Ngăn chặn tận gốc tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản, khoáng sản (cát, sỏi) trái phép trên địa bàn

BHG- Ngày 6 tháng 7 năm 2015, UBND tỉnh Hà Giang có Công văn số 2124/UBND-CNGTXD, nêu rõ: “Tình trạng khai thác, vận chuyển lâm sản, khoáng sản (cát, sỏi) trái phép đang xảy ra trên địa bàn huyện Vị Xuyên, Xín Mần và thành phố Hà Giang, làm lãng phí tài nguyên, thất thu thuế, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến an toàn các công trình hạ tầng kỹ thuật, gây bức xúc trong dư luận xã hội... Đây là những hành vi cần phải được ngăn chặn, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật”. Trước thực trạng trên, phóng viên Báo Hà Giang đã tìm hiểu và làm rõ vấn đề nêu trên.

Cầu vượt cung

Nhu cầu cát, sỏi phục vụ các công trình xây dựng dân dụng, thủy điện, cầu, cống, đường bê tông nông thôn… trên địa bàn tỉnh thời gian gần đây tăng vọt, khiến nguồn cung nhiều lúc không đủ cầu. Nắm bắt nhu cầu của người dân, các nhà thầu thi công công trình xây dựng, nhiều tổ chức, cá nhân đã lập hồ sơ, xin cấp phép thăm dò, đánh giá trữ lượng, khai thác cát sỏi tại những khu vực sông, suối chạy qua địa bàn tỉnh. Bên cạnh các tổ chức, cá nhân làm ăn chân chính, đầu tư bài bản, thực hiện đúng, đủ nghĩa vụ thuế với Nhà nước, quản lý tốt nguồn tài nguyên, đã có những đối tượng trà trộn, lợi dụng sơ hở, buông lỏng quản lý của cơ quan chuyên môn đã nhảy vào xí phần, huy động thuyền máy, nhân công ngày đêm cày sới lòng sông.

Hành động này không những cố tình vi phạm các quy định của Nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản, nó đã và đang tạo ra tiền lệ xấu, cạnh tranh không lành mạnh, gây bất ổn thị trường. Các điểm khai thác cát, sỏi trái phép không phải đóng thuế, phí, thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước nên giá bán thường thấp hơn những tổ chức, cá nhân làm ăn chân chính. Mặt khác, khi khai thác không có phương án bảo vệ môi trường, đã gây ra tình trạng xói lở hai bên bờ sông, suối, làm thay đổi dòng chảy, đe dọa sự an toàn các công trình hạ tầng kỹ thuật của Nhà nước và nhân dân.

Chính vì tình trạng cầu lớn hơn cung nên gần đây, trên địa bàn các huyện Vị Xuyên, Xín Mần và thành phố Hà Giang đang xảy ra tình trạng khai thác, vận chuyển khoáng sản (cát, sỏi) trái phép. Điều này đã làm lãng phí tài nguyên, thất thu thuế, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến an toàn các công trình hạ tầng kỹ thuật, gây bức xúc đối với dư luận xã hội. Theo ghi nhận của phóng viên Báo Hà Giang, tình trạng khai thác cát, sỏi trái phép trên sông Lô đã diễn ra từ lâu, nhưng không được cơ quan chức năng kiểm tra, ngăn chặn kịp thời. Tại thời điểm cuối năm ngoái, phóng viên Báo Hà Giang đã ghi nhận được nhiều thuyền nổ máy khai thác, vận chuyển cát trên sông Lô đoạn từ khu vực giáp ranh thành phố Hà Giang đến địa phận xã Đạo Đức (Vị Xuyên). Qua tiếp xúc với người dân, phóng viên Báo Hà Giang ghi nhận, các tàu, thuyền khai thác trái phép không chỉ hút cát ở đoạn sông trên, nhiều chủ thuyền còn to gan tiến lên cả khu vực km4, thuộc địa phận thành phố Hà Giang để lấy cát, cứ ngang nhiên như của nhà mình, không cần phải xin phép ai. Phía trên bờ sông, cạnh Quốc lộ 2, nhiều đống cát được tập kết từ các thuyền dưới sông Lô, được người và máy múc lên xe ô tô vận chuyển tiêu thụ.

