Trả lời chất vấn Quốc hội, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng:

“Nhìn thẳng vào yếu kém, phân tích để sửa chữa làm tốt hơn”

Cách trả lời đi thẳng vào vấn đề, không vòng vo như một số bộ trưởng khiến phần trả lời chất vấn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tại Quốc hội sáng 13-11 đã giải tỏa được nhiều băn khoăn của đại biểu và cử tri.

Phần trả lời của người đứng đầu Chính phủ làm rõ thêm các vấn đề về tiêu thụ lúa, điều hành xuất khẩu gạo, xử lý các doanh nghiệp gây ô nhiễm môi trường…

Tạm dừng xuất khẩu gạo là vì lợi ích tổng thể

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng tuy dự báo chưa thật chính xác nhưng việc điều hành xuất khẩu gạo thời gian qua vì lợi ích tổng thể, toàn cục của đất nước. Ông khẳng định: “Trong điều hành xuất khẩu gạo, Chính phủ đề ra phải đạt được các yêu cầu: tiêu thụ hết lúa hàng hóa với giá hợp lý, có lợi cho nông dân, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia trong mọi tình huống, ổn định giá gạo trong nước ở mức phù hợp”.

Thủ tướng cho biết sở dĩ cuối tháng 3-2008 chỉ đạo tạm ngừng ký thêm các hợp đồng xuất khẩu gạo mới là do thời điểm đó giá lương thực thế giới tăng cao và theo nhiều dự báo, thế giới có thể thiếu lương thực nghiêm trọng, kéo theo giá lương thực trong nước tăng cao, trong khi không ít doanh nghiệp tăng cường mua vào (để tích trữ cho xuất khẩu) nên tiếp tục đẩy giá gạo trong nước tăng lên. Trong khi đó, nguồn gạo dành cho xuất khẩu sáu tháng đầu năm được cân đối là 2,3-2,5 triệu tấn, chỉ đảm bảo đủ để thực hiện những hợp đồng đã ký là 2,4 triệu tấn và mới có 800.000 tấn gạo được giao, tức còn phải giao 1,6 triệu tấn.

Lý do thứ hai, thời điểm đó ở các tỉnh miền Bắc bị rét đậm rét hại kéo dài, phải gieo cấy lại, dự báo khả năng 50% được mùa, 50% mất mùa; lúa hè thu ở ĐBSCL chưa gieo sạ; thiên tai, dịch bệnh vẫn diễn biến phức tạp, chưa đủ căn cứ để dự báo kết quả thu hoạch. Thủ tướng nói: “Việc tạm dừng ký hợp đồng xuất khẩu mới cho đến khi đánh giá được kết quả các vụ lúa này nhằm bảo đảm an ninh lương thực quốc gia trong trường hợp bị mất mùa”. Ngoài ra từ cuối tháng ba, giá gạo trên thế giới tăng cao, nếu cho ký hợp đồng mới, bán thêm gạo và giao hàng ngay trong các tháng 4, 5, 6 thì có thể bán được một số ít gạo với giá cao hơn nhưng các doanh nghiệp sẽ phải mua vét phần gạo cân đối để tiêu dùng trong nước đem đi xuất khẩu. Điều này sẽ đẩy giá gạo trong nước càng lên cao hơn, kéo theo giá các hàng hóa khác tăng mạnh, chắc chắn sẽ làm chỉ số lạm phát tăng cao, gây thiệt hại cho toàn xã hội và ngay cả những người trồng lúa. Thủ tướng nhấn mạnh: “Lúc này trong kho dự trữ quốc gia chỉ còn 107.116 tấn lúa, quy ra gạo chỉ khoảng 60.000 tấn. Nếu chúng ta bán hết và mất mùa thì không biết điều gì sẽ xảy ra”.

Đối với lượng lúa hàng hóa còn lại của nông dân, Thủ tướng cho biết Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo và hỗ trợ thiết thực các doanh nghiệp đẩy mạnh mua vào. Thủ tướng thông tin: tính bình quân cả hai vụ đông xuân và hè thu, tỉ lệ lãi vẫn đạt khoảng 60% nhưng đời sống người trồng lúa vẫn còn nhiều khó khăn. Do đó, Chính phủ đang chỉ đạo thực hiện các giải pháp cần thiết để hỗ trợ bà con nông dân trồng lúa và yêu cầu các bộ chức năng nghiêm túc kiểm điểm rút kinh nghiệm để chỉ đạo điều hành tốt hơn.

