Người “giữ lửa” hát Then, đàn Tính ở Xuân Giang

BHG - Là một đảng viên, người lính Cụ Hồ, ông Hoàng Văn Ài (64 tuổi), Phó Chủ tịch Hội nghệ nhân dân gian (NNDG) xã Xuân Giang (Quang Bình) luôn nhận thức rất rõ việc gìn giữ, duy trì và phát huy vai trò bản sắc văn hóa dân tộc trong xã hội phát triển hiện nay. Để nét đẹp văn hóa không bị mai một, nhiều năm trở lại đây ông luôn cố gắng phát triển hát Then (HT), đàn Tính (ĐT) của người Tày tại địa phương.

Sinh ra và lớn lên ở thôn Chì (Xuân Giang), ngay từ khi còn nhỏ, ông Ài đã rất yêu thích HT, ĐT thông qua những bài hát trên báo, đài. Tuy nhiên, thời điểm đó tại Xuân Giang HT, ĐT chưa được truyền dạy và nhiều người biết đến nên ông không có cơ hội tiếp xúc với loại hình nghệ thuật này. Năm 2014, ông tham gia lớp HT, ĐT do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Giang mở tại thôn Chì dành cho NNDG đến từ 3 huyện Quang Bình, Xín Mần và Vị Xuyên chính là cơ duyên để ông Ài theo đuổi tình yêu nghệ thuật văn hóa dân gian của mình.

Nghệ nhân Hoàng Văn Ài rất tâm huyết trong việc giảng dạy hát Then, đàn Tính.

HT, ĐT là dùng lời ca, tiếng đàn kể lại những công việc hằng ngày của người dân lao động, ca ngợi Đảng, đất nước bằng ngôn ngữ tiếng Tày. Bởi thế, ông Ài tâm niệm, muốn truyền tải được HT, ĐT đến với mọi người một cách chân thực nhất thì trước hết bản thân mình phải hiểu và thành thục mọi kỹ năng. Sau khi kết thúc khóa học, năm 2015 ông Ài quyết định mua đàn về tập đàn, tập hát.

Năm 2017, sau quá trình tập luyện và có sự tự tin ông bắt đầu biểu diễn HT, ĐT tại các hoạt động giao lưu văn hóa, văn nghệ do xã, thôn tổ chức, biểu diễn cho khách du lịch tại Làng Văn hóa du lịch cộng đồng (DLCĐ) thôn Chang và thôn Chì. Ngoài ra, ông Ài còn thường xuyên được mời đi biểu diễn tại một số địa phương khác như: Làng Văn hóa DLCĐ thôn Khun (Bằng Lang), Làng văn hóa DLCĐ Lâm Thượng (Lục Yên, Yên Bái),... Mỗi lần biểu diễn, ông đều nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của khán giả và đó chính là nguồn động lực để ông tiếp tục nuôi dưỡng niềm đam mê nghệ thuật của bản thân, cũng như cố gắng đưa HT, ĐT đến với người dân gần hơn.

Ông Ài tâm sự: Tôi dành tình yêu cho HT, ĐT rất tự nhiên. Chỉ cần mọi người thích nghe tôi hát, tôi đều sẵn sàng biểu diễn, nếu như mọi người có nhu cầu học tôi cũng sẽ nhiệt tình chỉ dạy. Tôi chỉ mong muốn HT, ĐT được nhiều người biết đến, xuất hiện nhiều hơn trong đời sống hằng ngày như đám cưới, lễ mừng nhà mới, giao lưu văn nghệ, các buổi sinh hoạt... để giúp HT, ĐT trở thành một phần quan trọng trong đời sống văn hóa hiện nay.

Năm 2019, Trường THCS Xuân Giang kết hợp với Hội NNDG xã Xuân Giang mở lớp dạy HT, ĐT tại các giờ ngoại khóa cho học sinh trong trường, ông Ài là người được lựa chọn đứng lớp. Bằng kiến thức của mình, ông đã hướng dẫn một cách tỉ mỉ và chi tiết cho từng học trò. Tính đến thời điểm hiện tại, ông đã giảng dạy cho 4 lớp, có hơn 20 cháu đã biết đàn, biết hát một cách thuần thục. Đặc biệt, ông Ài còn tự mình làm đàn dành tặng cho các cháu, để các cháu có thể tự đàn, tự hát ở nhà.

Ông Hoàng Văn Bình, Chủ tịch Hội NNDG xã Xuân Giang cho biết: Ông Ài là người đi đầu trong việc gìn giữ nét đẹp HT, ĐT tại Xuân Giang. Ông rất tâm huyết, trách nhiệm, nhiệt tình và năng nổ từ việc giảng dạy đến biểu diễn. Tình yêu của ông Ài chính là nguồn động lực để các NNDG khác trên địa bàn xã kiên định với việc tập luyện và biểu diễn HT, ĐT.

Đầu tháng 11.2023, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch kết hợp với UBND huyện Quang Bình thành lập Câu lạc bộ HT, ĐT tại xã Xuân Giang. Ông Ài được bầu là Chủ nhiệm Câu lạc bộ, với ông đây là niềm vui, niềm hạnh phúc khi được mọi người tin tưởng, nhưng cũng vô cùng áp lực vì trách nhiệm của mình với HT, ĐT sẽ cao hơn. Ông Ài chia sẻ: Tôi rất vui vì HT, ĐT tại Xuân Giang đã nhận được sự quan tâm sâu sắc từ các cấp, chính quyền. Tôi mong rằng, Câu lạc bộ HT, ĐT sẽ là sân chơi bổ ích dành cho tất cả mọi người không kể già, trẻ, gái, trai, để chúng tôi cùng nhau gìn giữ nét đẹp văn hóa nghệ thuật của người Tày.

Bài, ảnh:  HỒNG NHUNG