Nhà máy chế biến tinh bột sắn tại xã Việt Vinh, "bức tử" môi trường

BHG- Mặc dù mới đi vào hoạt động từ tháng 11.2015 đến nay, nhưng Nhà máy (NM) chế biến tinh bột sắn (CBTBS) tại thôn Thượng Mỹ, xã Việt Vinh (Bắc Quang) của Công ty TNHH 1 Thành viên 356 đã “treo” bản án tử với môi trường (MT) xung quanh, gây bất bình dư luận. Không những vậy, bất chấp việc chưa đủ điều kiện pháp lý, NM vẫn ngang nhiên hoạt động.

Nước thải không qua xử lý của Nhà máy xả trực tiếp xuống suối Nặm Mặt.

Ô nhiễm môi trường, bức xúc dư luận:

Với công suất hoạt động lên tới 400 tấn sắn nguyên liệu/ngày, nhưng trong quá trình sản xuất (SX), NM CBTBS lại xả trực tiếp nước thải chưa qua xử lý xuống dòng suối Nặm Mặt (gần NM). Điều này, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của hàng trăm hộ dân thôn Tân Mỹ và Thượng Mỹ.

Suối Nặm Mặt (hạ nguồn chảy ra suối Cầu Bị và đổ ra sông Lô) không chỉ là nguồn cung cấp nước cho nhiều diện tích lúa và ao cá của các hộ dân thôn Tân Mỹ mà còn có nhiều tôm, cá sinh sống. Nhưng từ khi NM đi vào hoạt động, xả trực tiếp nước thải chưa qua xử lý ra suối, khiến dòng nước trong đổi màu, ngầu đục bùn đất; hủy diệt sự sống của nhiều sinh vật. Anh Vương Văn An (thôn Thượng Mỹ) cho biết: Mùi hôi, thối nồng nặc bốc lên từ dòng suối bị ô nhiễm rất khó chịu. Gia đình tôi phải gửi 2 con nhỏ đến ở nhà ông, bà để đảm bảo sức khỏe, giúp chúng yên tâm học tập. Đặc biệt, ngày 23.11.2015, nước thải từ NM rò rỉ, tràn theo hệ thống thủy lợi vào ao nuôi cá của 5 hộ dân thôn Tân Mỹ, khiến các hộ chăn nuôi thiệt hại trên 300 kg cá... Không chỉ chung cảnh bức xúc vì tình trạng ô nhiễm nguồn nước, không khí đã làm xáo trộn đến sinh hoạt, SX của nhiều gia đình; gia đình bác Hoàng Đáo còn bị “tra tấn” bởi tiếng ồn phát ra trong quá trình SX của NM, với tần suất gần kín cả ngày lẫn đêm, khiến người cao tuổi và trẻ nhỏ khó có được giấc ngủ trọn vẹn. “Không hiểu sao NM hoạt động trong khu dân cư lại không quy định thời gian ngừng làm việc ban đêm để người dân còn nghỉ ngơi?”, bác Đáo bức xúc.

Bể chứa xỉ than của Nhà máy rò rỉ, khiến môi trường thêm ô nhiễm.

Từ thực tế trên, các cấp chính quyền địa phương và đặc biệt đầu tháng 12.2015, Đoàn thanh tra của Tổng cục MT, Bộ Tài nguyên và MT phối hợp với Chi cục MT tỉnh tiến hành kiểm tra thực tế quá trình hoạt động của NM CBTBS. Theo biên bản làm việc, Đoàn thanh tra phát hiện NM xả nước thải (phát sinh từ quá trình rửa sắn củ, khoảng 800 m3 nước/ngày, đêm) chưa qua xử lý ra MT bằng hệ thống ống nhựa có đường kính 200 mm. Đoàn công tác yêu cầu NM dừng hoạt động này và xây dựng hệ thống xử lý nước thải, ở công đoạn rửa sắn củ, đảm bảo xử lý đạt quy chuẩn Việt Nam về nước thải... Trao đổi với phóng viên, Phó Giám đốc Công ty TNHH 1 TV 356 – Hà Đông Dương cho biết: Do là người nước ngoài (Trung Quốc – PV) nên chúng tôi chưa nắm rõ về Luật Bảo vệ MT của nước sở tại và không lường trước được nguồn nước xả từ quá trình SX, CBTBS lại làm ô nhiễm MT đến vậy?!. Để giải quyết vấn đề trên nhằm BVMT, chúng tôi đang hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn theo quy định...