Về lâu dài, Chính phủ sẽ xây dựng đề án bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, đề ra giải pháp khắc phục các hạn chế yếu kém, giải quyết một cách căn bản, dài hạn và có hiệu quả hơn về sản xuất, kinh doanh và bảo đảm an ninh lương thực. Trong đó bảo đảm lợi ích thỏa đáng cho người trồng lúa vừa là mục tiêu vừa là giải pháp có ý nghĩa quyết định.

Để người lao động hưởng lợi ích cao nhất

Ngay sau phần giải trình của Thủ tướng, đại biểu Nguyễn Trung Nhân (Cần Thơ) kiến nghị chi khoảng 5.000 tỉ đồng trong bội chi ngân sách năm 2009 để hỗ trợ bà con nông dân trong vụ mùa sắp tới. Thủ tướng trả lời: “Thêm 5.000 tỉ kêu Thủ tướng quyết liền thì Thủ tướng không quyết được. Tôi đã yêu cầu trong phạm vi quyền hạn của mình và sau khi Quốc hội thông qua phân bổ ngân sách trung ương, trong đó những khoản có thể sử dụng được thì giao các bộ đã chuẩn bị báo cáo Thủ tướng để hỗ trợ như thế nào cho người trồng lúa thích hợp.

Sáng nay tôi cũng yêu cầu Phó thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng chuẩn bị điều đó, kể cả hỗ trợ cụ thể cho người trồng lúa, người nuôi cá ba sa và người nuôi tôm bị chết, thiệt hại và lấy từ nguồn nào cho chính xác, vì tiền của chúng ta có hạn, xử lý vấn đề gì cũng phải có cơ sở thực tế”.

“Thủ tướng nói tổng bình quân cả hai vụ đông xuân và hè thu tỉ lệ lãi vẫn đạt trên 60% trong sản phẩm về lúa. Tôi cho rằng con số ấy thiếu chính xác, cơ sở nào mà được tỉ lệ lãi đạt lớn như vậy?” - đại biểu Phạm Quốc Anh (Đồng Nai) đặt câu hỏi. Thủ tướng lý giải: “Bộ Tài chính khảo sát và đã làm việc với các địa phương, đây là số liệu bình quân cả vụ đông xuân và hè thu. Cũng có thể tại vị trí này, tại địa điểm kia giá cả, điều kiện khác nhau thì nó không giống nhau. Đây là số liệu của cơ quan chức năng, các đồng chí chịu trách nhiệm trước Thủ tướng, báo cáo với Thủ tướng để Thủ tướng báo cáo với Quốc hội”.

Đại biểu Dương Trung Quốc đề cập một khía cạnh khác: “Nếu việc xuất khẩu gạo đã mang lại một giá trị lợi ích khá cao, tới 2,8 tỉ USD, trong đó phần lãi tới 1,7 tỉ, tức là 60%, nhưng điều quan trọng là lãi này rơi vào đâu? Nông dân là người sản xuất, nhưng lại là người nghèo nhất, bị bóc lột nhiều nhất. Chúng tôi muốn Chính phủ phân tích để khắc phục làm sao cho chính người lao động được hưởng lợi ích cao nhất”. Thủ tướng trình bày: “Ở đây nói lãi của người nông dân tính từ giá thành ra giá bán mà Ban vật giá (Bộ Tài chính) tính trên bình quân của cả vùng. Còn việc tính toán cho kỹ, lợi nhuận trong lĩnh vực này như thế nào, điều tiết ra sao, chính sách thế nào thì Chính phủ đang chỉ đạo, sẽ cố gắng làm sớm trong năm 2009 để triển khai một cách căn cơ, lâu dài đề án sản xuất, xuất khẩu, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia cho cả nước, diện tích giữ thế nào là vừa, sản xuất ở đâu, bao nhiêu, vùng nào, cơ cấu mùa vụ như thế nào, thu hoạch ra sao, bảo quản thế nào, xuất khẩu bao nhiêu để đáp ứng và cải thiện đời sống của người trồng lúa, vừa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, vừa góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở nông thôn”.

Hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước chưa cao

“Nóng” không kém vấn đề xuất khẩu gạo, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhận được khá nhiều chất vấn liên quan đến hiệu quả của các doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là các tập đoàn, tổng công ty. Trong phần giải trình thêm về nội dung này, Thủ tướng khẳng định: “Doanh nghiệp nhà nước còn những yếu kém, bất cập. Với tổng giá trị tài sản và vốn sở hữu lớn nhưng tỉ suất lợi nhuận trên vốn chưa tương xứng và khả năng tạo việc làm còn thấp”.

