Nhiễm phóng xạ có thể gây bệnh gì?

Người dân trên thế giới đang lo ngại về “thảm họa Chernobyl” thứ 2 xảy ra ở Nhật Bản sau trận động đất và sóng thần dữ dội vừa qua, đặc biệt là các nước gần với Nhật Bản.

Để giúp người dân có những hiểu biết về ảnh hưởng của phóng xạ đối với sức khỏe, chúng tôi có cuộc trao đổi với TS.BS. Tạ Mạnh Cường - Viện Tim mạch Việt Nam, là chuyên gia IAEA về an toàn bức xạ khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

PV: Hiện nay nhiều người dân đang rất quan tâm về ô nhiễm phóng xạ ở Nhật Bản, xin TS cho biết các chất phóng xạ có thể gây ra những hậu quả gì cho sức khỏe?

TS.BS. Tạ Mạnh Cường: Các chất phóng xạ có thể xâm nhập vào cơ thể qua da, hoặc đường tiêu hóa hay hơi thở. Sự tác động của phóng xạ vào cơ thể qua nhiều loại bức xạ khác nhau như tia X, alpha, beta, gamma… Bên cạnh những hiệu quả vô cùng to lớn trong công nghiệp, y học thì các chất phóng xạ và các tia bức xạ cũng gây ra những hậu quả vô cùng nguy hiểm cho sức khỏe con người nếu sự tác động vượt quá giới hạn an toàn.

Vụ nổ bom nguyên tử ở Nhật Bản (tháng 8/1945) và thảm hoạ nguyên tử Chernobyl xảy ra vào ngày 26/4/1986 khi Nhà máy điện nguyên tử Chernobyl ở Pripyat, Ukraina (khi ấy còn là một phần của Liên bang Xô viết) bị nổ được coi là những hủy diệt trầm trọng nhất trong lịch sử năng lượng hạt nhân bởi những hậu quả kinh khủng và lâu dài của nó đối với con người và môi trường. Giờ đây là những lo ngại về sự rò rỉ các nhà máy điện nguyên tử ở Nhật Bản sau động đất và sóng thần. Khi cơ thể bị nhiễm phóng xạ có thể gây ra ung thư, glocom, ban đỏ, da bong vảy, giảm bạch cầu hạt, thiểu sản các cơ quan trong cơ thể, xơ hóa và hoại tử vô khuẩn, sảy thai, vô sinh… Người dân khi dẫm trên đất nhiễm xạ sẽ tiếp xúc ngoài với các tia gamma, hoặc họ sẽ nuốt phải chúng nếu ăn thực phẩm và nước nhiễm xạ. Quá trình này sẽ làm tăng nguy cơ ung thư. Nếu tiếp xúc với cường độ lớn, người ta sẽ bị bỏng da, thậm chí có thể tử vong.

Người ta cũng nhấn mạnh đến việc các chất phóng xạ và tia phóng xạ làm biến đổi gen, gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm và có thể để lại di truyền cho nhiều thế hệ. Những hậu quả này có thể xảy ra hay không phụ thuộc vào hàm lượng phóng xạ, liều tia xạ được hấp thụ cũng như cường độ tia và diện tích cơ thể bị phơi nhiễm. Hậu quả càng nặng khi mức độ phơi nhiễm càng cao, liều bức xạ càng lớn.

PV: Trong những khu vực bị nhiễm phóng xạ các nhà chuyên môn về an toàn năng lượng thường có những khuyến cáo nào đối với  người dân?

Kiểm tra phóng xạ cho người dân ở tỉnh Fukushima.

TS.BS. Tạ Mạnh Cường:

Sau những thảm họa về phóng xạ trên thế giới người ta ngày càng hoàn thiện mức cảnh báo về an toàn nguyên tử trong những môi trường có nguy cơ như vùng có nhà máy điện nguyên tử hoạt động, có các hoạt động liên quan đến chất phóng xạ, bức xạ. Nếu như mức ô nhiễm phóng xạ vượt quá mức cho phép, người dân sẽ được khuyến cáo sơ tán, đeo khẩu trang, mặc quần áo kín người, không nên uống nước trong vòi, không nên sử dụng những thực phẩm được sản xuất trong vùng có ô nhiễm. Người ta đặc biệt lưu ý đến nguồn nước và hướng gió khi có hiện tượng rò rỉ phóng xạ nên người dân cần chú ý đến những cảnh báo của cơ quan chức năng trong quá trình di chuyển khỏi nơi nhiễm xạ. Nếu có những dấu hiệu bất thường trên da, mắt, đường hô hấp... cần đến các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm. Những phụ nữ có thai càng đặc biệt cảnh giác với môi trường nguy hiểm này.