Tham luận: Trách nhiệm và giải pháp của Hội Nhà báo trong triển khai thực hiện quy tắc ứng xử trên mạng xã hội của Người làm báo Việt Nam

BHG - Đã tròn 6 năm kể từ ngày 24.12.2018 – Hội Nhà báo Việt Nam ra Quyết định số: 1131/QĐ – HNBVN ban hành Quy tắc sử dụng mạng xã hội (MXH) của Người làm báo (NLB) Việt Nam. Cùng với báo giới cả nước, 6 năm qua NLB tỉnh Hà Giang đã nghiêm túc triển khai Quyết định 1131 và chủ đề Hội thảo lần này là cơ hội cho chúng ta xem xét, đánh giá về kết quả 6 năm NLB các tỉnh Trung du – miền núi phía Bắc thực hiện quy tắc ứng xử trên mạng xã hội của NLB. Từ đó cùng nhìn nhận những kinh nghiệm quý; bài học tốt; những điều cần tránh cho NLB khi tham gia MXH để có tiếng nói uy tín, chất lượng, tin cậy của cơ quan báo chí trên môi trường MXH hiện nay.

Đồng chí Lê Trọng Lập, Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh phát biểu tham luận tại Hội thảo

I. Nhận thức đúng về MXH và vai trò của MXH trong đời sống xã hội hiện nay.

Kể từ khi ra đời (1995) MXH đã có bước đi như vũ bão, phát triển nhanh chóng – trở thành cách thức truyền thông mới trên nền tảng dịch vụ trực tuyến. Các tin tức có thể lưu truyền, thâm nhập, chia sẻ, trao đổi trên các loại hình của MXH; mọi người dùng đều có thể đưa tin, bình luận, nêu quan điểm đánh giá, đưa ra kết luận về một nội dung. Nói cách khác mỗi cá nhân khi tham gia MXH đều có thể trở thành “nhà báo” để đưa tin, bình luận; đồng thời kết nối các thành viên, để lan truyền và tạo cộng đồng, tạo tiếng nói, nhận thức về một số nội dung, sự việc.

Theo thống kê mới nhất, hiện nay nước ta có 72 triệu người dùng MXH, chiếm khoảng 74% dân số trong đó 81% là người trẻ (18 – 30 tuổi) truy cập, sử dụng MXH liên tục, thường xuyên.

Đối với các cơ quan báo chí thì việc truyền thông (làm báo) qua MXH đã trở thành công việc thường xuyên, hàng ngày – đương nhiên, không thể bỏ qua, không thể tách rời. Tiên phong đi đầu như Báo Tuổi trẻ, Việt Nam nét, VTV24, Thanh niên, Tiền Phong, Báo Nhân dân… Đối với báo chí các tỉnh Trung du – Miền núi phía Bắc – chúng ta cũng đã tích cực vào cuộc – đưa thông tin báo chí chính thống vào MXH để lan truyền, đưa tin tức, sự kiến của địa phương vào truyền thông nhanh, có định hướng của MXH.

II. Trách nhiệm và giải pháp của Hội Nhà báo, các cơ quan báo chí trong việc thực hiện quy tắc ứng xử trên MXH.

Từ nhiều năm nay, Hội Nhà báo Hà Giang đã phối hợp cùng các cơ quan báo chí trong việc thực hiện các nội dung của quy tắc sử dụng MXH của NLB Việt Nam. Từ thực tiễn khi thực hiện có rất nhiều nội dung phát sinh, đòi hỏi chúng ta phải bám sát các nội dung của quy tắc, bám sát những điều cần làm, được làm và những việc không được, không nên khi tham gia MXH. Lấy đó làm định hướng, cách làm và đối chiếu thường xuyên để làm đúng, không sai, làm tốt. Có thể rút ra một số điều cụ thể như sau:

1. Bài viết đưa lên MXH phải chính xác

Đó là yêu cầu đầu tiên, quyết định nhất, vì cùng tham gia MXH – những tin tức, bài viết của Báo chí chính thống sẽ là chỗ dựa tin cậy cho cộng đồng mạng kiểm chứng, đánh giá kết luận độ chính xác của thông tin.

2. Cần nắm bắt kịp thời nhu cầu thông tin của bạn đọc và cộng đồng mạng tại địa phương mình

Trả lời đúng điều cộng đồng mạng, bạn đọc đang muốn, đang cần có thông tin, có hiểu biết về một nội dung, sự việc đang nóng, đang hot, là trọng tâm nhất khi báo chí tham gia MXH – sẽ giúp cho cộng đồng mạng nắm bắt kịp thời các nội dung, thời sự, tin tức cập nhật, các vấn đề đang diễn ra, xảy ra tại địa bàn – qua đó từng bước xây dựng uy tín về chất lượng thông tin, tính thời sự cao cho cơ quan báo chí trên MXH.

3. Chú trọng tính định hướng khi cơ quan báo chí đưa thông tin lên MXH.

Đây là yêu cầu mang tính đặc thù cao về nghiệp vụ mà cơ quan báo chí và phóng viên, BTV khi làm tin, bài đưa lên MXH phải luôn chú ý. Tính định hướng, độ chính xác của thông tin là hai yếu tố khẳng định đó là cơ quan báo chí khi tham gia MXH. Và đó cũng là yếu tố hấp dẫn, quyết định việc lôi kéo, quy tụ bạn đọc, cộng đồng mạng đến với cơ quan báo chí.

4. Phải xây dựng đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên sâu, có trình độ nghiệp vụ tốt, nhanh, nhạy bén khi tác nghiệp trên MXH.

Đây là yếu tố quan trọng, quyết định sự thành, bại khi tác nghiệp trên MXH – vì con người luôn là yếu tố đầu tiên – họ sẽ là yếu tố hiểu đúng, vận dụng tốt, hài hoà quy tắc sử dụng MXH khi tác nghiệp. Là cầu nối giữa BBT, toà soạn với cộng đồng mạng, và bạn đọc, nghe, xem. Sự chủ động, nhạy cảm của đội ngũ này sẽ tạo bản sắc, hình ảnh, nét riêng cho tờ báo khi tham gia MXH.

5. Chú trọng việc bồi dưỡng nghiệp vụ để anh em không bị lạc hậu, chủ động, kịp thời khi tác nghiệp.

Chắc chắn rằng khi tác nghiệp báo chí trên MXH thì rất nhiều vấn đề sẽ là mới, là phát sinh từ thực tế mà quy tắc sử dụng MXH của NLB Việt Nam không thể bao quát hết được. Do vậy các vấn đề mới sẽ luôn yêu cầu phải giải đáp kịp thời thông qua các lớp tập huấn nghiệp vụ, để tìm tòi, trao đổi và đi đến thống nhất về nhận thức và cách làm – để từ đó khi tác nghiệp sẻ hiệu quả, đúng, trúng và ít sai.

Lê Trọng Lập – Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh