Bài học từ mô hình “Tiết kiệm nước” ở thôn Mỏ Nhà Thấp

HGĐT- Từ lâu, được dùng nước sạch đối với người dân ở các huyện vùng cao là niềm ước mơ. Nhờ mô hình tiết kiệm nước, quản lý nguồn nước sạch, người dân thôn Mỏ Nhà Thấp (xã Lùng Tám, Quản Bạ) được sử dụng nước sạch quanh năm.

Thôn Mỏ Nhà Thấp, xã Lùng Tám là nơi có địa hình khá cao so mặt bằng chung của xã. Trước đây, dù không thiếu nước do có các mạch nước tự nhiên chảy từ trên núi xuống nhưng người dân phải vất vả đi nhiều cây số để hứng từng can nước ở đầu nguồn về dùng. Cả thôn chỉ có một bể nước đặt ở đầu thôn dẫn nước về các hộ, nhưng số hộ được sử dụng nước khá hạn chế. Chỉ một vài gia đình ở gần bể có nước sinh hoạt thuận tiện, còn những gia đình ở xa vẫn phải tự đi lấy nước về dùng. Hơn nữa, mọi người thường không có ý thức bảo vệ bể nước chung, nước trong bể hay bị bẩn, bị phung phí, có lúc vòi nước được xả... tự do. Đến mùa khô, cả bể nước của thôn cũng cạn; chất lượng nước còn dễ thay đổi theo mùa, vào mùa mưa có khi nước đục ngầu do pha lẫn bùn đất.

Ông Hầu Văn Cháng ở thôn Mỏ Nhà Thấp vui mừng được dùng nước sạch tại nhà.

Khắc phục những nhược điểm trên, đầu năm 2013, nhờ sự tài trợ của Dự án Phát triển cộng đồng tổng hợp huyện Quản Bạ của Caritas- Thụy Sỹ tại Việt Nam, công trình cấp nước sinh hoạt tại thôn Mỏ Nhà Thấp được đầu tư xây dựng. Theo đó, hệ thống bể chứa nước, bể lọc được xây dựng ở đầu nguồn và giao lại cho cộng đồng thôn tự quản lý, vận hành, bảo dưỡng. Các gia đình được hỗ trợ tiền mua ống nước, đồng hồ đo nước lắp đặt tại nhà. Có hệ thống đường ống dẫn nước sinh hoạt mới, sạch sẽ, hợp vệ sinh, người dân trong thôn họp đề ra Quy ước quản lý, bảo vệ. Trong đó, thôn bầu ra một Tổ quản lý, vận hành công trình nước để đảm bảo công trình luôn vận hành tốt, đủ nước cung ứng cho người dân. Các hộ sử dụng nước phải đóng tiền hàng tháng cho Tổ quản lý, vận hành với mức phí chia theo 2 mùa, mùa khô 1.500 đồng/m3 và mùa mưa 1.000 đồng/m3. Số tiền này được dùng để trả thù lao cho thành viên tổ quản lý, vận hành và 30% để sửa chữa hỏng hóc của hệ thống. Nếu công trình bị hỏng lớn, Ban quản lý thôn sẽ họp bàn phương án xử lý, đóng góp. Hơn nữa, Quy ước cũng quy định các hình thức xử phạt đối với những trường hợp vi phạm làm hỏng công trình như: Tự ý đấu nối nước; làm mất vệ sinh nguồn nước, bể lọc, bể chứa; làm lãng phí nước; không nộp phí sử dụng nước... Nhờ các quy định chặt chẽ này, hệ thống nước sạch ở thôn vận hành tốt, mọi người có ý thức bảo vệ nguồn nước.

Ông Hầu Văn Cháng, người có uy tín ở thôn Mỏ Nhà Thấp, chia sẻ: “Từ khi có hệ thống cấp nước sinh hoạt, gia đình tôi có nước sạch dùng thuận tiện, không phải đi lấy nước ở xa. Một tháng cũng chỉ dùng hết hơn 10.000 đồng tiền nước”. Nhìn dòng nước trong mát chảy ra từ vòi nước tại nhà, ông Tráng Mí Pó, Trưởng thôn Mỏ Nhà Thấp, bộc bạch: “Có nước sạch người dân bớt khổ, các gia đình cũng có ý thức bảo vệ nguồn nước. Bây giờ thu phí rồi nên nhà nào cũng biết tiết kiệm, dùng nước để rửa rau, giặt giũ xong là khóa lại ngay không còn lãng phí như xưa nữa”.

Đề cập đến phương án nhân rộng hệ thống cấp nước sinh hoạt này, Chủ tịch UBND xã Lùng Tám, Cao Xuân Nghì, cho biết: “Mô hình tiết kiệm nước” ở thôn Mỏ Nhà Thấp đã hoạt động hiệu quả. Hiện nay chúng tôi đang mở rộng mô hình ra 2 thôn nữa theo hình thức đầu tư xây dựng bể chứa, bể lọc, còn nhân dân đóng góp tiền mua đường ống, đồng hồ để lắp đặt hệ thống nước sinh hoạt tại nhà”. Với hình thức hoạt động, quản lý như trên, tin rằng người dân ở nhiều nơi nữa sẽ được sử dụng nước sạch.