Quy định thì cấm nhưng thực tế hành vi vi phạm vẫn diễn ra

BHG - Theo Nghị định số 176/2013/NĐ-CP, ngày 14.11.2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Y tế, có 6 nhóm hành vi bị nghiêm cấm gồm: Vi phạm quy định về tuyên truyền, phổ biến, tư vấn phương pháp để có được giới tính thai nhi theo ý muốn bị xử phạt từ 1.000.000 - 15.000.000; Hành vi chẩn đoán, xác định giới tính thai nhi bị xử phạt từ 3.000.000 - 10.000.000; Vi phạm quy định về lựa chọn giới tính thai nhi xử phạt từ 3.000.000 - 15.000.000; Hành vi loại bỏ thai nhi vì lý do lựa chọn giới tính xử phạt từ 3.000.000 - 20.000.000 triệu đồng; Hành vi cản trở, cưỡng bức thực hiện kế hoạch hóa gia đình xử phạt từ 100.000 - 30.000.000; Vi phạm quy định về bán phương tiện tránh thai từ 1.000 - 5.000.000 triệu đồng. Ngoài ra, còn có hình phạt bổ sung như: Tịch thu tang vật vi phạm các quy định trên, Tước quyền sử dụng Giấy phép, Chứng chỉ hành nghề từ 1 đến 3 tháng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm bắt mạch hoặc siêu âm hoặc xét nghiệm cho người đang mang thai để chẩn đoán và tiết lộ, cung cấp thông tin về giới tính thai nhi, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác… Tuy nhiên, thực tế tại các phòng khám tư nhân và một số bệnh viện tình trạng khám, siêu âm để biết giới tính thai nhi vẫn xảy ra công khai, thậm chí còn được hỗ trợ bởi nhiều công nghệ và giải pháp hiện đại… Lý do các tổ chức cá nhân cố tình vi phạm, là do việc tiết lộ giới tính thai nhi hiện đang là “lợi thế” hút khách lớn nhất ở phòng khám tư nhân. Để lách quy định cấm, nhiều bác sĩ không tiết lộ giới tính thai nhi mà lại nói nhỏ: “Giống mẹ rồi”, “Giống bố nhá”, “được làm ông nội rồi”…

Nghị định đã quy định các hành vi vi phạm hành chính về dân số sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính, nhưng với tâm lý thích sinh con trai nên nhiều cặp vợ chồng đã tìm đến khoa học, công nghệ  để có con như mong muốn. Các trung tâm, dịch vụ y tế chính là nơi hỗ trợ đắc lực cho nhiều gia đình sinh con chọn lọc. Hình thức phổ biến là khi thai nhi khoảng 12-15 tuần cha mẹ siêu âm thấy giới tính thai nhi không được như mong muốn thì có thể loại bỏ. Nhất là khi có sự hỗ trợ bỏ thai nhi bằng cách thuốc uống (ít nguy hiểm với người mẹ hơn nạo phá thai) thì việc có con theo chủ ý từ siêu âm thai cũng nhân lên. Thực tế cho thấy, hầu hết các cặp vợ chồng đều biết giới tính thai nhi trước sinh, chủ yếu là tò mò muốn biết con trai hay gái. Số ít chủ động chọn giới tính để sinh con như ý muốn, họ “cam kết” với bác sĩ, chỉ biết trai - gái cho vui nhưng khi giới tính thai nhi không như mong muốn họ lại đến cơ sở khác để bỏ thai.

 Anh N.V.L ở xã Thượng Sơn, huyện Vị Xuyên có 3 người con gái, sau đó vợ anh có bầu, hai vợ chồng anh đã căn ngày, tháng và đến đúng 14 tuần là vợ chồng anh đi siêu âm với mong muốn là có đứa con trai để nối dõi tông đường, tuy nhiên sau khi đi siêu âm Bác sỹ bảo là con gái vợ chồng anh buồn và tìm điến cơ sở siêu âm khác mong tìm thấy điều kỳ diệu nhưng kết quả bác sỹ vẫn nói là “giống mẹ” (là con gái). Tương tự trường hợp của vợ chồng chị H có con lần đầu nói “ Tháng trước tụi em khám đã biết giới tính rồi nhưng khám thêm nơi khác cho chắc chắn. Bác sĩ nói thẳng ra là trai - gái luôn. Nếu không thì ít người tới khám lắm ạ” - chị H. cười...

Hiện nay việc lựa chọn giới tính thai nhi bằng việc lạm dụng các kỹ thuật y sinh học là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta. Siêu âm đã và đang là kỹ thuật phổ biến, góp phần tích cực vào việc sàng lọc trước sinh nhằm phát hiện dị tật bẩm sinh ngay từ trong bào thai, giúp các cặp vợ chồng sinh ra những đứa con khỏe mạnh. Song mặt trái của siêu âm là có thể chẩn đoán giới tính thai nhi, và điều này dễ dẫn đến khả năng nạo phá thai để lựa chọn giới tính của trẻ.

Trước thực trạng trên vai trò các cấp, các ngành cần triển khai nhiều giải pháp đồng bộ vừa cấp bách, vừa lâu dài. Trước hết, cần đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của người dân về hiểm họa của mất cân bằng giới tính, phê phán các hủ tục như “Trọng nam khinh nữ”, nâng cao vị trí của con gái trong gia đình và xã hội, tạo điều kiện cho phụ nữ và trẻ em trong mọi lĩnh vực; cần tăng cường giám sát việc thực thi pháp luật; yêu cầu các cơ sở y tế, nhất là các cơ sở y tế tư nhân cam kết không tư vấn, chẩn đoán, xác định giới tính thai nhi; Xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm quy định đồng thời xây dựng quy định đạo đức nghề nghiệp .

Trần Hải Dương (Sở Tư pháp)