Hội nhập ASEAN: Quyền lợi người tiêu dùng được bảo vệ

BHG - Câu chuyện hội nhập kinh tế (HNKT) trong giai đoạn hiện nay không chỉ dừng lại ở các vấn đề cạnh tranh khốc liệt trên thị trường về chất lượng sản phẩm, mẫu mã, giá cả,... mà trong guồng quay của tự do thương mại và nhiều biến tướng kinh doanh như hiện nay, vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (QLNTD) đang được nhiều quốc gia trên thế giới và trong khu vực đặc biệt quan tâm.

HNKT, người tiêu dùng (NTD) có nhiều cơ hội tiếp cận các sản phẩm, dịch vụ đảm bảo chất lượng, mẫu mã đẹp, giá cả thích hợp. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, việc kiểm soát chất lượng hàng hóa nhập khẩu gặp nhiều khó khăn; xử lý sai phạm của các doanh nghiệp ở nước ngoài phức tạp hơn; cùng với sự lớn mạnh và bùng nổ của CNTT, công nghệ thương mại điện tử, khối lượng và giá trị thương mại trong khu vực tăng cao; mạng xã hội phát triển mạnh kéo theo những hình thức tiêu dùng mới là bán hàng đa cấp, mua hàng qua mạng internet không được quản lý chặt chẽ và cả những lừa đảo, gian dối thương mại trở nên tinh vi hơn, khó kiểm soát hơn,... đang đẩy NTD phải đối mặt với vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và vệ sinh ATTP, gây thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến sức khỏe...  Trong khi bản thân NTD chưa hiểu hết về quyền và trách nhiệm của mình như: Quyền lựa chọn hàng hóa, dịch vụ, quyền được cung cấp thông tin sản phẩm, quyền được bảo vệ, đòi bồi thường thiệt hại, khởi kiện, phát hiện, tố cáo các hành vi vi phạm của các doanh nhiệp, cơ sở sản xuất...

Nhiều NTD đọc kỹ thông tin sản phẩm trước khi chọn mua để đảm bảo chất lượng.

 Bảo vệ QLNTD hiện đang trở thành vấn đề mang tính toàn cầu, nhiều tổ chức quốc tế và khu vực về bảo vệ QLNTD đã ra đời, thu hút sự tham gia của nhiều quốc gia trên thế giới. Ủy ban điều phối ASEAN về bảo vệ QLNTD  được thành lập năm 2007 để thực hiện công tác kiểm tra, giám sát thực hiện bảo vệ QLNTD, đồng thời giải quyết các vấn đề cần đến cơ quan có đủ năng lực trong khu vực, hỗ trợ về mặt tài chính, kỹ thuật nhằm thúc đẩy các chính sách, luật, thỏa thuận trong nước để bảo vệ QLNTD trong một thị trường đồng nhất và hội nhập hiện nay. Luật bảo vệ QLNTD cũng đã được nhiều nước trong cộng đồng các quốc gia ASEAN áp dụng, mang lại hiệu quả; nhằm bảo vệ QLNTD trong quá trình HNKT khu vực, đảm bảo cạnh tranh công bằng và quyền được an toàn của NTD. Ở nước ta, Luật Bảo vệ QLNTD được Quốc hội khóa XII thông qua ngày 17.11.2010 tại Kỳ họp thứ 8 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2011.

Đối với Hà Giang, mảnh đất địa đầu Tổ quốc tuy còn nhiều khó khăn;  nhưng những năm qua, kinh tế thương mại đã đạt nhiều kết quả quan trọng; kim ngạch xuất nhập khẩu không ngừng tăng cao, nhiều cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế biên mậu của tỉnh được áp dụng đã phản ánh sự phát triển kinh tế năng động. Tuy nhiên, điều này cũng đang đặt NTD tỉnh nhà trước nguy cơ bủa vây của các loại hàng không rõ nguồn gốc, hàng kém chất lượng. Trong khi, NTD Hà Giang, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn,...  hiểu biết về QLNTD còn rất hạn chế; thêm vào đó là tâm lý e ngại, sợ đụng chạm nên rất thiệt thòi khi họ trở thành “nạn nhân” của các mặt hàng kém chất lượng và các hình thức lừa đảo thương mại. Công tác bảo vệ QLNTD trên địa bàn tỉnh những năm qua chỉ mới dừng lại ở các đợt kiểm tra, xử lý các loại hàng giả, hàng kém chất lượng; còn QLNTD chưa được thực thi hiệu quả. Bên cạnh đó, lực lượng chức năng quản lý về thị trường, vệ sinh ATTP còn mỏng, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra.

Chị Nguyễn Thị Nhung, phường Minh Khai (TP Hà Giang) chia sẻ: Tôi đọc thông tin về QLNTD trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhưng nếu mua phải hàng giả, kém chất lượng thì chưa biết phải làm thế nào để bảo vệ quyền lợi của chính mình. Để tránh hàng giả, tôi chọn các cửa hàng phân phối sản phẩm chính hãng và thường đọc kỹ thông tin về sản phẩm trước khi chọn mua. Tuy nhiên, nhiều lần mua phải hàng kém chất lượng, không sử dụng được  đành phải bỏ đi”.

Mới đây, để bảo vệ QLNTD, Hội bảo vệ QLNTD tỉnh Hà Giang đã được thành lập theo Quyết định số 748/QĐ – UBND ngày 28.4.2016 của UBND tỉnh với trên 100 hội viên và tổ chức Đại hội lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2016 - 2021 nhằm: Đại diện cho quyền và lợi ích hợp pháp của NTD; là cầu nối giữa NTD với doanh nghiệp; thực hiện các hoạt động tư vấn, hỗ trợ giải quyết khiếu nại của NTD khi có yêu cầu; tích cực tuyên truyền, phổ biến pháp luật và kiến thức cho NTD bảo vệ uy tín, thương hiệu cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính.

Hiện nay, khi lượng hàng hóa nước ngoài tăng lên, sức cạnh trang cao, nhiều hiện tượng làm giả đánh lừa người tiêu dùng, quảng cáo gian dối, từ chối bảo hành, thoái thác trách nhiệm của các doanh nghiệp cũng đang diễn ra, vấn đề bảo vệ QLNTD gặp nhiều khó khăn thì Hội nhập khu vực và hợp tác quốc tế là cầu nối để các cơ quan bảo vệ QLNTD Việt Nam chia sẻ thông tin, trao đổi kinh nghiệm, tăng cường hợp tác với các cơ quan, tổ chức bảo vệ QLNTD trong khu vực và trên thế giới, để bảo vệ QLNTD trong nước một cách hiệu quả hơn.

Để thoát khỏi sự bủa vây của các loại, mặt hàng kém chất lượng đang tràn lan trong bối cảnh tự do thương mại và cạnh tranh khốc liệt hiện nay; trước tiên,  mỗi NTD hãy trở thành “Người tiêu dùng thông thái”.

Bài, ảnh: BIỆN LUÂN