Và đến nay, NM tiếp tục hoạt động còn tiến độ khắc phục hạn chế vẫn ở trạng thái gần mốc xuất phát.

Dòng suối Cầu Bị đang bị “Bức tử”.

Dấu hiệu vi phạm pháp luật:

Trước những ý kiến bất bình trong dư luận phản ánh đến các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương về việc NM CBTBS gây ô nhiễm MT, Công an huyện Bắc Quang đã phối hợp với Phòng Tài nguyên và MT huyện, UBND xã Việt Vinh tiến hành kiểm tra công tác chấp hành pháp luật về BVMT của NM CBTBS.

Quá trình làm việc, phía Công ty cung cấp cho đoàn công tác: 1 Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp cùng 1 bộ Hồ sơ Kế hoạch BVMT của Dự án NM chế biến nông sản (tinh bột sắn, ngô, gạo) tại thôn Thượng Mỹ đã được xác nhận tại Giấy xác nhận đăng ký Kế hoạch BVMT số 1237/XN-UBND, ngày 17.7.2015 của UBND huyện Bắc Quang. Theo đó, đăng ký ban đầu của Công ty là sử dụng công nghệ SX, chế biến khô nên không thuộc đối tượng lập Dự án BVMT mà chỉ cần cấp huyện xác nhận Kế hoạch BVMT. Nhưng thực tế hoạt động của NM chứng minh rằng: Quá trình SX, CBTBS sử dụng công nghệ ướt (dùng nước trong quá trình SX). Như vậy, căn cứ theo Nghị định số 18/2015/NĐ-CP, ngày 14.2.2015 của Chính phủ (quy định về Quy hoạch BVMT, đánh giá MT chiến lược, đánh giá tác động MT và Kế hoạch BVMT), tại Phụ lục II (Danh mục dự án phải thực hiện đánh giá tác động của MT) thì Công ty là đối tượng phải lập dự án đầu tư; xây dựng Đề án BVMT, do đơn vị thuộc thẩm quyền UBND cấp tỉnh xác nhận... Và mặc dù, trước đó đã đăng ký Kế hoạch BVMT và được cơ quan chức năng xác nhận nhưng từ khi đi vào hoạt động, NM không xây dựng bể chứa để xử lý nước thải từ hoạt động rửa, tách vỏ sắn mà xả thải trực tiếp ra MT tự nhiên. Chính hành vi này vi phạm vào Điểm e, Khoản 2, Điều 8 Nghị định 179/2013/NĐ-CP của Thủ tướng Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BVMT.

Nhà máy vẫn hoạt động hết công suất.

Trước thực tế trên, Đại tá Vũ Văn Thanh, Trưởng Công an huyện Bắc Quang cho biết: Công an huyện đã có Báo cáo đề xuất Thường trực UBND huyện ra quyết định xử phạt hành chính 45 triệu đồng với Công ty TNHH 1TV 356 vì vi phạm không xây lắp công trình xử lý MT và đình chỉ 3 tháng đối với cơ sở trước hoạt động gây ô nhiễm MT; buộc xây lắp công trình xử lý MT đối với hệ thống xử lý nước thải từ hoạt động rửa và tách vỏ sắn, đạt quy định chuẩn kỹ thuật. Đồng thời, thu hồi Kế hoạch BVMT của NM CBTBS vì hoạt động sai so với thiết kế ban đầu đã đăng ký...

Không thể phủ nhận, NM CBTBS đi vào hoạt động đã tiêu thụ nông sản, tạo việc làm cho nhiều lao động địa phương. Nhưng việc NM thiếu hài hòa giữa lợi ích kinh tế đi liền với BVMT đã gây bất bình dư luận. Hơn bao giờ hết, người dân mong muốn Công ty TNHH 1TV 356 cần thực thi nghiêm quy định của pháp luật đối với lĩnh vực BVMT. Vì đây chính là cơ sở tạo hành lang pháp lý quan trọng để Công ty SX kinh doanh hiệu quả.

NHÓM P.V