Đại biểu Nguyễn Đăng Trừng (TP.HCM) chất vấn: “Trong thời gian tới Thủ tướng sẽ tập trung chỉ đạo những vấn đề nào để cải thiện và tăng chất lượng, hiệu quả đầu tư của các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước tương xứng với vị trí trong nền kinh tế của đất nước?”. Đi cụ thể hơn vào một tập đoàn vốn gây nhiều chuyện trong thời gian qua, đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) đặt vấn đề: “Xin hỏi có biểu hiện làm mình làm mẩy với Chính phủ từ phía ngành điện không? Đến khi nào chấm dứt tình trạng độc quyền của ngành điện?”.

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thừa nhận hiệu quả đầu tư của doanh nghiệp nhà nước có cái được, có cái hiệu quả chưa cao. Thủ tướng cam kết trước mắt sẽ tập trung thực hiện năm giải pháp đã nêu để doanh nghiệp nhà nước vươn lên, phát huy ưu điểm, khắc phục nhanh chóng những hạn chế yếu kém.

Liên quan đến trường hợp của Tập đoàn Điện lực VN (EVN), Thủ tướng giải thích lợi nhuận của EVN thấp (5%): “Chúng ta cũng phải hiểu bây giờ vì giá thành như thế, giá bán như thế, ngân sách không đưa ra bù lỗ mà ngành điện phải bù chéo, lấy chỗ bán cao để bù cho chỗ bán thấp”. Thủ tướng giải thích việc 13 dự án đầu tư sản xuất điện do EVN đang thực hiện được giao lại cho các đơn vị khác là do EVN không đủ vốn, Chính phủ đã họp và chuyển một số dự án sang cho ngành dầu khí và than - những ngành có điều kiện, có vốn tự có. Thủ tướng nhấn mạnh: “Đây không phải là sự từ chối thoái thác trả lại Chính phủ. Chính tôi là người trực tiếp điều hòa việc này, bây giờ nói ngành điện lực đùn đẩy trả Chính phủ thì cũng tội cho cán bộ, công nhân, kỹ sư, anh em ngành điện lực”.

Thủ tướng nói: “Chúng tôi đã giao Bộ Công thương nghiên cứu đề án tách sản xuất và truyền tải phân phối điện. Nhiều thành phần kinh tế vào đầu tư phát điện nhưng Nhà nước phải giữ quyền phân phối và bán điện. Chúng tôi đang xây dựng theo hướng một doanh nghiệp được lập ra chuyên làm việc này để có thể có chỗ bán cao, có chỗ bán thấp. Chúng tôi cố gắng để từng bước vừa đảm bảo được điện, huy động được nguồn lực xã hội nhiều thành phần tham gia, kể cả nước ngoài nhưng truyền tải phân phối Nhà nước phải quản lý, phải độc quyền”.

Bao giờ quản lý hết chồng chéo, mâu thuẫn?

Mang những băn khoăn từ việc các bộ Y tế, Công thương, Nông nghiệp và phát triển nông thôn đổ trách nhiệm cho nhau trong việc đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm tại phiên chất vấn trước đó, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội) chất vấn: “Khi quản lý nhà nước có vấn đề để dân kêu ca, bức xúc thì các bộ lại đổ lỗi cho nhau. Ví dụ vệ sinh an toàn thực phẩm thì Bộ Y tế được Chính phủ giao quản lý nhà nước nhưng khi sữa có melamine, hoa quả tồn dư nhiều hóa chất độc hại thì bộ lại đổ lỗi cho Bộ Công thương hay Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Đến bao giờ giữa các bộ, ngành, địa phương không còn mâu thuẫn, chồng chéo, triệt tiêu hiệu lực của nhau?”. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng trong quản lý có những việc phải có sự phối hợp liên ngành nhưng chủ trương của Chính phủ là mỗi việc, mỗi công đoạn phải có một cơ quan chịu trách nhiệm chính để chủ trì phối hợp.

