Xây dựng môi trường văn hóa mới lành mạnh, văn minh

BHG - Phát huy các giá trị văn hóa dân tộc trong xây dựng môi trường văn hóa trên địa bàn tỉnh là nhiệm vụ quan trọng, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa cộng đồng và hướng tới mục tiêu xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, vừa truyền thống vừa phù hợp với nếp sống văn minh.

Phụ nữ dân tộc Tày xã Xuân Giang (Quang Bình) giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống. Ảnh: Tư liệu

Tỉnh ta đã và đang xác định văn hóa giữ vị trí quan trọng trong nhiệm vụ phát triển KT - XH, xây dựng con người mới đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước; bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa các dân tộc là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên và lâu dài, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa để góp phần phát triển KT - XH bền vững, nhất là phát triển du lịch, tạo sinh kế cho nhân dân; giáo dục, kế thừa, giữ gìn truyền thống quý báu về giá trị văn hóa lịch sử cho các thế hệ nhân dân các dân tộc Hà Giang; đồng thời từng bước ngăn chặn, xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu, xây dựng nếp sống văn minh, khối đại đoàn kết các dân tộc trong tỉnh.

Thực hiện mục tiêu bảo tồn văn hóa truyền thống trong xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh, tỉnh còn chú trọng lồng ghép vào các phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chương trình mục tiêu xây dựng Nông thôn mới, giảm nghèo, xóa nhà tạm… tạo sức lan tỏa rộng lớn trong cộng đồng. Những nội dung, tiêu chí xây dựng và công nhận danh hiệu gia đình, làng, tổ dân phố văn hóa, xã đạt chuẩn Nông thôn mới, phường đạt chuẩn văn minh đô thị cùng với nội dung quy ước, hương ước văn hóa được xây dựng và thực hiện trên các địa bàn cơ sở trong cả nước đang là những chuẩn mực về lối sống, đạo đức, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh cho toàn xã hội.

Đến hết năm 2021, trên địa bàn tỉnh có 134.071 gia đình được công nhận Gia đình văn hóa; 1.311 thôn, làng, bản, tổ dân phố văn hóa; trên 70% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa. Kết quả đạt được của phong trào góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, thúc đẩy kinh tế phát triển, giữ gìn an ninh, trật tự xã hội, ổn định chính trị, giảm nghèo; làm lành mạnh môi trường văn hóa, nâng cao dân trí cho mọi người; giúp đỡ, tương trợ lẫn nhau trong cộng đồng dân cư, làng, xóm; làm cho chất lượng cuộc sống của nhân dân ngày càng được nâng cao, góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội trên địa bàn đã có nhiều chuyển biến tích cực, kịp thời đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, hạn chế và đẩy lùi những hiện tượng tiêu cực, những hủ tục. Phong trào xây dựng các thiết chế văn hoá ở cơ sở và phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng được duy trì và phát triển với nhiều hình thức phong phú và đa dạng. Đến nay, toàn tỉnh có 134/193 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn; 1.760 thôn (bản, tổ khu phố) có nhà văn hoá cộng đồng (trụ sở làm việc), 11/11 huyện, thành phố có thư viện; 193/193 xã, phường có tủ sách pháp luật; 175/193 xã có bưu điện văn hoá xã tạo sân chơi bổ ích cho cộng đồng dân cư.

Có thể khẳng định, với nỗ lực quyết tâm của cả hệ thống chính trị và cộng đồng các dân tộc, tỉnh đã và đang thực hiện có hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển KT - XH và xây dựng nếp sống văn minh. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được vẫn còn những hạn chế như: Trong cộng đồng vẫn còn một số hủ tục, phong tục tập quán lạc hậu trong việc cưới, tang, lễ hội và nếp sinh hoạt chưa được khắc phục triệt để; thiết chế văn hóa cơ sở còn thiếu và chưa đảm bảo tiêu chuẩn theo qui định; chính sách hỗ trợ cho công tác bảo tồn văn hóa truyền thống còn thấp làm ảnh hưởng đến công tác phát huy văn hóa truyền thống trong xây dựng môi trường văn hóa... Nguyên nhân tồn tại nêu trên là do những thói quen, nếp nghĩ đã ăn sâu trong ý thức của đồng bào, việc xóa bỏ không thể thực hiện trong một sớm một chiều.

Trên cơ sở các thành tựu đạt được và những bất cập, yếu kém cần khắc phục, từ thực tiễn ở cơ sở, ngành Văn hóa xác định cần triển khai đồng bộ một số giải pháp như: Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò của môi trường văn hóa trong sự phát triển bền vững, cũng như nội dung của xây dựng môi trường văn hóa trong sạch, lành mạnh. Quan tâm đầu tư, đào tạo nguồn lực xây dựng môi trường văn hóa, củng cố bộ máy cơ quan nhà nước đủ mạnh để tổ chức triển khai thực hiện nhiệm vụ quan trọng này. Có chính sách phát triển văn hóa tương ứng với phát triển kinh tế, đầu tư về nguồn lực con người, nguồn lực tài chính nhằm hoàn thiện các thể chế, thiết chế văn hóa phục vụ xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở. Đảm bảo công tác bảo tồn di sản văn hóa gắn với phát triển KT - XH. Lựa chọn, có định hướng cụ thể đối với việc sử dụng giá trị di sản văn hóa trong phát triến du lịch, tạo sinh kế cho nhân dân đảm bảo phù hợp với thực tiễn địa phương. Phát huy giá trị di sản văn hóa tạo thành các sản phẩm du lịch đặc trưng, có sức cạnh tranh cao trong phát triển du lịch. Tiếp tục triển khai thực hiện và nâng cao chất lượng hoạt động của mô hình Hội nghệ nhân dân gian, phát huy vai trò của lực lượng người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, xóa bỏ hủ tục, phong tục, tập quán lạc hậu và xây dựng nếp sống văn minh ở cơ sở. Phát huy giá trị di sản văn hóa để kêu gọi thu hút các nhà đầu tư để đầu tư các làng văn hóa dân tộc, các khu du lịch sinh thái, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân. Nâng cao chất lượng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, thực hiện chế độ tôn vinh khen thưởng kịp thời. Đặc biệt chú trọng các phong trào hạt nhân, như phong trào xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa và phong trào thi đua người tốt, việc tốt và các điển hình tiên tiến, lấy nhân tố tích cực để đẩy lùi tiêu cực; đồng thời, phê phán, đấu tranh với những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, vi phạm những chuẩn mực đạo đức, lối sống. Đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hóa; tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, phát huy có chọn lọc các giá trị văn hóa truyền thống trong xây dựng môi trường văn hóa...

Tin tưởng rằng, với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của BCH Đảng bộ tỉnh, sự vào cuộc của các cấp ủy, chính quyền địa phương, sự giúp đỡ của các cơ quan Trung ương và sự đồng lòng của cộng đồng các dân tộc, Hà Giang sẽ làm tốt công tác bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống trong xây dựng môi trường văn hóa mới lành mạnh, văn minh.

Nguyễn Hoài (Sở Văn hóa, TT&DL)