Chấn chỉnh những bất cập trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản

HGĐT- Nhiều chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, nhà thầu thi công không đủ năng lực chuyên môn, không thực hiện đúng, đủ chức năng, nhiệm vụ hoặc quá chạy theo mặt trái của cơ chế thị trường... nên dẫn đến tình trạng lãng phí đối với nhiều dự án đầu tư xây dựng cơ bản.

Khắc phục tình trạng này, giải pháp trước mắt và lâu dài là cần quan tâm, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực có chất lượng làm công tác quản lý nhà nước về xây dựng.

Năm 2011, khi tiến hành 10 cuộc thanh tra trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, cơ quan thanh tra đã phát hiện nhiều sai phạm với số tiền lên đến hơn 4,4 tỷ đồng. Trong đó, không kiến nghị xử lý vật chất trên 112 triệu đồng, kiến nghị xử lý vật chất gần 4,3 tỷ đồng... Các sai phạm chủ yếu là nghiệm thu, quyết toán khống khối lượng thi công, tính sai hệ số chi phí, sử dụng chi phí ban quản lý không đúng quy định. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện các dự án đầu tư, vẫn xảy ra tình trạng: Công tác khảo sát chưa sát, đúng với điều kiện thực tế tại địa điểm xây dựng công trình dẫn đến việc lập dự án, dự toán chưa chính xác; các đơn vị lập dự án tính sai hệ số chi phí, lập dự toán không đúng với điều kiện thực tế thi công, thi công thiếu khối lượng; sử dụng vật liệu cát, đá, sỏi, sắt thép đưa vào thi công không đúng hồ sơ thiết kế; xác định độ dốc và cự ly vận chuyển để thanh toán cước vận chuyển bộ không đúng với địa hình thực tế nhưng vẫn được chủ đầu tư, các đơn vị tư vấn giám sát, đơn vị thi công tổ chức nghiệm thu, thanh toán vốn và quyết toán công trình, điều này làm thất thoát vốn Nhà nước, ảnh hưởng đến chất lượng công trình.

Nguyên nhân của tình trạng trên, một phần do doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng cơ bản (XDCB) năng lực chuyên môn yếu, hoặc do quá chạy theo lợi nhuận nên đã “xoay sở” mọi cách để càng có lãi nhiều càng tốt, kể cả việc bớt xén vật liệu... Nhưng cũng phải thừa nhận, công tác quản lý Nhà nước về XDCB của các cơ quan chuyên môn đang “có vấn đề” nên nhiều doanh nghiệp thi công mới dễ dàng qua mặt. Đem những trăn trở về tình trạng buông lỏng quản lý Nhà nước trong đầu tư xây dựng (ĐTXD) trao đổi với đồng chí Nguyễn Xuân Hùng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, chúng tôi được biết: Nhìn chung công tác quản lý Nhà nước về ĐTXD và chất lượng công trình thời gian gần đây đã dần đi vào nề nếp, cơ bản được thực hiện đúng quy định của pháp luật, chất lượng công trình từng bước được nâng lên. Thông qua việc kiểm tra, nắm bắt tình hình của các cơ quan quản lý Nhà nước về ĐTXD, hầu hết các công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng đều đạt yêu cầu về chất lượng, không có sự cố ở mức nghiêm trọng. Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở Xây dựng cũng thừa nhận, trong lĩnh vực ĐTXD đang có tình trạng, các chủ đầu tư chưa xác định chính xác loại, quy mô, tính chất công trình để áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá cho phù hợp với mục đích sử dụng. Từ đó dẫn đến tình trạng suất đầu tư xây dựng bị đẩy lên cao, dự án phải điều chỉnh nhiều lần, gây lãng phí, thất thoát trong ĐTXD công trình, cũng như trong quá trình sử dụng. Phó Giám đốc Sở Xây dựng chia sẻ thêm: Bên cạnh những hạn chế trên, việc tuân thủ các quy định về quản lý ĐTXD và chất lượng công trình của một số chủ thể tham gia hoạt động xây dựng chưa đúng, chưa đầy đủ. Theo quy định của pháp luật, chủ đầu tư là người chịu trách nhiệm đầu tiên và chính trong tổ chức thực hiện dự án ĐTXD công trình. Nhưng thực tế hiện nay, một số chủ đầu tư chưa thực hiện đúng quyền hạn, trách nhiệm, nhiều BQL dự án do chủ đầu tư tự thành lập hoặc thuê tư vấn quản lý dự án không đủ điều kiện năng lực. Các BQL dự án chỉ có 2-3 kỹ sư, có BQL giám đốc không phải là kỹ sư chuyên ngành, cơ cấu thành phần không đáp ứng yêu cầu theo quy định của pháp luật và công việc thực tế đặt ra. Từ đó dẫn đến có dự án phải bổ sung, điều chỉnh nhiều lần, thời gian thi công bị kéo dài, chất lượng công trình không đảm bảo, gây lãng phí, thất thoát trong đầu tư. Một trong những nguyên nhân chính của tình trạng này do công tác khảo sát, thiết kế, lập dự án của chủ đầu tư chưa được quan tâm đúng mức, còn dễ dãi, không tuân thủ đúng trình tự quy định của pháp luật về xây dựng.

