Sắp xếp, bố trí dân cư ra khỏi vùng sạt, lở nguy hiểm góp phần ổn định phát triển KT - XH, xóa đói giảm nghèo

HGĐT- Tỉnh ta hiện có 6 huyện nằm trong 61 huyện nghèo của cả nước theo Nghị quyết 30a của Chính phủ. Do đặc điểm địa hình và các yếu tố tự nhiên khác nên trên địa bàn tỉnh hình thành 3 vùng rõ rệt, đó là vùng cao núi đá gồm 4 huyện phía Bắc gồm: Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh, Quản Bạ, phân bố dân cư không tập trung do địa hình, tập quán; dân tộc Mông chiếm đa số, hầu hết các xã trong huyện thuộc diện đói nghèo, đặc biệt khó khăn.

Hệ thống kè chống sạt, lở tại UBND xã Cao Mã Pờ (Quản Bạ). Ảnh: Phạm Dương

Diện tích núi đá nhiều do khó khăn về nước vì vậy hạn chế phát triển diện tích cây lúa nước, cây lương thực chủ yếu là ngô, các loại cây ăn quả ôn đới; chăn nuôi chủ yếu là bò, ngựa, dê; nhu cầu bố trí dân cư rất lớn, trước hết tập trung cho quy hoạch dân cư vùng đặc biệt khó khăn, vùng nguy cơ sạt, lở. Vùng thứ 2 là vùng cao núi đất phía Tây gồm 2 huyện Xín Mần và Hoàng Su Phì, đây là vùng có điều kiện thuận lợi cho việc phát triển rừng, trồng cây công nghiệp như chè Shan, đậu tương, phát triển cây ăn quả. Cây lương thực chính là lúa, ngô và chăn nuôi chủ yếu là đàn gia súc lớn. Khó khăn lớn nhất của vùng này là núi đất có độ dốc cao, hàng năm về mùa mưa thường xuyên bị sạt, lở, gây thiệt hại lớn. Vùng thấp gồm 5 huyện gồm: Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên, Bắc Mê và thị xã Hà Giang, vùng này chiếm 1/2 diện tích và gần 50% dân số của tỉnh; đây là vùng kinh tế phát triển tập trung, vùng lúa, vùng nguyên liệu giấy sợi, vùng chè và vùng cây ăn quả có múi của tỉnh.

Căn cứ vào các quy định của Chính phủ và hướng dẫn của các bộ, ngành chuyên môn, thời gian qua UBND tỉnh đã chỉ đạo các huyện, thị rà soát, xây dựng các dự án quy hoạch ổn định dân cư vùng thiên tai, vùng có nguy cơ sạt, lở (vùng nguy hiểm) để đề nghị Trung ương hỗ trợ vốn đầu tư, kịp thời xử lý những khó khăn trước mắt cho người dân trong vùng. Chi cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn tỉnh đã phối hợp với các huyện, thị mở các lớp tập huấn, đào tạo cán bộ làm công tác quy hoạch và bố trí dân cư trên địa bàn tỉnh. Các đối tượng tham gia tập huấn là cán bộ các huyện, xã và tỉnh nói trên. Sau thời gian tập huấn, các học viên đã tiếp thu được các kiến thức cơ bản về công tác quy hoạch và bố trí dân cư, có khả năng tham mưu, đề xuất trong qúa trình xây dựng và thực hiện dự án.

