Đầu Xuân gặp Nhà du hành vũ trụ

Xuân 2018 - Nhắc đến Trung tướng Phạm Tuân, hẳn ai cũng biết biết đến và nể phục, bởi ông là  người lái máy bay chiến đấu đầu tiên bắn hạ được B52 - vốn được coi là “pháo đài bay bất khả xâm phạm” của không quân Hoa Kỳ trong trận “Điện Biên Phủ trên không” trên bầu trời Hà Nội đêm 27.12. 1972. Ông còn là người đầu tiên của Châu Á được bay vào vũ trụ. Trung tướng Phạm Tuân 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng xúc động kể lại những kỷ niệm không thể nào quên ấy:

“Sinh ra từ quê lúa Thái Bình, năm 1965 tôi vào binh chủng Không quân, sau đó được sang Liên Xô học tại  Học viện Không quân Gagarin. Năm 1967 tốt nghiệp, về nước và được biên chế lái máy bay chiến đấu tại Trung đoàn Không quân Sao Đỏ.

Nhà du hành vũ trụ Phạm Tuân (bên trái) và Gorbatko.

Năm 1980, trong chương trình Intercosmos (Nghiên cứu vũ trụ vào mục đích hòa bình) của Liên Xô, từ sân bay vũ trụ Baikonur, trên tàu Soyuz ngày 23.7, ông được cùng với nhà du hành vũ trụ Xô viết Viktor Vassilyevich Gorbatko bay vào không gian và trở về trái đất ngày 31.7. Chuyến bay trở thành sự kiện lịch sử trong đời sống nhân dân hai nước, ghi một mốc son mới vào sự phát triển tình hữu nghị truyền thống và sự hợp tác toàn diện Việt Nam - Liên Xô trước đây, cũng như đối với Liên bang Nga ngày nay.

Hành trang vào chuyến bay của ông mang lên đóng dấu Trạm vũ trụ đầy ý nghĩa, khẳng định ý chí, bản lĩnh  người Việt Nam sánh vai cùng với Quốc tế, đã có mặt trên vũ trụ bao la, đó là: Cờ Tổ quốc, bản Tuyên ngôn Độc lập, bản Di chúc của Bác Hồ, một nắm đất Ba Đình, Huy hiệu của Bác Hồ, ảnh Bác, ảnh gia đình, mấy tem thư..

Gorbatko là người lái chính điều khiển con tàu. Trung tướng Phạm Tuân là người lái phụ, phụ trách các thông số kỹ thuật, bảng điều khiển. Công việc khó nhất và nguy hiểm là việc lắp ghép tàu vũ trụ vào “Trạm chào mừng 6”. Bởi trong điều kiện đang bay khi tốc độ con tàu rất lớn, phải lắp ghép điểm chạm sao cho trùng khớp, nếu không sẽ trượt, không an toàn. Cũng chính từ 2 ông tâm đầu ý hợp, kết hợp với sự chỉ đạo chặt chẽ từ mặt đất, con tàu vũ trụ được 2 ông lắp ghép thành công vào “Trạm chào mừng 6”, cùng hoàn thành nhiệm vụ trong chuyến bay lịch sử vào vũ trụ.

Để có được chuyến bay, ấy là cả quá trình khổ luyện, chịu đựng trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt, tập luyện xử lý các tình huống, tiếp đó là cả ý trí, bản lĩnh. Thời gian tập 3 năm, rút xuống còn 1,5 năm, song ông Phạm Tuân vẫn học đuổi kịp các nước và  được bay trước 2 nước. Bài tập khó nhất là ông phải tập trên các thiết bị quay, các thiết bị ly tâm ở các tư thế khác nhau, sống trong các điều kiện khắc nghiệt của thời tiết. Rồi tập lắp ghép tàu. Cũng chính vì sự khổ luyện đó, trước và trong lúc bay vào vũ trụ, ông đã thích nghi với môi trường.

Vợ chồng Trung tướng Phạm Tuân cùng phóng viên Báo Hà Giang và Trung tâm PT-TH Quân đội.

Trung tướng Phạm Tuân xúc động: “Thật sung sướng và hạnh phúc khi được ngắm đất nước lúc bay trên tàu vũ trụ. Trái đất nhìn từ vũ trụ lại đẹp đến thế, mấy lần bay qua Việt Nam, nhưng rất nhanh. Có lần, khi sắp bay qua Việt Nam, các đồng chí trong chuyến bay đã dành cho tôi ở vị trí nhìn tốt nhất để ngắm nhìn đất nước rõ nhất”.. Cũng trong những ngày đó, diễn ra Olimpic Maxcơva, mấy lần ông được nói chuyện với các VĐV có thành tích cao ở đó.  Cũng có 2 cuộc họp báo tiếp trái đất, nội dung thông báo việc đã làm, tình hình sức khỏe của 2 người.

