Mùa rau cải

BHG - Cây rau cải trong họ hàng nhà cải, chẳng ngờ lại gắn bó máu thịt, với một trời ký ức của người ta như thế. Ấy là mấy “em” cải ngọt, cải nương, cải cay, cải đắng... rải khắp đồi nương, vườn tược, bờ bãi sông suối đất quê trong dáng vẻ bình dị, xanh tươi nõn nà. Nhìn thấy nhan sắc ấy, ai mà chẳng mềm lòng.

Từ những hạt cải li ti màu nâu đen vùi mình trong đất cát, thành muôn ngàn cây cải trổ lên dâng tặng những giá trị sống cho đời. Nói mùa cải là cách nói phổ biến trước kia khi tiết trời se lạnh vào cuối Thu trở sang Đông ở những vùng miền thời tiết bốn mùa trong năm. Mùa hè gần như rau cải được cất giấu trong nỗi nhớ thèm của ký ức. Giống như bánh chưng chỉ có trong dịp Tết cổ truyền, trừ nơi kẻ chợ, phố thị.

Bây giờ thì mùa nào cái gì cũng có. Ngay cả thời tiết thì cái gọi là mùa cũng đã biến chủng, đột biến. Mua gói hạt cải chịu nhiệt về gieo là mùa nóng cũng có rau cải ăn liền. Không hẳn là cái thú thương mại, kiếm tiền mà còn là vấn đề khoa học phát triển và sự quan tâm, đáp ứng sở thích ẩm thực của con người. Hoặc giả tất cả những ý đó gói trong một.

Từ nhỏ tôi đã quen với những món ăn rau cải. Canh cải nấu thịt băm hoặc nấu cá rô đồng có chút hương vị của gừng, ăn nóng thật hấp dẫn. Rồi dưa cải chua chấm nước mắm ớt. Đặc biệt rau cải nương luôn có hương vị đầu bảng. Cải nương thơm ngon khác biệt, đặc trưng của vùng núi. Người già vẫn kể, thời bao cấp, sáng đi học hoặc đi làm, chỉ đánh bát cơm nguội với dưa cải. Có khi là nước dưa sống chan cơm. Ngon tuyệt. Tất nhiên rồi, đa số là cơm độn ngô, khoai, sắn. Lắm khi ăn sắn luộc với dưa cải cũng là món độc lạ...

Không hiểu tại sao những món ăn với rau cải như thế lại ẩn sâu trong tâm trí và còn ám vào ký ức của bao thế hệ. Mỗi khi nhắc tới là cảm thấy mùi vị của món ăn đặc trưng rau cải và một vùng quê trong thời khắc lịch sử nào đó. Rồi tưởng chừng như đã quên đi lâu rồi, nhưng không phải, nó đã thành vị quê, thăng hoa thành văn hóa như một thứ mắt ngủ của cây trên cành. Khi có đủ điều kiện nó sẽ hiện diện và có sức lay gọi tâm hồn con người.

Và đây, chúng tôi vẫn nhớ những chuyến đi vùng cao phía Bắc hay phía Tây của Hà Giang thường sà vào những quán ăn ở khu chợ các huyện lỵ, hay dọc đường đi có món quen thuộc là rau cải xào gừng, cũng có thể là rau cải luộc chấm ma gi dầm trứng... Hơi nóng hôi hổi của đĩa rau cải còn quyện khói đến bây giờ. Thứ vị quê, chất quê ấy ngủ quên trong tiềm thức đến một ngày chúng tôi sang nước bạn Trung Quốc chơi mấy hôm mới thấy nó thức dậy và nhắc gọi. Ấy là khi chúng tôi thèm một đĩa rau cải luộc thì bạn có ngay, nhưng nước bạn luộc rau lại nhúng qua nước sôi có mỡ. Món ăn khác biệt đó chúng tôi xin kiếu! Vậy là người ta đi đâu là mang bản quán đi đấy.

Lại một mùa cải đã và đang về trên quê núi cùng với tiết trời se lạnh cuối Thu. Những ngày xa ngái cũng ùa về với đủ những cung bậc tình cảm. Nhớ tiếc vu vơ, chạnh lòng đâu đó... Nhưng sau hết vẫn là nguồn vui mùa màng sống động, ngập tràn hy vọng, thân thương. Ơi những mùa cải tôi yêu.

Quốc Trí