Bảo tồn các loại hình nhạc cụ dân tộc ở Yên Minh

(HGĐT)- Huyện Yên Minh có 15 dân tộc sinh sống, chủ yếu là dân tộc Mông (chiếm trên 50%), còn lại là các dân tộc Clao, Pú y, Giấy, Xuồng... Mỗi một dân tộc đều mang những bản sắc văn hoá riêng gắn liền với những nhạc cụ độc đáo của dân tộc mình

        

Nói đến dân tộc Mông hầu như người ta sẽ nghĩ ngay đến cây Khèn, Sáo và Nhị, Đàn tròn của dân tộc Giấy, Xuồng... Trải qua nhiều những thăng trầm của lịch sử, biến cố của thời gian, nhiều loại hình nhạc cụ dân tộc này vẫn đang giữ nguyên bản sắc và được bảo tồn, lưu giữ ở nhiều phương diện khác nhau: trưng bày lịch sử, nghệ thuật... Có nhiều loại nhạc cụ đã trở thành một thứ hàng hoá mang đặc tính riêng của người vùng cao được nhiều người biết đến, nhưng cũng có những loại nhạc cụ do nhiều nguyên nhân khác nhau đã bị lãng quên, mai một hoặc có nguy cơ bị biến tướng do sự du nhập của nền kinh tế thị trường, của những dòng nhạc hiện đại.

Thực tế đã chứng minh điều này, không chỉ có giá trị về vật chất mà nó còn có giá trị về tinh thần, cây Khèn của người Mông đang là một loại nhạc cụ được ưa chuộng và bày bán rộng rãi trên thị trường với giá khoảng trên 100 ngàn đồng/chiếc. Song cho đến thời điểm hiện nay, do nhiều nguyên nhân khác nhau nên hầu như những người biết làm và sử dụng được cây Khèn không nhiều. Còn không nhiều nghệ nhân biết làm và sử dụng thành thạo, còn lại đa phần lớp trẻ hầu như không biết làm và sử dụng. Vì thế, tuy đã trở thành sản phẩm hàng hoá nhưng vẫn chưa hình thành được những làng nghề truyền thống tại các địa phương trong huyện. Tương tự như vậy đối với các loại nhạc cụ của các dân tộc khác cũng đang trong tình trạng này.

Trước thực trạng đó, tỉnh ta nói chung và huyện Yên Minh nói riêng đang có rất nhiều những giải pháp để bảo tồn và phát huy những giá trị độc đáo của các loại hình nhạc cụ dân tộc này. Ông Phạm Hữu Tài, Giám đốc Trung tâm Văn hoá - Thể thao Yên Minh cho biết: Để bảo tồn các loại nhạc cụ đó, hàng năm trung tâm đã tổ chức các buổi hội diễn nghệ thuật ở các làng, bản văn hoá, tham mưu, phối hợp với các tổ chức chính quyền đoàn thể đẩy mạnh các hoạt động văn hoá quần chúng dân gian tại các xã, thôn, bản. Đưa các hoạt động liên hoan văn nghệ, thể thao vào các cụm dân cư, xây dựng và hình thành những làng văn hoá... thông qua đó sẽ khơi dậy và phát huy được những nét độc đáo của các loại hình nhạc cụ dân tộc trong cộng đồng làng bản. Hiện nay, toàn huyện có 199 đội văn nghệ quần chúng hoạt động phục vụ quần chúng nhân dân trong các ngày lễ lớn của dân tộc, đất nước. Chỉ tính riêng 6 tháng đầu năm, trung tâm đã tổ chức 143 buổi văn nghệ quần chúng với hơn 1000 tiết mục mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc các vùng miền phục vụ người xem. Nhiều loại nhạc cụ dân tộc cũng theo đó được sử dụng một cách sinh động và hiệu quả.

Có thể nói, bảo tồn các loại nhạc cụ dân tộc đang là một hoạt động rất được tỉnh ta quan tâm, song bảo tồn dưới hình thức như thế nào lại cũng là một vấn đền đáng bàn. Đối với huyện Yên Minh, việc bảo tồn đó đã gắn liền với việc đưa vào sử dụng trực tiếp lồng ghép với những tiết mục văn nghệ, những tiểu phẩm... hoặc trưng bày tại các làng văn hoá... đang được khích lệ, vừa có thể đề cao vai trò và tầm quan trọng của các loại hình nhạc cụ trong đời sống văn hoá tinh thần của người dân, vừa tuyên truyền, giáo dục nhân dân nêu cao ý thức bảo tồn các loại nhạc cụ dân tộc đó trước các dòng nhạc hiện nay.