Nỗ lực lớn nhất trong thời gian qua đó là việc triển khai có hiệu quả các dự án, phương án di rời dân ra khỏi vùng nguy hiểm tại các huyện, thị trong tỉnh. Theo con số thống kê cho thấy, tổng nguồn vốn bố trí năm 2009 và kế hoạch năm 2010 là 67.000 triệu đồng (không tính năm 2008), trong đó năm 2009 kế hoạch giao là 63.000 triệu đồng, năm 2010 kế hoạch giao 4.000 triệu đồng. Thực hiện được 10 dự án và 1 phương án với tổng vốn phê duyệt là trên 200 tỷ đồng, sắp xếp ổn định cho 619 hộ, đầu tư 58 công trình. Tính đến hết tháng 4/2010 đã bố trí sắp xếp ổn định cho 134/619 hộ thuộc vùng nguy cơ thiên tai; hoàn thành và đưa vào sử dụng 19/58 công trình cơ sở hạ tầng bao gồm các dự án cụ thể như: Dự án di dân xã Cốc Pài (Xín Mần) với tổng số vốn được phê duyệt 9.505,1 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển 60 hộ; đầu tư xây dựng 6 công trình gồm đường điện 0,4kv, trụ sở thôn, đường nội vùng, công trình thủy nông và nước sinh hoạt. Đến nay đã thực hiện di chuyển 60 hộ đến nơi ở mới và đã hoàn thành các hạng mục công trình. Dự án di giãn dân xã Bản Ngò (Xín Mần) với tổng số vốn được phê duyệt là 6.975 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển 54 hộ và đầu tư 5 công trình trong vùng dự án bao gồm nhà lớp học, trụ sở thôn, đường giao thông, nước sinh hoạt, đường điện 0,4 kv. Hiện đã chuyển xong 41/54 hộ (trong đó có 10 hộ di chuyển xen ghép trong nội xóm), số hộ còn lại đang tiếp tục di chuyển; các hạng mục công trình hiện cũng đã hoàn thành. Dự án bố trí, sắp xếp dân cư ra khỏi vùng nguy hiểm đến định cư tại xóm Khau Vạc, xã Du Tiến (Yên Minh) với tổng số vốn được phê duyệt 14.208,74 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển 26 hộ và đầu tư xây dựng 5 công trình gồm đường giao thông, công trình điện, công trình nước, điểm trường, trụ sở thôn. Hiện đã thực hiện di chuyển được 18/26 hộ đến nơi quy hoạch, các công trình kết cấu hạ tầng thực hiện ước đạt 95% khối lượng. Dự án di dân ra khỏi vùng sạt, lở, lũ quét nguy hiểm đến định cư tại Tả Hồ Piên, xã Nậm Ty (Hoàng Su Phì) với tổng số vốn được phê duyệt 48.887,5 triệu đồng, di chuyển 64 hộ và đầu tư xây dựng 6 công trình gồm mở mới đường giao thông, công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, công trình thủy lợi, nhà văn hóa cộng đồng, công trình điện. Hiện đang hỗ trợ di chuyển 50 hộ, xây dựng 2 công trình thủy nông và 1 tuyến đường. Phương án di dân ra khỏi vùng nguy hiểm thôn Sui Thầu, xã Chiến Phố (Hoàng Su Phì) với số vốn 4.698,7 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển 15 hộ ra khỏi vùng nguy hiểm và đầu tư xây dựng 3 công trình gồm công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, công trình thủy nông, công trình điện. Hiện đã hỗ trợ di chuyển xong 15 hộ; hoàn thành công trình cấp nước sinh hoạt tập trung và công trình thủy nông, công trình điện đang thực hiện. Dự án di chuyển dân cư gắn với hạ sơn vùng nguy cơ thiên tai, vùng khó khăn thôn Sán Trồ, xã Lũng Cú (Đồng Văn) với tổng số vốn là 14.413,1 triệu đồng, di chuyển 28 hộ ra khỏi vùng nguy hiểm và đầu tư xây dựng 6 công trình gồm đường giao thông, hệ thống cấp nước, hệ thống cấp điện, trường mầm non, điểm trường cấp 1, nhà văn hóa thôn. Hiện đã hoàn thiện hồ sơ chuẩn bị đấu thầu. Dự án di chuyển dân cư ra khỏi vùng nguy cơ thiên tai thôn Cốc Pại II, xã Niêm Tòng (Mèo Vạc) với số vốn được phê duyệt 28.284,337 triệu đồng, di chuyển 55 hộ ra khỏi vùng nguy hiểm và đầu tư xây dựng 6 công trình gồm đường giao thông, hệ thống cấp nước, hệ thống cấp điện, trường mầm non, điểm trường cấp 1, nhà văn hóa thôn. Hiện cũng đã hoàn thiện hồ sơ để tiến hành đấu thầu. Dự án bố trí dân cư ra khỏi vùng nguy hiểm đến định cư tại xã Cao Bồ (Vị Xuyên) với số vốn được phê duyệt 47.563,014 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển và sắp xếp ổn định cho 241 hộ và đầu tư xây dựng 11 công trình gồm 2 công trình đường giao thông, 3 công trình thủy lợi, 1 công trình cấp nước sinh hoạt, 1 công trình chợ, 1 công trình trụ sở thôn, 1 công trình điện. Hiện dự án đang hoàn thiện hồ sơ đấu thầu. Dự án di chuyển dân ra khỏi vùng nguy hiểm xã Thông Nguyên (Hoàng Su Phì) với tổng vốn phê duyệt 20.405,3 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển cho 40 hộ ra khỏi vùng nguy hiểm và đầu tư xây dựng 8 công trình gồm 1 công trình đường giao thông, 1 công trình cấp nước sinh hoạt, 4 công trình thủy lợi, 1 công trình nhà văn hóa, 1 công trình điện. Hiện đã hoàn thiện đưa vào sử dụng 4 công trình thủy lợi, các công trình còn lại đang tiếp tục được triển khai. Dự án di chuyển dân ra khỏi vùng nguy cơ thiên tai thôn Khau Làn, xã Quyết Tiến (Quản Bạ) với tổng vốn được phê duyệt 12.922,02 triệu đồng, hỗ trợ di chuyển cho 36 hộ ra khỏi vùng nguy hiểm và đầu tư xây dựng 6 công trình gồm điện, đường, trường, nước sinh hoạt, nhà văn hóa thôn. Hiện dự án đang hoàn thiện hồ sơ để đấu thầu. Dự án bố trí sắp xếp dân cư xã Tân Trịnh (Quang Bình). Hiện dự án đã xây dựng xong, đang thẩm định và phê duyệt.

Nhìn chung, hầu hết các dự án đều được sự đồng tình hưởng ứng của nhân dân vùng dự án và các cấp chính quyền địa phương. Cơ bản đã giảm thiểu được thiệt hại về người và tài sản của nhân dân trong vùng nguy hiểm. Các hộ dân sau khi di chuyển đều yên tâm lao động sản xuất, có cuộc sống tốt hơn nơi ở cũ, sớm hoà nhập cộng đồng các dân tộc tại nơi ở mới, ổn định cuộc sống lâu dài. Một số vùng nguy cơ sạt, lở cao gây thiệt hại tới tính mạng và tài sản của nhân dân đã được di chuyển và xây dựng các công trình thủy nông, kè đá... bền vững. Việc quy hoạch, bố trí dân cư nơi ở mới đã thể hiện được tính khoa học, phù hợp với điều kiện tự nhiên của từng khu vực, phù hợp với phong tục, tập quán của đồng bào các dân tộc, tạo thuận lợi cho đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khu vực nông nghiệp nông thôn đáp ứng nhu cầu xây dựng nông thôn mới.