Chuyển đổi HTX theo Luật HTX 2012 cần chú trọng chất lượng

BHG- Luật HTX năm 2012 ra đời nhằm tạo hành lang pháp lý và là động lực giúp các HTX hoạt động hiệu quả, khẳng định vai trò, vị trí trong phát triển hiện nay, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của tỉnh. Tuy nhiên, thực trạng các HTX chuyển đổi theo kiểu “Nước đến chân mới nhảy” liệu có thay đổi được về chất lượng hoạt động?

Sản xuất nông cụ ở HTX cơ khí thủ công nghiệp Hưng Hằng, thị trấn Vị Xuyên.

Mô hình HTX kiểu mới được xây dựng trong Luật HTX năm 2012 là tổ chức do các thành viên tự nguyện hợp tác với nhau, tương trợ lẫn nhau, nâng cao khả năng cạnh tranh của kinh tế hộ thành viên, cơ sở sản xuất kinh doanh vừa và nhỏ trong điều kiện cơ chế thị trường ngày nay. Các HTX kiểu mới được  khuyến khích phát triển mạnh mẽ, theo đúng bản chất HTX, đảm bảo quyền và lợi ích của các xã viên. Luật HTX được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 4 và chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2013, theo đó, những HTX thành lập trước thời điểm này mà hoạt động không đúng theo các điều trong Luật HTX năm 2012 sẽ phải chuyển đổi hoặc chuyển sang hình thức kinh doanh khác trong thời hạn 36 tháng.

Đối với tỉnh ta, mục tiêu đến ngày 30.6.2016 sẽ chuyển đổi toàn bộ 100% HTX hoạt động theo luật mới, nhưng cho đến thời điểm này, thông tin từ Liên minh HTX tỉnh cho biết, số lượng HTX chuyển đổi chỉ mới có 117/489 HTX thành lập trước ngày 1.7.2013 cần chuyển đổi.

Tìm hiểu nguyên nhân của sự chậm trễ này, được biết, đến cuối năm 2013, Chính phủ mới ban hành Nghị định 193/2013/NĐ-CP hướng dẫn chi tiết thi hành Luật HTX; tháng 5.2014, Bộ Kế hoạch & Đầu tư mới có Thông tư 03/2014/TT-BKHĐT về hướng dẫn đăng ký HTX. Cuối năm 2015, Liên minh HTX tỉnh tổ chức các lớp tập huấn về Luật HTX mới cho các HTX tại các huyện, thành phố; đến ngày 26.4.2016, UBND tỉnh có Công văn chỉ đạo số 1156 về việc đôn đốc thực hiện chuyển đổi HTX theo Luật HTX năm 2012, theo đó, Sở KH&ĐT và UBND các huyện mới có chỉ đạo rà soát lại hoạt động các HTX để hướng dẫn làm thủ tục chuyển đổi theo luật mới. Khi hạn cuối chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012 đã đến thì phần lớn các HTX mới bắt đầu tiếp cận và nắm bắt về luật. Thậm chí, nhiều HTX đến thời điểm này vẫn không nắm được luật.Có mặt tại HTX Tiểu thủ công nghiệp Việt Thành, thị trấn Việt Lâm (Vị Xuyên) để tìm hiểu vấn đề, Chủ nhiệm HTX Nguyễn Văn Mịch tỏ ra khá bất ngờ trước thông tin đã đến hạn làm thủ tục chuyển đổi theo Luật mới. Là HTX được thành lập năm 2004, hiện đang sản xuất kinh doanh hiệu quả với ngành nghề là sản xuất chổi chít, nhưng HTX Tiểu thủ công nghiệp Việt Thành đang hoạt động theo Luật HTX cũ, cần thiết phải chuyển đổi theo Luật HTX năm 2012. Trao đổi với phóng viên, ông Mịch cho biết: HTX Tiểu thủ công nghiệp Việt Thành chưa được thông báo về việc phải chuyển đổi theo luật mới, bên cạnh đó, vì ít theo dõi thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng nên đến thời điểm 30.6, ông vẫn không hay biết về hạn cuối phải chuyển đổi để đi làm thủ tục.

