Tự hào “Quê đá”

(HGĐT)- Cao nguyên Đồng Văn bao gồm các huyện Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn và Mèo Vạc của tỉnh Hà Giang. Đây là cao nguyên độc nhất vô nhị ở Việt Nam vì có đến hơn 90% diện tích trong tổng số khoảng 2300km² là núi đá vôi, chính vì vậy cao nguyên Đồng Văn còn được gọi với các tên khác là Cao nguyên đá.

Cột cờ Lũng Cú.

Địa hình của cao nguyên đá chủ yếu là dạng vòm và nửa vòm, dốc, có nhiều dãy núi nối nhau liên tiếp tạo nên những khung cảnh vô cùng kỳ vĩ, hiểm trở. Thời tiết ở đây được chia làm hai mùa rõ rệt, mùa mưa thường kéo dài từ tháng 4 đến tháng 9 và mùa khô bắt đầu từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Sẽ không quá khi nói rằng cao nguyên đá Đồng Văn là một trong những nơi có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt nhất Việt Nam, địa hình dốc và diện tích chủ yếu là đá nên đất canh tác vô cùng thiếu thốn. Bạn đừng ngạc nhiên khi được nghe kể rằng người dân ở đây phải địu từng quẩy tấu (gùi) đất mầu đổ vào các hốc đá để gieo ngô, trồng đậu... đó là sự thật, thậm chí đến đất thịt nhằm lấp các hốc đá để canh tác cũng không có và đó cũng là sự thật! Địa hình đã vậy khí hậu còn khắc nghiệt hơn, lượng mưa hàng năm trên cao nguyên này dao động trong khoảng từ 1.300 - 1.500mm, nhìn chung đây là chỉ số trung bình so với bình quân của cả nước nhưng do cấu tạo địa chất đá vôi, nước không giữ được nên vào mùa khô cả cao nguyên rơi vào tình trạng thiếu nước sinh hoạt trầm trọng, có những nơi đồng bào phải vượt qua hàng chục cây số núi đá tai mèo địu từng can nước để phục vụ chỉ duy nhất một nhu cầu thiết yếu tối quan trọng của con người và gia súc đó là... uống! Những năm gần đây nhờ chương trình 135/CP của Chính phủ bình quân mỗi hỗ dân vùng cao nguyên đã được hỗ trợ xây 1 bể nước bình quân khoảng 10m3/1 bể và bước đầu đã giải quyết được một phần nhỏ nhu cầu nước sinh hoạt của người dân, đây là một mô hình có ý nghĩa xã hội rất to lớn cần tiếp tục được nhà nước quan tâm đầu tư với quy mô lớn hơn nữa nhằm đáp ứng cơ bản nhu cầu nước sinh hoạt của nhân dân vùng cao.

 

Địa hình và khí hậu khắc nghiệt là vậy nhưng không ngăn nổi sự sống mạnh liệt của vạn vật trên mạnh đất cao nguyên này. Khi xuân đến, trên khắp các nẻo đường quanh co, cheo leo dốc đá bạn sẽ bắt gặp những sắc màu tự nhiên đẹp đến nao lòng, ẩn hiện đây đó trên những triền núi hai bên đường là những sắc hồng phai của hoa Đào, sắc trắng tinh khiết của hoa Mận, hoa Lê quyện với màu trắng xanh của khói bếp dưới thung xa. Hè về, khắp cao nguyên phủ lên mình một màu xanh của bạt ngàn những nương ngô. Vào những ngày thu sang đông tới, khi cây ngô đã được thu hoạch, toàn cao nguyên lại rực rỡ với những nương hoa tam giác mạch đầy màu sắc dịu dàng như hoa ti gôn và những nương hoa cúc dại vàng dịu hai bên đường xen lẫn với bốn bề núi đá trống trải, xám xịt và lạnh giá trong căm căm sương mù và heo may gió đông bắc. Ghé thăm cao nguyên vào thời gian này, bạn hãy nhớ chuẩn bị chu đáo trang phục chống rét và dọc đường lữ hành nếu vô tình bắt gặp hình ảnh những cô bé, cậu bé người Mông, Dao áo quần mong manh gùi trên lưng những bó cỏ héo úa, xơ xác cho gia súc dưới giá lạnh của mùa đông cực Bắc hãy sẻ chia sự giao lao, vất vả với đồng bào bằng lòng trắc ẩn.

