Một số biện pháp kỹ thuật và giải pháp bón phân nhằm tăng năng suất và sản lượng lúa của tỉnh

HGĐT- Trong năm 2009 và 2010, UBND tỉnh đã có chủ trương và biện pháp chỉ đạo quyết liệt trong công tác đẩy mạnh thâm canh tăng năng suất lúa. Qua 2 năm thực hiện, năng suất lúa đã được tăng lên một cách rõ rệt, góp phần nâng cao thu nhập trên một đơn vị diện tích đất canh tác.

Phong trào thâm canh và xây dựng cánh đồng mẫu thực sự trở thành phong trào rộng khắp và được nông dân hưởng ứng nhiệt tình. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan mà kết quả chương trình thâm canh chưa đạt được theo như mục tiêu đã đề ra. Một trong những nguyên nhân, đó là do người dân còn thiếu về kiến thức KHKT trong việc áp dụng vào sản xuất. Từ góc nhìn về KHKT và tập quán canh tác lúa của người dân hiện nay có thể nhận định rằng: Do diện tích đất sản xuất 2 vụ lúa trong một năm, tập quán bón phân không cân đối, thiếu về lượng và chủng loại phân, dẫn đến tình trạng mất cân bằng dinh dưỡng trong thành phần đất lúa; đất chua do không được bón vôi cải tạo, sâu bệnh phát sinh nhiều, năng suất lúa không đạt theo tiềm năng của giống. Xuất phát từ đó, tháng2. 2011, được sự chỉ đạo của UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và PTNT, Trung tâm Giống cây trồng và gia súc Phó Bảng phối hợp với UBND các huyện tổ chức lấy mẫu đất và tiến hành gửi mẫu phân tích tại Viện Thổ nhưỡng nông hoá Việt Nam. Mẫu đất được lấy tại 4 huyện vùng trọng điểm lúa của tỉnh gồm: Huyện Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên và Bắc Mê. Mỗi huyện lấy 3 mẫu tại 3 xã.

Kết quả thực hiện và đánh giá nhận xét về chất lượng đất lúa của tỉnh:

Trung tâm đã thống nhất với các huyện tổ chức lấy 12 mẫu đất tại các xã của 4 huyện. Quá trình thực hiện tuân thủ theo đúng quy định, việc lấy mẫu có biên bản cụ thể và có sự tham gia của Phòng NN và PTNT huyện, Chính quyền và cán bộ khuyến nông xã.

Qua kết quả số liệu phân tích, có thể đi đến một số đánh giá nhận xét như sau:

* Độ chua của đất (pH):

Tất cả các mẫu đều cho thấy diện tích đất lúa của tỉnh đều là đất chua, độ pH dao động từ 4,09 đến 5,55. Đặc biệt là các mẫu M1 (Yên Định - Bắc Mê) 4,19, mẫu 11 (Bằng Lang - Quang Bình) 4,09, mẫu 12 (Yên Hà - Quang Bình) 4,22. Trong khi đó độ pH thích hợp để cây lúa sinh trưởng và phát triển tốt là từ 5,6 - 7.

Độ pH của đất ảnh hưởng rất nhiều đến tính chất vật lý, hoá học và vi sinh vật của đất và năng suất của cây lúa. Đất quá chua (pH < 4,5), đất quá kiềm (pH>8) đều ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển và năng suất của cây lúa. Trong điều kiện độ pH của đất thấp (đất chua) sẽ làm giảm quá trình phân giải phân đạm (Nitơ) và chất hữa cơ (Phân chuồng) dẫn đến hiện tượng cây lúa không hấp thu được dinh dưỡng và không phát triển được. Trong thực tế, khi thấy lúa kém phát triển người dân thường bón đạm nếu trong trường hợp đất chua, thì lúc đó phân đạm lại có tác dụng ngược lại. Ngoài ra đất chua còn gây ra một số bệnh nhất là bệnh nghẹt cổ rễ làm cho cây lúa không đẻ nhánh dẫn đến năng suất thấp.

Đất chua thường có nhiều loại vi sinh vật có hại sinh trưởng mạnh và chúng thải ra nhiều chất độc hại, hút nhiều khí oxy của đất làm cho rễ lúa bị ngộ độc kém phát triển. Đất chua thường làm cho phân lân và một số nguyên tố nguyên tố trung và vi lượng (Can xi, magie, lưu huỳnh, bo...) khi bón vào đất thường bị kết tủa từ dạng dễ tiêu thành khó tiêu rễ lúa không hút được. Làm cho cây lúa thiếu nhiều chất dinh dưỡng, sức đề kháng giảm dễ nhiễm các loại sâu bệnh hại, sinh trưởng phát triển kém dẫn đến năng suất thấp.

