Dồn điền – đổi thửa để Hạ Thành đổi mới

BHG - “...Ruộng anh, ruộng tôi ở chỗ này, chỗ kia, hay bờ ruộng nhà anh bé, bờ ruộng nhà tôi to thế này, dài thế khác, đến nay đã là quá vãng. Người Hạ Thành bây giờ làm ăn thật nhàn, luôn biết nhường nhịn, yêu thương, sẻ chia cho nhau nhiều lắm...”.

Cánh đồng 5,2 ha tại xóm 1, thôn Hạ Thành được dồn điền, đổi thửa.

Câu chuyện trên là lời bộc bạch của Bí thư Chi bộ thôn Hạ Thành, xã Bằng Lang, huyện Quang Bình, Nguyễn Văn Hà. Vâng, chuyện xưa tôi vẫn nhớ! Năm ấy, vụ Mùa 2015, tôi đã cùng anh Lý Văn Ba, Phó trưởng Trạm Khuyến nông huyện về Hạ Thành giúp dân sử dụng mạ khay, máy cấy. Cánh đồng Hạ Thành trước dồn điền chia làm vài trăm mảnh ruộng. Để thuận lợi cho việc sản xuất hàng hóa, UBND huyện Quang Bình chủ trương dồn điền, đổi thửa để làm thành những thửa ruộng lớn. Căn cứ vào diện tích ruộng của từng nhà trước đó để chia lại ruộng cho người dân. Đồng chí Phùng Viết Vinh, nguyên Phó Chủ tịch UBND huyện cho biết: Thường vụ Huyện ủy đã “mặc cả”: Nếu, việc dồn điền, đổi thửa ở Hạ Thành thất bại thì Phó Chủ tịch UBND huyện cứ tự giác làm đơn xin miễn nhiệm!

Anh Lý Văn Ba cho biết thêm: Không nề hà, cứ hết giờ làm việc, anh Vinh, chú Hoàng - cán bộ Phòng Nông nghiệp - PTNT huyện lại đến Hạ Thành gặp dân, tháo gỡ chuyện của bờ ruộng to, nhỏ. Không dàn xếp được những thắc mắc, phàn nàn của người dân thì không san được ruộng, không dồn, đổi được ruộng sẽ gây sáo trộn trật tự, trị an trong thôn, xóm. Mỗi cuộc họp dân bàn chuyện dồn điền, đổi thửa là hàng trăm ý kiến khác nhau. 

Đợt san ủi lần đầu làm nên cánh đồng rộng 5,2 ha, của 32 hộ trải qua rất nhiều khó khăn, gần 2 tháng vừa làm, vừa tuyên truyền, vận động người dân công việc mới làm xong.

Hoàn thành san ủi, công việc đo đạc, khoanh vùng bờ, thửa, xây dựng đường giao thông, kênh mương dẫn nước và chia lại ruộng cho dân cũng không dễ gì. Những chuyện cãi vã ruộng nhà anh tốt, còn ruộng nhà tôi xấu, người đòi chia chỗ này, người nhận chia ruộng ở chỗ khác... Anh Nguyễn Văn Hà, Bí thư thôn Hạ Thành tâm sự: “ Đảng viên đi trước”, anh động viên vợ, con nhận lại ruộng ở bất cứ chỗ nào khi được phân chia. Các đảng viên trong thôn họp lại thống nhất “đảng viên đi trước – về sau” đứng tiên phong nhận ruộng. Tôi chợt nhớ đến cuốn tiểu thuyết “Những khoảng cách còn lại” và “ Đứng trước biển” của Nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn viết về thời kỳ đầu đổi mới thập kỷ 80 của Thế kỷ XX. Hôm nay, câu chuyện dồn điền – đổi thửa ở Hạ Thành cũng vậy. Đổi mới tư duy, đổi mới cách làm vì lợi ích chung bao giờ cũng là cuộc đấu tranh khó khăn nhất đối với những tư duy cũ, lợi ích riêng.

Tôi trở lại Hạ Thành đúng dịp vào vụ cấy lúa Mùa năm nay, gặp lại bà con và nghe tâm sự: Làm ruộng bây giờ “nhàn lắm”, Hạ Thành bây giờ chỉ mất 3 ngày để làm xong một vụ lúa: Một ngày cày, bừa; 1 ngày cấy; 1 buổi thu hoạch/mẫu ruộng (3.600 m2). Chị Nguyễn Thị Vịnh, xóm 2, thôn Hạ Thành cho biết: Mới 9 giờ sáng, 5 chị em tôi đã cấy được 1 mẫu ruộng rồi. Trước kia chưa dồn điền, đổi thửa, người Hạ Thành phải làm ít nhất nửa tháng mới cấy xong vụ Mùa. Sau dồn điền, đổi thửa, làm 1 vụ lúa từ làm đất đến cấy, gặt đập chỉ mất nhiều nhất là 3 ngày/vụ/ha. Tính chi phí làm ruộng ở Hạ Thành hiện nay giảm trên 50 – 55% (cả công cày, bừa, cấy, chi phí mạ giống và thu hoạch). Anh Lý Văn Ba, nguyên Phó trạm Khuyến nông huyện Quang Bình cho biết thêm: Vụ Mùa đầu tiên năm 2015, Quang Bình đã áp dụng gieo mạ khay, đưa máy cấy, máy gặt đập vào Hạ Thành. Chi phí giảm khoảng 36% cả công, lẫn chi phí lúa giống. Càng về sau, ruộng càng ngẫu, máy móc càng lớn, kinh nghiệm làm ăn càng thuần thục thì chi phí càng giảm. Hiện nay, chi phí làm ruộng tại Hạ Thành đã giảm trên 55% tổng chi phí/vụ . Anh Hà, Bí thư Chi bộ Hạ Thành khẳng định: Trước khi thực hiện dồn điền, đổi thửa cả thôn Hạ Thành có 484 thửa ruộng to, nhỏ khác nhau với tổng diện tích gần 30,9 ha. Sau 3 lần thực hiện dồn điền, đổi thửa, Hạ Thành chỉ còn 189 thửa ruộng lớn, giảm 295 thửa. Hạ Thành đã xây dựng hoàn chỉnh trên 11,7 km đường bê tông nội đồng. Xây dựng được 2.160 m kênh mương dẫn nước chủ động tưới, tiêu. Tại cánh đồng lớn ngày nay, ngoài cấy lúa, thả cá ruộng xen vào vụ cấy, trồng màu mỗi năm 3 vụ. Điều quan trọng hơn, sau 3 đợt thực hiện dồn điền, đổi thửa, chi phí lao động giảm trên 2/3 công sức, chi phí sản xuất giảm trên 55% - 65%. Hạ Thành hiện nay chỉ còn 2 hộ nghèo vì điều kiện bất khả kháng được dân làng đùm bọc, sẻ chia. Sau dồn điền, người dân Hạ Thành đóng góp trên 250 triệu đồng xây cầu cứng qua suối, nhiều gia đình tự nguyện góp hàng chục triệu đồng bê tông hóa đường làng, ngõ, xóm. 

Thành công từ dồn điền, đổi thửa ở Hạ Thành là một điểm sáng tại Hà Giang cần được đánh giá khoa học. Vì đây là cuộc cách mạng về sự đổi mới tư duy, đổi mới phương thức sản xuất nông nghiệp. Để từ đó, chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp đơn thuần sang tư duy phát triển kinh tế nông nghiệp hàng hóa.

Bài, ảnh:  NGUYỄN HÙNG