghẽn đường thở lâu ngày, không hồi phục hoàn toàn. Bệnh thường gặp ở nam nhiều hơn nữ, độ tuổi hay mắc trên 45 tuổi đặc biệt là ở người già. Tình trạng bệnh gia tăng dần theo thời gian, bệnh không thể điều trị khỏi nhưng có thể kiểm soát tốt, giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân gây bệnh 

Những người hút thuốc lá hoặc thường xuyên hít phải khói thuốc là nguyên nhân chính chiếm tới hơn 90% số trường hợp mắc bệnh bệnh phổi TNMT. Nguyên nhân tiếp theo là do thường xuyên hít phải không khí bị ô nhiễm như: Bụi đường, khói than, khói công nghiệp, chất đốt lò gạch...

Mức độ nguy hiểm của bệnh

Số lượng người mắc bệnh phổi TNMT trên thế giới ngày càng gia tăng. Riêng ở Mỹ có 12,4 triệu người được chẩn đoán mắc bệnh phổi TNMT. Ở châu Á, kết quả điều tra trong những năm gần đây cho thấy, tỉ lệ mắc bệnh trung bình là 6,3%, Việt Nam có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất khu vực lên tới 6,7%. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, nếu ở những năm 1990 bệnh phổi TNMT gây tử vong đứng hàng thứ 6 thì đến năm 2020 sẽ lên hàng thứ 3. Điều quan trọng, đây là căn bệnh khó điều trị và tiến triển ngày càng xấu dần theo tuổi tác, đặc biệt ở người hút thuốc lá.

Triệu trứng của bệnh

Các triệu chứng chính của bệnh là ho dai dẳng, khạc đàm, khó thở, thở khò khè. Khó thở ở người bệnh phổi TNMT tiến triển ngày càng nặng hơn, dai dẳng ngày này qua ngày khác, làm cho bệnh nhân luôn cảm thấy nặng ngực, thiếu khí, hụt hơi. Để chẩn đoán chắc chắn bệnh phổi TNMT, bệnh nhân cần được đo chức năng hô hấp (còn gọi là hô hấp ký). Đây là xét nghiệm khá đơn giản, bệnh nhân thổi hơi vào máy đo theo hướng dẫn của thầy thuốc. Kết quả đo chức năng hô hấp cho biết có bị bệnh phổi TNMT hay không? Bị ở mức độ mấy từ đó có phác đồ điều trị thích hợp.

Người mắc bệnh phổi TNMT có thể hay bị các đợt khó thở cấp tính còn gọi là đợt kịch phát, nguyên nhân chính thường do nhiễm trùng đường thở hoặc ô nhiễm không khí. Khi lên cơn cấp, bệnh nhân cần nhanh chóng sử dụng các thuốc xịt, bơm giãn phế quản và đến cơ sở y tế gần nhất, để được điều trị nhằm tránh biến chứng suy hô hấp, nhiễm trùng nặng, thậm chí tử vong.

Phòng bệnh

Đối với tất cả các giai đoạn, bệnh nhân đều được yêu cầu bỏ thuốc lá, thuốc lào tránh tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ (khói bụi, khói bếp, khói nhang, khí than, mùi hóa chất, lông súc vật...) và tiêm phòng cúm mỗi năm 1 lần. Các nghiên cứu cho thấy tiêm vắc xin giúp giảm 50% nguy cơ bệnh nhân bị bệnh phổi TNMT trở nặng và tử vong. Ở người >65 tuổi còn được khuyến cáo tiêm phòng phế cầu để tránh viêm phổi mắc phải trong cộng đồng. Người mắc bệnh phổi TNMT cần hết sức chú ý tới chế độ ăn. Nhiều nghiên cứu cho thấy trên 25% số người mắc bệnh phổi TNMT bị suy dinh dưỡng vì khi ăn họ dễ cảm thấy mệt và khó thở nên chán ăn và ăn ít, dẫn tới bị suy dinh dưỡng. Do vậy chế độ ăn cần chia ra nhiều bữa nhỏ trong ngày từ 4-6 bữa/ngày, nên ăn chậm, nhai kĩ, tránh dùng đồ ăn thức uống có ga hoặc gây đầy hơi.

Về tập luyện, người có tuổi cần chọn lựa các môn thể thao phù hợp với sức khỏe và điều kiện của mình như: Đi bộ, đi xe đạp, tập khí công, dưỡng sinh. Đây là những môn thể dục khá nhẹ nhàng, không quá gắng sức và chỉ nên tập trong môi trường trong lành, thoáng đãng, thời tiết ấm áp, không gió, mưa, lạnh. Trong trường hợp thời tiết xấu, không nên ra ngoài, người mắc bệnh phổi TNMT cũng có thể tập trong nhà. Trong quá trình tập, bệnh nhân nên chú ý tập thở, luyện để hơi thở được sâu và dài, tốt cho sự hoạt động của phổi và các phế nang.

Thu Ngân (Soạn) (Trung tâm TT/GDSK)