Cùng với chủ đầu tư, đa số các nhà thầu tư vấn xây dựng như tư vấn khảo sát thiết kế, quản lý dự án, thẩm tra thiết kế dự toán, kiểm định an toàn chịu lực và chứng nhận sự phù hợp chất lượng công trình, nhà thầu thi công xây lắp chạy theo lợi nhận, thiếu lương tâm, trách nhiệm nghề nghiệp hoặc không đủ năng lực dẫn đến chất lượng sản phẩm tư vấn xây dựng, chất lượng thi công công trình không đạt yêu cầu.

Còn đối với lực lượng làm công tác quản lý Nhà nước về xây dựng tại các địa bàn theo phân cấp, đa phần thiếu về số lượng, yếu về năng lực chuyên môn, thiếu kinh nghiệm nghề nghiệp, trong khi đó hoạt động xây dựng liên tục phát triển và diễn biến nhanh chóng. Mặt khác, sự phối hợp của các đơn vị chức năng còn thiếu đồng bộ, thiếu thống nhất và chưa chặt chẽ, chưa thực hiện đầy đủ, đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn trong quản lý theo sự phân cấp. Một trong những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng của các cơ quan quản lý Nhà nước là tham gia ý kiến thiết kế cơ sở dự án ĐTXD công trình, thẩm định báo cáo kinh tế kỹ thuật trình người quyết định đầu tư phê duyệt. Tuy nhiên, công tác này của một số cơ quan quản lý Nhà nước về xây dựng, đặc biệt một số phòng Công thương, phòng Quản lý đô thị huyện, thành phố chưa thực hiện đúng nội dung, đúng thẩm quyền, có lúc, có nơi còn mang tính chiếu lệ.

Từ thực tế đó, để khắc phục những hạn chế trong quản lý Nhà nước về ĐTXD, theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng: Trước mắt cần chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn lực có chất lượng làm công tác quản lý Nhà nước về xây dựng; lựa chọn, bố trí, sử dụng cán bộ có đủ phẩm chất đạo đức, đúng năng lực chuyên môn được đào tạo vào các vị trí quản lý phù hợp. Để công tác ĐTXD được thực hiện đúng trình tự quy định của pháp luật, từ cấp tỉnh, đến huyện, thành phố cần quan tâm, giải quyết vấn đề quy hoạch xây dựng theo phân cấp; xác định rõ loại công trình, tính chất, quy mô để áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá phù hợp với mục đích sử dụng. Đối với các chủ đầu tư không đủ điều kiện tổ chức thực hiện dự án, hoặc qua kiểm tra không thực hiện đúng nhiệm vụ, quyền hạn cần sớm chỉ định tổ chức tư vấn quản lý dự án có đủ điều kiện, năng lực, ký hợp đồng giúp chủ đầu tư quản lý dự án. Khi lựa chọn nhà thầu thực hiện các công việc trong hoạt động xây dựng, chủ đầu tư phải căn cứ vào các quy định, điều kiện, năng lực của nhà thầu theo quy định và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về những thiệt hại do việc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực phù hợp với công việc... Có như vậy, hoạt động ĐTXD trên địa bàn tỉnh mới dần được chấn chỉnh, tránh những láng phí không đáng xảy ra.