 

Đến với Đồng Văn là đến với ma trận đá, khắp nơi trên cao nguyên này bạn sẽ bắt gặp vô vàn đá và đá, với muôn vạn hình dạng tạo nên những khung cảnh vô cùng hiểm trở, kỳ vỹ thật xứng đáng để thử thách lòng quả cảm, tình yêu quê hương, sự ham mê khám phá của lữ khách. Hãy đến và dừng chân trên dốc Mã Pì Lèng dù chỉ một lần để được dang rộng đôi tay đón gió đại ngàn và bồi hồi ngắm nhìn biên cương hùng vĩ giữa một bên là vách đá dựng đứng cao hàng trăm mét và phía dưới vực sâu cả nghìn mét là con sông Nho Quế như một dải lụa mềm đang ngày đêm gào thét tuôn những dòng thác dữ đợi lòng can đảm của con người chinh phục.

 

Những biến động địa chất đã tạo nên trên cao nguyên này một hệ thống các hang động dày đặc với đủ kích cỡ, từ những hang nhỏ chỉ vừa người chui đến những hang rộng đủ hàng nghìn người sống, từ những hang ngắn vài chục mét đến những hang dài hàng nghìn mét. Nếu có dịp đến thị trấn Phó Bảng hoặc xãSảng Tủng của huyện Đồng Văn bạn sẽ được tận mắt thấy và khám phá một trong những hang động như vậy và biết đâu thế giới lại được biết đến bạn với tư cách là người tìm ra một trong những hang động dài hoặc rộng nhất, chí ít cũng là khu vực châu á.

 

Ngoài vẻ đẹp tự nhiên mà tạo hóa đã ban tặng, đến với Đồng Văn, du khách còn có cơ hội để khám phá, cảm nhận những nét văn hóa đặc sắc, hoang sơ, chưa bị lai tạp, thương mại hóa của 17 dân tộc anh em cùng cư trú trên địa bàn. Hãy một lần ghé thăm chợ phiên vùng cao và thưởng thức món thắng cố đặc sản bên vị cay nồng của loại rượu ngô Lũng Táo nổi tiếng, tiếp xúc với những người dân chân chất, cởi mở nơi đây để chợt xúc động, say đắm trong tình người mà tạm quên đi những bon chen, đố kỵ chốn thị thành. Chợ vùng cao không đơn thuần là nơi trao đổi sản vật, hàng hóa mà nó còn là chốn giao lưu văn hóa của cộng đồng các dân tộc anh em nơi đây. Ngay từ mờ sáng khi vạn vật còn đang chìm trong làn sương trắng cao nguyên thì trên khắp các ngả đường về chợ những chàng trai, cô gái người người Mông, Dao, Tày, Nùng... đã diện những bộ trang phục đẹp nhất của mình, tay mang ô, khèn dập dìu đưa nhau xuống chợ để tỏ tình, hò hẹn kế duyên vợ chồng. Với những người trung niên, ngoài việc đến chợ để trao đổi hàng hóa, mua sắm những nhu yếu phẩm phục vụ cuộc sống như dầu, muối... họ cũng không quên gặp gỡ bạn bè, người thân để mời nhau cùng thưởng thức bát rượu ngô, điều thuốc lào sau những ngày lao động vất vả, mệt nhọc. Cuộc sống thật thi vị và bình yên làm sao!

 

Tôi đã gặp và có dịp tiếp xúc với nhiều đoàn du khách nước ngoài tới thăm cao nguyên Đồng Văn, nhưng thật tiếc là ít khi gặp du khách trong nước đặc biệt là các bạn trẻ tại mảnh đất này. Sao vậy? Sẽ không trọn vẹn khi bạn là người Việt Nam mà chưa một lần đặt chân tới Lũng Cú để bồi hồi xúc động ngắm nhìn lá cờ đỏ sao vàng kiêu hãnh tung bay trong gió khẳng định chủ quyền lãnh thổ quốc gia, ngắm nhìn điệp trùng núi sông hùng vĩ của mảnh đất phên giậu cực Bắc Tổ quốc mà thêm yêu quê hương đất nước.