Ngăn chặn tận gốc

Số liệu của cơ quan chuyên môn xác định, trên địa bàn tỉnh hiện có 11 tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép thăm dò, khai thác cát, sỏi gồm: Công ty Cổ phần khoáng sản Ngọc Linh, địa điểm thăm dò lòng sông Lô, thuộc thôn Ngọc Hà (Ngọc Linh - Vị Xuyên), với diện tích trên 5,8 ha, hiện đang lập thủ tục cấp phép khai thác; Công ty TNHH MTV Mai Nhung, địa điểm thuộc lòng sông Lô, tại khu vực tổ 3 phường Quang Trung (thành phố Hà Giang), hiện đang lập thủ tục cấp phép khai thác; Công ty TNHH Thanh Thủy, thăm dò trên sông Lô đoạn km7+200 xã Phương Độ (thành phố Hà Giang), đang lập thủ tục cấp phép khai thác; HTX Đoàn Kết, thăm dò sông Lô, thuộc tổ 2 phường Quang Trung, đang lập thủ tục cấp phép khai thác; HTX Phú Yên, địa điểm thăm dò sông Lô, thuộc tổ 2 phường Quang Trung, đang lập thủ tục cấp phép khai thác; HTX Phước Lộc, khu vực thăm dò lòng sông Lô thuộc tổ 3 phường Quang Trung, hiện đang lập thủ tục cấp phép khai thác; HTX Việt Cường, thăm dò sông Lô, khu vực tổ 2 phường Quang Trung, đang lập thủ tục cấp phép khai thác; HTX Định Lượng, thăm dò khu vực lòng sông Lô thuộc thôn Hà Thành, xã Phương Độ; HTX Yên Phú, thăm dò khu vực thôn Tân Thành, Tân Tiến, xã Phương Độ, hiện đang thẩm định hồ sơ đề nghị phê duyệt trữ lượng; doanh nghiệp tư nhân xây lắp Tiến Sơn, với mỏ cát, sỏi lòng sông Lô thuộc thôn Tân Đức, xã Đạo Đức (Vị Xuyên), đang thẩm định hồ sơ đề nghị phê duyệt trữ lượng; HTX vận tải và dịch vụ thương mại Huyền An, thăm dò mỏ cát, sỏi lòng sông Chảy thôn Cốc Soọc xã Thèn Phàng (Xín Mần), đang thực hiện đề án thăm dò trên diện tích hơn 1,6ha.

Trên địa bàn tỉnh hiện chỉ duy nhất 1 giấy phép khai thác đang còn hiệu lực thuộc về Công ty TNHH 282, khai thác cát, sỏi tại khu vực tổ 5, thôn Cầu Mè, xã Phương Thiện, diện tích khai thác gần 3,7ha, thời gian khai thác 30 năm. Ngoài ra, còn có 2 tổ chức được đăng ký khu vực khai thác cát, sỏi nhưng đã hết hạn gồm: Chi nhánh Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng và thương mại Lâm Hải, mỏ cát, sỏi lòng sông Lô thuộc tổ 1, thị trấn Việt Lâm; Công ty TNHH xây dựng thương mại và truyền thông Sao Phương Nam, mỏ cát sỏi lòng sông Gâm, thôn Nà Vuồng, xã Yên Phong (Bắc Mê).

Ngoài trường hợp đang được cấp phép thăm dò, khai thác thì những hoạt động khai thác cát, sỏi khác đều thuộc diện ngoài vòng pháp luật. Nhằm nghiêm trị tình trạng này, ngày 6.7.2015, UBND tỉnh đã có văn bản chỉ đạo các cơ quan chức năng ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi khai thác, vận chuyển lâm sản, khoáng sản trái phép. Trong đó, nhấn mạnh tình trạng khai thác cát, sỏi tại khu vực thị trấn Vị Xuyên, Việt Lâm, xã Đạo Đức, Phương Tiến, Thanh Thủy; trên địa bàn thành phố Hà Giang tại khu vực lòng sông Lô thuộc km5 đường Hà Giang - Hà Nội, khu vực đầu cầu Gạc Đì, phường Quang Trung, khu vực xã Phương Độ. Sở TN-MT cũng vừa có công văn đề nghị UBND các huyện, thành phố chỉ đạo phòng chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản cát, sỏi trên địa bàn quản lý, kể cả những tổ chức, cá nhân được cơ quan có thẩm quyền cấp phép và không được cấp phép hoạt động thăm dò, khai thác cát, sỏi theo quy định. Trong quá trình kiểm tra, nếu phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật, UBND huyện, thành phố xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý.

Tuy nhiên, do thực trạng cầu vượt cung như hiện nay thì việc khai thác cát, sỏi để đáp ứng nhu cầu xây dựng của nhân dân trên địa bàn là rất cần thiết, vì vậy tỉnh cũng cần phải xem xét cấp phép hoạt động thăm dò, khai thác cát sỏi theo quy định cho một số tổ chức, cá nhân làm ăn chân chính, có đầu tư bài bản, thực hiện đúng nghĩa vụ thuế với Nhà nước, có ý thức quản lý tốt nguồn tài nguyên, đảm bảo bảo vệ môi trường và an toàn các công trình hạ tầng kỹ thuật của Nhà nước và nhân dân. Qua đó đáp ứng tốt được nhu cầu cát, sỏi phục vụ các công trình xây dựng trên địa bàn tỉnh.

Hy vọng sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, sự vào cuộc của cơ quan chức năng sẽ ngăn chặn tận gốc tình trạng khai thác, vận chuyển khoáng sản cát, sỏi trái phép đang nhức nhối như hiện nay.

Thiên Thanh