* Phân hữu cơ (OC):

Do hàng năm lượng phân hữu sơ ít được bổ sung cho đất hơn nữa đất chủ yếu là sản xuất 2 vụ lúa cho nên các mẫu đem phân tích đều có tỷ lệ nghèo về chất hữu cơ. Hàm lượng chất hữu cơ cao nhất là 2,844 % với mức này mới đạt theo yêu cầu của sản xuất lúa.

* Đạm tổng số (N %):

Qua kết quả phân tích cho thấy đất lúa của tỉnh hiện nay hàm lượng đạm ở mức trung bình đến khá, hàm lượng đạm tổng số dao động từ 0,877 đến 2,844 %.

* Lân tổng số (P205 %) và Kali tổng số (K20 %): Dao động từ mức trung bình đến khá.

Khuyến cáo biện pháp tác động góp phần cải tạo đất tăng năng suất lúa:

Trên cơ sở kết quả phân tích mẫu đất lúa của tỉnh và phần đánh giá nhân xét. Trung tâm xin khuyến cáo biện pháp tác động nhằm cải tạo đất và tăng năng suất lúa như sau:

* Bón vôi để khử chua và tăng độ pH cho đất: Do đất lúa của tỉnh đều bị chua cho nên nhất thiết phải bón vôi để tăng năng suất của lúa. Lượng bón từ 15 - 20 kg/sào/2 lần/năm (400 kg - 550 kg/ha/2lần/năm). Cách bón: Rải đều vôi bột theo liều lượng trên mặt ruộng cho nước vào và cày bừa để trộn đều vôi với đất, sau đó để hả trên 7 ngày mới được bón lót phân chuồng và các loại phân hoá học, bừa lại trước khi cấy. Không nên bón vôi khi lúa đẻ nhánh hoặc làm đòng để vôi bám vào lá lúa khi phun thuốc BVTV sẽ làm mất tác dụng của thuốc và vôi không được trộn đều vào đất nên tác dụng cải tạo đất kém. Vôi là chất có tính kiềm mạnh cho nên không được bón chung với bất kỳ loại phân bón nào.

* Tăng lượng bón phân hữu cơ (phân chuồng) và phân kali trên tất cả các vùng đất đã lấy mẫu. Đối với đất Quang Bình và Bắc Quang nên bón tăng thêm đạmvà lân so với các vùng khác. Thành phần các chất đa lượng ở mức thấp cần phải được bổ sung kịp thời. Mức đề xuất và công thức bón phân chung cho 1 ha là: 80-100 N, 60-70 P2O5, 50-60 K2O. (Tính ở dạng nguyên chất chưa quy đổi).

Nhằm thực hiện thành công chương trình thâm canh tăng năng suất và sản lượng cây lúa của tỉnh, trên cơ sở phân tích đánh giá trên, xin đề nghị với UBND tỉnh và Sở Nông nghiệp và PTNT một số vấn đề sau:

- Một là: Để tăng sản lượng lúa phải theo 2 cách: tăng diện tích và tăng năng suất. Trong vấn đề này nên tập trung theo con đường tăng năng suất bởi vì tiềm năng còn rất lớn và việc mở rộng diện tích lúa có hạn, rất khó khăn và tốn nhiều kinh phí.

- Hai là: UBND các huyện và các phòng ban chuyên môn của ngành quan tâm về việc sử dụng bón vôi khử chua và sử dụng các loại phân bón một cách hợp lý mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.

- Ba là: Giao cho Trung tâm KHKT giống cây trồng Đạo Đức và Phó Bảng phối hợp với các huyện thực hiện ngay trong vụ mùa năm 2011 mô hình tại 4 huyện về việc bón vôi khử chua và bón phân cân đối hợp lý diện tích dự kiến từ 2 ha trở lên. Sau đó theo dõi, tổng kết đánh giá và rút kinh nghiệm mô hình và đưa ra quy trình thâm canh chính thức áp dụng cho sản xuất các năm tiếp theo.
- Bốn là: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân áp dụng các tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất lúa. Tránh tình trạng sản xuất lúa như hiện nay là sử dụng quá nhiều loại giống trên 1 địa bàn và việc bón phân vừa không đúng chủng loại vừa không cân đối dẫn đến hiệu quả thấp.