8 ngày trên vũ trụ, độ quay nghiêng trên vũ trụ lớn, điều kiện sống hoàn toàn đảo lộn, con người mất hết trọng lượng, máu không chảy xuống chân mà dồn lên não. Thử thách rất lớn mà các ông phải vượt qua, đó là về mặt sức khỏe, việc di chuyển trong khoang tàu khó khăn, ăn uống chủ yếu đồ đóng hộp và được 2 lít nước mỗi ngày.  

Thế rồi phải trở về trái đất, ông  và nhà du hành vũ trụ Gorbatko chia tay 2 đồng chí ở lại trên trạm “Chào mừng 6” trong vũ trụ bao la, về tàu của mình để  trở về với trái đất thân yêu, khoảng khắc ấy thật xúc động, lưu luyến.

Trung tướng Phạm Tuân và nhà du hành vũ trụ Xô viết Viktor Vassilyevich Gorbatko trở về trong sự chào đón nồng nhiệt của nhân dân Liên Xô...  

Ngày đó, Trung tướng Phạm Tuân vinh dự trở thành một trong những người nước ngoài đầu tiên được Tổng Bí thư BCH T.Ư Đảng Cộng sản Liên Xô Brêgiơnhép gắn lên ngực ông Ngôi Sao Đỏ và tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô và Huân chương Lênin. Ngày ông trở về Việt Nam, suốt dọc con đường từ sân bay Gia Lâm về Hà Nội, có rất đông người dân cùng cờ hoa, chào đón. Ông được Đảng,Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động (Trước đó, năm 1973, Ông được Đảng, Nhà nước ta phong danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân).  

Sau chuyến bay, hoàn thành nhiệm vụ trở về trái đất, Trung tướng Phạm Tuân  tiếp tục học ở Học viện Không quân Gagarin rồi về nước làm việc. Ông được phong hàm Trung tướng (năm 1990), giữ chức Tổng cục trưởng Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (năm 2000). Cuối năm 2007, ông nghỉ hưu.

Ở tuổi 71, Trung tướng Phạm Tuân vẫn trẻ trung bởi giọng nói, bởi phong cách cởi mở, ông đam mê du lịch, luyện tập thể thao, chơi phong lan, nuôi chim cảnh. Ông chia sẻ: Đời quân ngũ, do nhiệm vụ đặc thù, rồi đi học xa, ít khi được có cái tết đoàn tụ với gia đình, có những đêm 30 tết bay trực chiến. Sáng mồng 1 đạp xe về quê Thái Bình ăn tết. Ông đã trải qua 7 Tết ở Liên Xô. Năm 1981 trở lại thăm Liên Xô, được các bạn tổ chức cho một cái Tết rất vui.

Đã 2 lần cùng vợ lên Hà Giang, đều lên Lũng Cú, Trung tướng Phạm Tuân cho biết: Đi nhiều vùng miền của đất nước, nhưng ấn tượng trong ông đó là về Hà Giang, về mảnh đất, con người Hà Giang, đặc biệt là cán bộ chiến sỹ Đồn Biên phòng Lũng Cú: Anh em còn nhiều khó khăn, nhưng rất tình cảm. Hành trình lên Lũng Cú, những cung đường, mây bay, núi non hùng vĩ, cái cảm giác như đang lái máy bay, như đang trôi bồng bềnh trong vũ trụ bao la lại thức dậy trong ông. Thật xúc động khi chạm tay vào lá cờ nơi đỉnh đầu Tổ quốc, càng hiểu  thêm ý nghĩa  chủ quyền lãnh thổ dân tộc...

Đằng sau thành công của ông, có phần không nhỏ của vợ ông - Bác sỹ Quân y Trần Thị Phương Tiến (cũng đã nghỉ hưu), người phụ nữ nhỏ nhắn, một mình vượt qua những năm tháng gian khó, bà gánh vác việc đơn vị, việc gia đình, thay chồng nuôi con để ông yên tâm công tác, góp cho chồng làm lên huyền thoại

Chia tay, ông bà khi mùa xuân đã về - Hạnh phúc đong đầy trong ngôi nhà số 35, ngõ 111, phố Cù Chính Lan, Quận Thanh Xuân (TP Hà Nội)- ngôi nhà của gia đình Trung tướng Phạm Tuân.

ĐẶNG HOA SIM