Rà soát, đánh giá tình hình khai sinh và đăng ký kết hôn - việc làm cần thiết

HGĐT- Là địa phương còn rất nhiều khó khăn, nhưng hơn 10 năm qua, với sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, công tác đăng ký khai sinh cho trẻ em và đăng ký kết hôn trên địa bàn tỉnh ta đã có những chuyển biến tích cực.

Tình trạng trẻ em chưa được đăng ký khai sinh, tình trạng tảo hôn hoặc lấy nhau nhưng không đăng ký kết hôn theo quy định của pháp luật đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, theo đồng chí Nguyễn Duy Sụn, Phó Giám đốc Sở Tư pháp, dù chưa có số liệu thống kê chính xác, nhưng có thể nói hiện nay trên địa bàn tỉnh ta, số trường hợp nam, nữ sống chung như vợ chồng, nhưng chưa đăng ký kết hôn, vấn đề tảo hôn và các trường hợp trẻ chưa đăng ký khai sinh theo quy định vẫn còn không ít...

Không chỉ có ở những khu vực vùng sâu, vùng xa thường xảy ra nạn tảo hôn, sống chung nhưng chưa đăng ký kết hôn, không khai sinh theo quy định. Tại những đô thị, hiện tượng nam, nữ sống chung với nhau như vợ chồng, nhưng chưa đăng ký kết hôn với rất nhiều những câu chuyện... hoàn cảnh không phải là hiếm. Chị Nguyễn Thị H và anh Nguyễn Văn C ở huyện Bắc Quang, hiện đang là lao động tự do tại thành phố Hà Giang. Hai người sống chung với nhau đã hơn 2 năm nay và đã có với nhau một mụn con mà chưa đăng ký. Lí do là dù chị H là người “tự do”, nhưng anh C vẫn còn một cô vợ già hợp pháp không thể bỏ ở quê, nên hai người vẫn phải trong cảnh “chồng chung, vợ tạm”. Còn chị N, một cô giáo cũng ở thành phố Hà Giang, do chồng mất sớm, trong cảnh mẹ trẻ, con thơ buồn tủi, duyên số khiến chị N gặp được một chàng trai vạm vỡ tên là K, anh kia kém chị N đến gần chục tuổi. Ngại không dám công khai mối quan hệ “chị em” thế nên 5 – 6 năm trôi qua hai người vẫn sống chung như... người một nhà. Đó là hai trong số không ít những hoàn cảnh có thể bắt gặp trong cuộc sống hiện nay...

Đồng chí Đỗ Xuân Hải, Trưởng Phòng Hành chính Tư pháp, Sở Tư pháp cho biết, việc thống kê các cặp nam, nữ sống chung như vợ chồng, nhưng chưa đăng ký kết hôn cũng như thống kê thực trạng chậm khai sinh, tảo hôn là rất khó khăn. Theo con số thống kê từ năm 2002, toàn tỉnh có gần 3.000 trường hợp chưa đăng ký khai sinh kịp thời và đến năm 2005 vẫn có đến 415 trường hợp... Do điều kiện KT – XH còn gặp nhiều khó khăn, giao thông cách trở, trình độ dân trí còn thấp, dẫn đến tỷ lệ trẻ em sinh ra chưa được đăng ký kịp thời hoặc bỏ sót việc khai sinh. Có những xã qua rà soát vẫn có rất nhiều trẻ em chưa kịp khai sinh. Chỉ tính riêng tại xã Lạc Nông, Bắc Mê, qua kiểm tra năm 2011, đã đăng ký khai sinh quá hạn cho 97/108 trường hợp trẻ em. Còn đối với tình trạng tảo hôn hàng năm trên địa bàn tỉnh vẫn xảy ra hàng chục cặp, theo thống kê chưa đầy đủ, 3 năm từ 2006 – 2008, toàn tỉnh có đến 474 trường hợp tảo hôn. Năm 2011, vẫn có ít nhất là 43 cặp vợ chồng tảo hôn được thống kê...

Có thể nói, vấn đề sống chung với nhau như vợ chồng nhưng chưa đăng ký kết hôn, vấn đề khai sinh chưa kịp thời vẫn còn xảy ra, ngoài một phần do phong tục, tập quán lạc hậu vẫn còn tồn tại, nhận thức hạn chế thì có thể nói, những vấn đề trên tại cơ sở là rất khó xử lí. Mặc dù các ngành, các cấp đã không ngừng tuyên truyền, vận động nhân dân, nhưng đây vẫn là những vấn đề nhạy cảm, khó xử lí. Hơn nữa, theo ngành Tư pháp cũng chưa có chế tài xử lý cụ thể, rõ ràng và đầy đủ các trưởng hợp trên. Cùng với đó, đời sống của bà con, nhất là vùng cao, vùng sâu còn nhiều khó khăn, người dân còn ngại tiếp xúc với các thủ tục hành chính, dân sự trong việc làm các thủ tục đăng ký kết hôn, khai sinh. Một nguyên nhân nữa là lực lượng cán bộ làm công tác tư pháp có thời gian còn thiếu về số lượng, hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ. Từ đó, dẫn đến việc tham mưu, đẩy mạnh công tác tuyên truyền về vấn đề đăng ký kết hôn, khai sinh còn hạn chế. Do căn bệnh thành tích, hơn nữa lại là việc tế nhị nên không ít cơ sở chưa dám báo cáo chính xác về công tác khai sinh, tảo hôn vì ảnh hưởng đến thành tích. Từ đó, dẫn đến số liệu báo cáo so với thực tế là rất khác biệt, thực trạng tảo hôn, không đăng ký khai sinh ít được rà soát, đánh giá.

Từ tình hình nêu trên, để thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình, các quy định của Chính phủ vể đăng ký và quản lí hộ tịch, ngành Tư pháp đang tham mưu cho UBND tỉnh xây dựng kế hoạch rà soát các trường hợp nam nữ sống chung như vợ chồng, nhưng chưa đăng ký kết hôn từ năm 2003 đến nay và rà soát các trường hợp trẻ chưa được đăng ký khai sinh theo quy định từ 2005 đến nay. Đây là một việc làm rất cần thiết, bởi nó không chỉ giúp chúng ta có một cái nhìn rõ ràng về thực trạng công tác đăng ký, quản lí hộ tịch và đồng thời đề ra biện pháp, chỉ đạo các địa phương, các cơ quan chức năng tổ chức đăng ký khai sinh, kết hôn cho những trường hợp chưa đăng ký; có hướng giải quyết một cách cơ bản tình trạng trẻ chưa được khai sinh, hôn nhân ngoài giá thú, khai sinh ngoài giá thú, hạn chế tảo hôn. Từ đó, góp phần quan trọng vào việc xây dựng một địa phương ổn định về các vấn đề an sinh, xã hội.