Hồi sinh Voọc mũi hếch

Xuân 2020 - Voọc mũi hếch là một trong những loài linh trưởng quý hiếm nhất trên thế giới và hiện còn khoảng 200 cá thể, chủ yếu sinh sống ở vùng rừng núi Hà Giang. Những năm qua, Tổ chức Bảo tồn động, thực vật hoang dã Quốc tế (FFI) đã phối hợp với Chi cục Kiểm lâm triển khai Dự án bảo tồn Voọc mũi hếch, giúp loài vật quý này thoát khỏi nguy cơ tuyệt chủng.

Voọc mũi hếch. Ảnh: PV

Năm 2002, một quần thể Voọc mũi hếch khoảng 60 con được phát hiện tại khu rừng đặc dụng Khau Ca (huyện Vị Xuyên, Bắc Mê); năm 2008 tiếp tục phát hiện quần thể Voọc mũi hếch thứ 2 tại vùng rừng núi Tùng Vài (Quản Bạ) với khoảng 30 – 60 cá thể. Để bảo tồn loài linh trưởng quý hiếm này, FFI và ngành kiểm lâm đã triển khai ngay dự án bảo tồn Voọc mũi hếch với nhiều hoạt động thiết thực. Ngày 18.8.2015, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 1377/QĐ-TTg về việc thành lập Vườn Quốc gia Du Già - Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) trên cơ sở sáp nhập Khu bảo tồn thiên nhiên Du Già với Khu bảo tồn Loài và sinh vật cảnh Voọc mũi hếch Khau Ca, phân vùng bảo vệ nghiêm ngặt trên 11.224ha. Với quyết định này, loài Voọc mũi hếch và các loài sinh vật trong khu vực sẽ từng bước được bảo tồn, phát triển. Nhờ vậy, số lượng cá thể Voọc mũi hếch tăng lên đáng kể. Tại rừng đặc dụng  Khau Ca, từ 60 cá thể được phát hiện năm 2002 đến nay đã tăng lên 144 -160 cá thể. Tuy nhiên, tại khu vực rừng phòng hộ Cao – Tả - Tùng (Cao Mã Pờ, Tả Ván, Tùng Vài) huyện Quản Bạ, mặc dù FFI và Chi cục Kiểm lâm quan tâm, chú trọng công tác quản lý rừng phòng hộ; cấp ủy, chính quyền các xã trong khu vực thường xuyên chỉ đạo cộng đồng dân cư cùng chung tay bảo vệ khu vực rừng có Voọc Mũi hếch sinh sống, nhưng sau 10 năm, số cá thể bị giảm xuống chỉ còn 20 cá thể.

Trước sự giảm sút số lượng cá thể Voọc mũi hếch ở Tùng Vài, mới đây, FFI đã phối hợp với Sở Nông nghiệp và PTNT tổ chức hội thảo về tầm quan trọng của quần thể Voọc mũi hếch tại khu vực rừng phòng hộ Cao – Tả - Tùng. Tại hội thảo, các đại biểu đều cho rằng việc bảo tồn Voọc mũi hếch tại Quản Bạ là hết sức quan trọng, vì sự sinh tồn của một loài khó chắc chắn nếu chỉ có một quần thể nhỏ ở Khau Ca; các sự cố ngẫu nhiên về dịch bệnh, thảm họa... có thể làm quần thể suy giảm và cần có các quần thể khác dự phòng và tạo sự đa dạng về nguồn gen.

Việc bảo tồn loài linh trưởng quý hiếm này đang trở nên rất cấp thiết, tuy nhiên, công tác bảo tồn hiện đang gặp một số khó khăn như: Việc mở đường dân sinh đi qua khu rừng đặc dụng và có nhiều hộ dân đang sinh sống, canh tác trong khu bảo tồn và khai thác nguồn lợi từ rừng đã tác động xấu đến môi trường sinh cảnh của Voọc mũi hếch; ý thức chấp hành các quy phạm pháp luật về công tác quản lý, bảo vệ rừng của mốt số người dân gần khu bảo tồn chưa cao; còn tình trạng khai thác lâm sản trái phép...

Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm, Bùi Văn Đông cho biết: Trong thời gian tới, để tạo môi trường sinh cảnh bảo vệ Voọc mũi hếch, FFI sẽ tiếp tục tư vấn, hỗ trợ công tác bảo tồn; nghiên cứu và áp dụng các giải pháp kỹ thuật nhằm phục hồi hành lang sinh cảnh giữa Khau Ca – Du Già; áp dụng giải pháp kỹ thuật canh tác Thảo quả bền vững theo hướng giảm thiểu tác động đến sinh cảnh của Voọc mũi hếch; tăng cường truyền thông nâng cao nhận thức bảo vệ Voọc mũi hếch cho người dân; bảo vệ nghiêm ngặt Voọc mũi hếch khỏi săn bắn. Lực lượng Kiểm lâm địa bàn phối hợp chặt chẽ với các địa phương thường xuyên tuần tra rừng, khu bảo tồn nhằm ngăn chặn, phòng ngừa, xử lý nghiêm mọi đối tượng có hành vi khai thác lâm sản trái phép.

AN GIANG