"Đánh thức" hệ thống hang, động miền đá sau "giấc ngủ" triệu năm

BHG- Nhiều lần rong ruổi nơi Cao nguyên đá Đồng Văn (CNĐĐV), được khám phá nhiều hang, động (HĐ) đẹp, gợi hình ảnh “nàng công chúa ngủ trong rừng”, nhưng tôi không thể nghĩ, Miền đá lại có nhiều HĐ đến vậy. Trải qua hàng triệu năm hình thành, những HĐ ở đây không chỉ là nơi lưu giữ các giá trị địa chất phục vụ nghiên cứu khoa học, mà vẻ đẹp tiềm ẩn của nó đang chờ đợi được đánh thức, phục vụ sự phát triển du lịch.

CNĐĐV, xứ sở của HĐ:

Theo khảo sát của Ban quản lí Công viên địa chất Toàn cầu - CNĐĐV và Viện Khoa học địa chất và khoáng sản, bước đầu xác định trên CNĐĐV có đến 64 HĐ. Và mới đây tại xã Quản Bạ, huyện Quản Bạ, nhân dân tiếp tục phát hiện thêm một HĐ nguyên sơ, tuyệt đẹp với tên gọi Lùng Khúy, qua đó nâng số HĐ được phát hiện ở CNĐĐV lên con số 65. Trên địa bàn huyện Yên Minh ghi nhận có đến 29 HĐ; địa bàn huyện Đồng Văn có 16 HĐ; địa bàn Mèo Vạc ghi nhận 18 HĐ... Một số xã có lượng HĐ nhiều như xã Ngọc Long, Yên Minh với 9 hang; thị trấn Phó Bảng, Đồng Văn, có đến 5 HĐ. Theo anh Vương Vĩnh Thái, Trưởng Phòng quản lý Di sản và dịch vụ cho biết: Cấu tạo địa chất và lịch sử hình thành của vùng CNĐĐV sẽ cho chúng ta cơ hội thấy thêm những HĐ mới. Và biết đâu, sẽ có những HĐ to, đẹp như hang Sơn Đòng ở Quảng Bình.

Một hang đá trên đường qua đỉnh Mã Pì Lèng.

Với đặc thù núi đá, nơi nhiều triệu năm trước từng là biển, cùng với sự vận động, kiến tạo của trái đất đã tạo nên một vùng độc nhất vô nhị ở Việt Nam. CNĐĐV có lẽ vì thế trở thành nơi có nhiều HĐ nhất cả nước. Theo thống kê, các HĐ được phát hiện trên CNĐĐV có độ dài từ vài chục mét đến gần 2.000m, độ sâu từ vài chục mét đến hàng trăm mét. Đến thời điểm hiện tại, hang Xả Lũng 2, xã Lũng Táo, Đồng Văn là hang dài nhất trên CNĐĐV với 1.951m, độ sâu lên đến 340m; hang Ong ở Phó Bảng có độ dài tới 1.679m, độ sâu 368m; hang Lũng Hồ, Yên Minh, có độ dài 1.200m, độ sâu 50m. Hay đặc biệt quý như hang Rồng ở thôn Lùng Thàng, xã Sảng Tủng, Đồng Văn, bên trong có cả một hồ nước, cung cấp nước cho các xã Sảng Tủng và Hố Quáng Phìn.

“Đánh thức” những giấc ngủ triệu năm:

Hơn 7 năm trước, hang Nà Luông, Yên Minh từng đón những nhà thám hiểm HĐ đến từ Hoàng gia Anh. Họ cũng là những người từng khám phá HĐ lớn nhất thế giới, hang Sơn Đòng, Quảng Bình. Bên cạnh đó, không chỉ dừng lại ở các phát hiện địa chất, ở một số HĐ trên vùng Đá, người dân và các nhà khảo cổ còn phát hiện dấu tích của thời kỳ đồ đá và kim khí của người cổ, như ở hang Khố Mỷ, Quản Bạ hay hang Phó Bảng, Đồng Văn...

Hang Khố Mỷ rêu phong thời gian.

Trải qua dòng chảy thời gian, đã để lại một “Vịnh Hạ Long trên cạn” với những dấu ấn cực kỳ rõ nét không chỉ trên bề mặt mà còn cả trong lòng CNĐĐV. Trong khi sự phát hiện của người dân, của các nhà khoa học mới chỉ dừng lại ở địa điểm, độ dài, độ sâu thông qua sự trợ giúp của phần nhiều là hệ thống máy móc, thì sự huyền bí bên trong những HĐ vẫn đang chờ đợi chúng ta khám phá. Sự hấp dẫn của các HĐ sẽ là một “gia vị” đặc biệt cho sự phát triển của du lịch Hà Giang.

Kể từ khi CNĐĐV được công nhận là thành viên Mạng lưới Công viên địa chất Toàn cầu, các HĐ đã và đang có cơ hội được đánh thức sau giấc ngủ triệu năm. Với vai trò của mình, BQL Công viên địa chất Toàn cầu - CNĐĐV đã tham mưu cho tỉnh, đồng thời phối hợp với Viện Khoa học địa chất và khoáng sản Việt Nam xác định các cụm di sản, trong đó có các HĐ để bàn giao cho các địa phương, cộng đồng quản lý và bảo vệ. Tuy nhiên đó mới chỉ là bước đi đầu, thực tế “sự giàu có” về HĐ của CNĐĐV cần được đánh giá, nhìn nhận một cách chiến lược, gắn với sự phát triển của ngành du lịch tỉnh ta. Qua đó, cần lắm một hướng đi cụ thể nhằm “đánh thức” tiềm năng HĐ phục vụ du lịch.

                                                                                                                Bài, ảnh: Huy Toán