Trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng chính sách - hiệu quả từ một chính sách hợp lòng dân

HGĐT- Trợ giúp pháp lý là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta nhằm thực hiện “xóa đói, giảm nghèo” về mặt pháp luật trên phạm vi toàn xã hội.

Trong giai đoạn hiện nay, khi đất nước ta đang trong quá trình thực hiện đường lối đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam, hoạt động trợ giúp pháp lý cho người nghèo và các đối tượng chính sách lại càng được quan tâm hơn nữa với chủ trương “phát triển kinh tế gắn liền với tiến bộ, công bằng xã hội, giảm chênh lệch giàu, nghèo, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, làm cơ sở hình thành tương đối đồng bộ các chính sách xã hội với mục tiêu vì người nghèo”. Với phương châm đó, trợ giúp pháp lý đã trở thành biện pháp pháp lý quan trọng trong việc thực hiện chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Nhận thức sâu sắc ý nghĩa và sự cần thiết của hoạt động trợ giúp pháp lý trong việc nâng cao trình độ hiểu biết pháp luật của người dân trên địa bàn tỉnh, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số nhằm bảo đảm công bằng xã hội, ngày 04/12/2001, UBND tỉnh Hà Giang đã quyết định thành lập Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước trực thuộc Sở Tư pháp và đến ngày 20/12/2010, UBND tỉnh cũng đã quyết định thành lập 3 Chi nhánh trợ giúp pháp lý tại 03 huyện: Mèo Vạc, Hoàng Su phì và Bắc Mê tạo điều kiện thuận lợi cho người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số tại 06 huyện nghèo theo Đề án 30a của Chính phủ được tiếp cận với dịch vụ pháp lý này.

10 năm xây dựng và trưởng thành, hoạt động trợ giúp pháp lý đã khẳng định được vị trí, vai trò của mình trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người nghèo, người dân tộc thiểu số và các đối tượng chính sách khác cũng như góp phần vào việc nâng cao dân trí pháp lý trên địa bàn tỉnh. Với 7.846 vụ việc được trợ giúp pháp lý cho gần 8.000 người được trợ giúp, thông qua hoạt động tư vấn, giải đáp pháp luật; tham gia tố tụng; hòa giải... đã góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho hơn 10.000 lượt người bao gồm: người nghèo, người dân tộc thiểu số, đối tượng chính sách, người tàn tật, người già cô đơn không nơi nương tựa, phụ nữ là nạn nhân bị buôn bán qua biên giới... Nội dung chủ yếu là các lĩnh vực pháp luật như: đất đai, chính sách xã hội, chính sách ưu đãi đối với người có công, hình sự, dân sự, hôn nhân gia đình, thi hành án dân sự... Thành lập và duy trì hoạt động thường xuyên của 174 Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý tại 174 xã, thị trấn trong toàn tỉnh; tổ chức được hơn 1.500 buổi sinh hoạt Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý thu hút khoảnggần 50.000 lượt người tham dự. Nội dung sinh hoạt Câu lạc bộ bao gồm sinh hoạt chuyên đề (hôn nhân gia đình, phòng chống bạo lực gia đình, bình đẳng giới, phòng chống ma túy...) hoặc sinh hoạt lồng ghép với hoạt động của thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh, nông dân... nhằm trao đổi với nhau về những lĩnh vực pháp luật mà cộng đồng dân cư quan tâm, tháo gỡ những vướng mắc đơn giản về pháp luật ngay tại cơ sở. Tổ chức được hàng trăm đợt trợ giúp pháp lý lưu động tới 300 lượt xã trong tỉnh, tư vấn được 4.663 vụ việc cho người dân. Phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng đẩy mạnh hoạt động trợ giúp pháp lý trong lĩnh vực tố tụng. Thực hiện tốt công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý: biên soạn và in ấn gần 500.000 tờ gấp pháp luật các loại; trong đó, dịch và in gần 50.000 tờ gấp pháp luật bằng tiếng dân tộc Mông để phát cho đồng bào dân tộc Mông tại các đợt trợ giúp pháp lý lưu động và các buổi sinh hoạt Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý. Cung cấp cho: các cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, Toà án, Trại tạm giam, Nhà tạm giữ, Biên phòng: 91 bảng thông báo về diện người được trợ giúp pháp lý, trình tự thủ tục trợ giúp pháp lý; 54 hộp tin trợ giúp pháp lý. Ngoài ra còn cung cấp cho 34 xã biên giới 34 hộp tin trợ giúp pháp lý để phục vụ cho nhu cầu trợ giúp pháp lý của nhân dân;

Cùng với những kết quả đã đạt được, hoạt động trợ giúp pháp lý vẫn còn có một số tồn tại như hiệu quả hoạt động của một số Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý được thành lập còn hạn chế; một số cộng tác viên trợ giúp pháp lý tại cơ sở còn lúng túng trong việc thiết lập, hoàn thiện hồ sơ vụ việc, số vụ việc tư vấn pháp luật ít, một số đợt trợ giúp pháp lý lưu động hiệu quả chưa cao... Trong thời gian tới, Sở Tư pháp sẽ tham mưu cho UBND tỉnh tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy và ổn định cơ sở vật chất, trụ sở làm việc của trung tâm, đảm bảo trung tâm có trụ sở làm việc ổn định lâu dài, triển khai thực hiện hiệu quả các hoạt động nghiệp vụ trợ giúp pháp lý đặc biệt là hoạt động trợ giúp pháp lý hướng về cơ sở theo quy định của Luật. Tiếp tục triển khai thực hiện tốt Thông tư liên tịch số 10/2007/TTLT về phối hợp trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng, thường xuyên theo dõi và hưỡng dẫn về nghiệp vụ cho các Câu lạc bộ trợ giúp pháp lý và các hoạt động khác trên địa bàn toàn tỉnh...

Nhìn chung, qua thực tiễn triển khai hoạt động trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh trong 10 năm qua cho thấy công tác trợ giúp pháp lý là chính sách hợp lòng dân, giúp cho các đối tượng được tiếp cận, am hiểu kiến thức pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp, tạo lập, củng cố và duy trì lòng tin của nhân dân vào đường lối, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước đã đề ra. Trong những năm qua hoạt động này đã góp phần đưa pháp luật vào đời sống, trở thành cầu nối quan trọng giữa Nhà nước với nhân dân, góp phần khắc phục những vướng mắc, khiếu nại, khiếu kiện sai trái, vượt cấp không đúng cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tạo sự đoàn kết gắn bó giữa chính quyền địa phương với nhân dân, sự đoàn kết trong cộng đồng dân cư, đảm bảo việc thực hiện dân chủ ở cơ sở và ổn định trật tự xã hội ở địa phương.