Nhà sàn bê tông, xu hướng mới hiện nay

BHG - Từ thời xa xưa, trải qua bao thăng trầm lịch sử, những nếp nhà sàn truyền thống vẫn giữ lại nét kiến trúc độc đáo và riêng biệt. Đó là một ví dụ điển hình cho sự kết hợp hài hòa giữa con người với thiên nhiên. Tại Xã Phương Thiện và Phương Độ (thành phố Hà Giang) tập trung chủ yếu là người Tày, người Dao, do đó nhà ở của đồng bào hầu hết là nhà sàn bằng gỗ. Sau một thời gian dài sử dụng, những ngôi nhà sàn ngày một hư hỏng. Trong khi đó, công tác quản lý và bảo vệ rừng của thành phố Hà Giang nói riêng và của tỉnh nói chung ngày càng chặt chẽ. Do vậy, tìm gỗ để làm nhà mới rất khó, nếu tìm được thì giá thành khá đắt đỏ. Trước khó khăn đó, nhà sàn bê tông ra đời, thay thế nhà sàn gỗ truyền thống. Sự thay đổi từ vật liệu khó kiếm sang vật liệu luôn có sẵn trên thị trường là một bước đột phá mới về tư duy của người dân, là điều tất yếu trong tiến trình hội nhập và phát triển.

Ngôi nhà sàn bê tông của gia đình anh Nguyễn Văn Trong, thôn Lúp, xã Phương Độ, thành phố Hà Giang.

Đến thăm nhà anh Nguyễn Văn Trong, thôn Lúp, xã Phương Độ, được biết: “Ngôi nhà gỗ của gia đình tôi đã dựng được gần 20 năm, do đó những cột gỗ, ván gỗ và mái cọ đều đã mục hỏng và phải thay thế. Tuy nhiên nếu thay lại bằng gỗ thì gỗ rừng không còn và không được phép khai thác, gỗ nhà trồng còn rất nhỏ, gỗ ngoài thị trường thì giá rất cao. Trước những khó khăn đó nhà tôi quyết định làm nhà sàn bê tông thay thế cho nhà sàn truyền thống”.

Được biết, cũng giống như nhà gỗ, nhà sàn bê tông có 3 kiểu khác nhau. Mẫu nhà 3 hàng chân; nhà 4 hàng chân (kiểu nhà của người Cao Lan và người Dao); từ 5 đến 6 hàng chân (kiểu nhà của người Tày). Bởi vì ở ít người nên gia đình anh Trong quyết định làm nhà sàn theo mẫu 4 hàng chân để tiết kiệm chi phí. Theo như anh nói, hiện nay ở Phương Độ không có thợ lành nghề làm nhà sàn bê tông, phải mời thợ từ Yên Bái về làm. Sau gần hai tháng khởi công, công trình nhà ở có chi phí hoàn thiện hơn 210 triệu đồng, tính thêm các khoản chi về trang trí và nội thất, tổng hết hơn 320 triệu đồng. Có thể nói, số tiền làm nhà đã được tiết kiệm và tính toán hợp lí, chỉ mất khoảng 2/3 so với nhà sàn bằng gỗ. Gia đình anh vẫn dư giả mua sắm thêm đồ đạc thay vì dùng hết số tiền đó để mua gỗ.

Trước đây, gầm nhà sàn bằng gỗ thường là nơi ở của gia súc, gia cầm gây mất vệ sinh và ảnh hưởng đến sức khỏe của chính người sống ở trên. Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia  trong xây dựng Nông thôn mới (NTM) về chỉnh trang khu dân cư xây dựng đời sống văn hóa. Hiện nay, những ngôi nhà sàn cột bê tông đều không có chuồng gà, chuồng lợn dưới gầm sàn, thay vào đó được tận dụng làm nơi sinh hoạt, nơi để lương thực và công cụ lao động. Hiện tại, thôn Lúp có gần 40 hộ dân, trong đó có hơn 70% là nhà sàn bằng gỗ, 12 hộ nhà sàn bê tông, còn lại là nhà xây.

Chị nguyễn Thị Uyên, thôn Tiến Thắng, xã Phương Thiện cho biết: “Chồng tôi dự định xây nhà hai tầng, nhưng tôi phản đối vì tôi thực sự rất thích ở nhà sàn bởi nó thoáng mát, đó cũng là nét văn hóa đặc trưng của dân tộc Tày chúng tôi. Sau khi tìm hiểu, chúng tôi quyết định làm nhà sàn bê tông, có thể nói đây là sự kết hợp hài hòa giữa nhà sàn gỗ truyền thống và nhà xây bằng bê tông. Nó cũng dung hòa được sở thích của hai vợ chồng. Đặc biệt làm kiểu này xây rất nhanh và bền”.

Với móng sâu từ 0,9 đến 1,1 m và phần chân đế đổ vuông 90 x 90 cm, các cột, xà gắn kết nhau bằng xi măng cốt thép, những cây sắt có đường kính từ 12-16 mm. Cột nhà được dựng lên nhanh chóng và chắc chắn. Sau 17 ngày đã làm được phần khung, phần ván ở 4 mặt bên có thể thay thế bằng gỗ hoặc đổ bê tông lắp cửa nhôm kính tùy theo sở thích của chủ nhà.

Tính truyền thống trong nhà sàn bê tông cũng được gìn giữ ở hình khối kiến trúc nhà sàn, trong khi đó vẻ đẹp hiện đại thể hiện ở nguyên vật liệu cấu thành ngôi nhà và sự sáng tạo của những người thợ. Nếu ngày trước, nhà sàn bằng gỗ truyền thống thường được làm bằng các loại gỗ quý lâu năm trong tự nhiên khiến cho quá trình thi công phức tạp và bị kéo dài, thì hiện nay, nguyên liệu xây nhà sàn bê tông phổ biến và dễ kiếm, từ đó rút ngắn được thời gian xây dựng. Ngoài ra, nhà sàn hiện đại cũng có kết cấu khá đơn giản nên việc thi công sẽ nhanh chóng và dễ dàng hơn nhà gỗ truyền thống. Điều này rất phù hợp đối với những gia đình có nhu cầu sử dụng nhà sớm. Cũng nhờ đó mà gia chủ tiết kiệm được chi phí xây dựng đáng kể. Đặc biệt, do có độ bền cao nên người dân không mất nhiều chi phí cải tạo, sửa chữa theo thời gian.

Xã hội ngày một phát triển, lối sống và nhu cầu của người dân cũng ngày một nâng cao. Cũng giống như chị Uyên, nhiều hộ dân vẫn rất thích nếp nhà sàn, cũng bởi sự thoáng mát và gần gũi với thiên nhiên của nó. Những ngôi nhà sàn bê tông ra đời không chỉ lưu giữ nét thẩm mĩ của ngôi nhà sàn truyền thống, mà còn giữ được bản sắc văn hóa của đồng bào dân tộc miền núi. Đặc biệt, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện kinh tế và xu hướng phát triển của xã hội. Việc xây dựng các mẫu nhà sàn bê tông cũng góp phần giúp hạn chế nạn phá rừng lấy gỗ làm nhà, mang lại nhiều lợi ích cho môi trường cũng như con người.

Bài, ảnh: Vân Hậu (Sinh viên thực tập)