Thông tin từ cơ quan chức năng một số huyện và thành phố Hà Giang trước thời điểm đến hạn 2 ngày, chúng tôi được biết các HTX đang gấp rút làm thủ tục chuyển đổi để “kịp thời gian báo cáo”.Việc chuyển đổi không những chậm mà còn tồn tại nhiều khó khăn, bất cập. Thông tin phản ánh từ Liên Minh HTX tỉnh thì một số cán bộ làm công tác tiếp nhận hồ sơ ở các huyện, thành phố, cán bộ ngành Thuế... chưa nắm rõ Luật HTX năm 2012, chưa tạo điều kiện thuận lợi nên gây khó khăn cho HTX khi làm thủ tục chuyển đổi; nhiều HTX vướng các công trình đang đầu tư xây dựng dở dang nên phải chờ... “làm xong” mới chuyển đổi vì giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh không trùng khớp với giâý tờ thủ tục sau khi chuyển đổi nên không được chấp nhận để quyết toán; nhiều HTX không quan tâm, thậm chí không tham gia các lớp tập huấn về Luật HTX mới do Liên minh HTX tỉnh mở tại các địa phương.

Thực tế, trên địa bàn tỉnh hiện nay có đến trên 300 HTX tạm ngừng hoạt động; nhiều HTX đang hoạt động không hiệu quả, trái luật. Vì vậy Luật HTX năm 2012 mở ra triển vọng “xốc” lại hoạt động cho các HTX để làm ăn hiệu quả. Luật nêu rõ bản chất, quyền, nghĩa vụ các thành viên, yêu cầu điều lệ HTX cần phải quy định về: Mục tiêu hoạt động; mức độ thường xuyên sử dụng sản phẩm, dịch vụ; giá trị tối thiểu của sản phẩm, dịch vụ mà thành viên HTX nắm giữ, sử dụng; cơ cấu tổ chức phải có đại hội thành viên; hội đồng quản trị, ban kiểm soát; tách rõ chức năng quản lý và chức năng điều hành...

Như vậy, không chỉ chuyển đổi về mặt thủ tục pháp lý mà về bản chất, các HTX đều phải bổ sung điều lệ, phương thức hoạt động... Tham quan HTX Cơ khí thủ công nghiệp Hưng Hằng, thị trấn Vị Xuyên (Vị Xuyên), là một HTX đang hoạt động hiệu quả với ngành nghề sản xuất nông cụ. Chủ nhiệm HTX Nguyễn Văn Hưng cho biết: “Thủ tục chuyển đổi đang được gấp rút hoàn thành, còn chuyện bố trí lại hoạt động điều hành và sản xuất thì hiện tại HTX chưa có kế hoạch. Trước mắt mọi hoạt động của HTX vẫn diễn ra như cũ, không có gì thay đổi”.

Ông Nguyễn Quang Nhiên, Chủ tịch Hội đồng Quản trị HTX Phước Lộc (TP Hà Giang) phấn khởi đưa cho chúng tôi xem Giấy chứng nhận hoạt động HTX mới được cấp lại theo luật mới, nhưng khi được hỏi về phương thức hoạt động có gì thay đổi, ông từ chối trả lời.

Ông Đặng Văn Thủy, Phó Chủ tịch UBND huyện Bắc Mê cho biết: Việc chuyển đổi các HTX theo luật mới cơ bản đã làm xong, tuy nhiên trong số 25 HTX đã chuyển đổi này, chỉ có khoảng 10 HTX hoạt động đảm bảo theo Luật;  còn lại các HTX chưa có sự chuyển động gì. Sắp tới, huyện sẽ kiểm tra, rà soát chặt chẽ lại và đề nghị giải thể hoạt động không không đúng luật dù đã chuyển đổi.

 Việc chuyển đổi các HTX hoạt động theo Luật HTX năm 2012 là điều kiện bắt buộc; tuy nhiên để Luật thật sự đi vào cuộc sống, việc chuyển đổi không chỉ dừng lại ở việc thay đổi thủ tục cho hợp lệ, mà điều quan trọng là sự chuyển biến về chất lượng hoạt động. Các cấp, các ngành cần quan tâm, vào cuộc quyết liệt hơn nữa, tạo điều kiện thuận lợi cho những HTX thực sự phát triển đúng bản chất và hiệu quả.

BIỆN LUÂN