Thủ tướng dẫn chứng: “Nói vệ sinh an toàn thực phẩm thì đúng là nó có thực tế như thế, không thể Bộ Y tế đi hướng dẫn, kiểm tra trồng rau sạch thế nào mà phải là Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Nhưng kiểm tra thực phẩm khi đưa vào siêu thị thì phải là Bộ Y tế. Vấn đề này là một quá trình Chính phủ thống nhất quản lý nhưng phân công thực hiện, phân công chủ trì để thống nhất phối hợp thực hiện thì chúng tôi đang trong một quá trình vừa làm vừa hoàn thiện. Ví dụ xử lý Vedan, Bộ Tài nguyên - môi trường nói theo pháp lệnh này thì bộ chỉ được quyền xử lý tới đó thôi, còn theo ý kiến khác thì nói cái này chính quyền địa phương xử lý, cái này bộ xử lý cũng được, Thủ tướng xử lý cũng được. Bây giờ để làm tốt việc này, tôi giao cho các bộ rà soát làm sao luật pháp, thể chế của chúng ta cho rõ ràng hơn, phân công giao việc rõ hơn, từ đó phối hợp tốt hơn, hiệu lực, hiệu quả tốt hơn. Chúng tôi sẽ hết sức cố gắng, rất mong các vị đại biểu quan tâm, giám sát, phát hiện, góp ý kiến”.

Bên cạnh những giải trình về trách nhiệm của các bộ, ngành, các thành viên Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu rõ Chính phủ đang làm rất quyết liệt hiện tượng cán bộ tiêu cực, nhũng nhiễu. Thủ tướng khẳng định: “Nhân dân phát hiện, chúng ta phát hiện người nào thì kiên quyết xử lý. Đây là thái độ dứt khoát, nhất quán của Nhà nước, của Chính phủ”.

KHIẾT HƯNG

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng - Ảnh: V.Dũng Chủ tịch Quốc hội NGUYỄN PHÚ TRỌNG: ”Nội dung chất vấn phản ánh đúng tâm tư, nguyện vọng của cử tri”  Ngay sau phần trả lời chất vấn của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phú Trọng đã phát biểu kết luận sau ba ngày hỏi và trả lời chất vấn: Nội dung chất vấn đã đề cập những vấn đề thời sự bức xúc, nóng hổi của cuộc sống, đã phản ánh đúng tâm tư nguyện vọng của nhân dân, cử tri của cả nước, mang tầm quốc gia, mang tầm chỉ đạo vĩ mô của cả nước như chúng ta mong muốn. Chính vì thế nó sẽ có ý nghĩa chỉ đạo thiết thực trong thời gian tới. Một số vấn đề đã giúp chúng ta nhận thức sâu hơn thực chất, bản chất của vấn đề, hiểu rõ nhiều hơn nguyên nhân khách quan và chủ quan. Đồng thời kiến nghị nhiều giải pháp để sắp tới giúp Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội triển khai thực hiện tốt hơn các nghị quyết của Đảng, của Nhà nước và của Quốc hội. Có thể có những điều chúng ta chưa bằng lòng, có thể có những câu hỏi, câu trả lời chưa thật gặp nhau, nhưng rõ ràng đây là một sự cố gắng rất lớn thể hiện tinh thần trách nhiệm rất cao trước nhân dân, trước đất nước… Vẫn còn những vấn đề chưa được đào sâu, phân tích, mổ xẻ đến nơi đến chốn, đến đầu đến đũa, người ta thường nói là đi đến cùng của vấn đề, của chân lý. Vẫn còn có những trường hợp hỏi dài, không rõ ý, hỏi ra ngoài trọng tâm, ra ngoài chủ đề mà chúng ta đang tập trung. Vẫn còn những trường hợp trả lời chưa đi thẳng vào vấn đề theo cách đối thoại mà vẫn nặng về giải trình, thuyết minh, diễn giải, tính tranh luận đã có nhưng chưa được nhiều lắm, chính là tranh luận trao đổi cọ xát thì mới có thể đi đến chân lý một cách tốt nhất. Có một vấn đề lâu nay chúng ta vẫn thường trăn trở là chất vấn như vậy, bàn bạc, phân tích, trao đổi như thế nhưng rồi hậu chất vấn ra sao. Đây là điều chúng ta còn phải tiếp tục suy nghĩ. Tại kỳ họp này có một số đề xuất nên chăng có nghị quyết, không phải nghị quyết quy trách nhiệm, tất nhiên khi cần vẫn phải có nghị quyết về vấn đề đó, nhưng muốn có nghị quyết đánh giá sơ bộ về phiên chất vấn, nhắc nhở các vị được chất vấn phải thực hiện trách nhiệm của mình và giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức các phiên chất vấn giữa hai kỳ họp của Quốc hội. Xin phép Quốc hội cho chúng tôi bàn bạc, nghiên cứu rồi sẽ báo cáo với Quốc hội. Nếu chưa ra được nghị quyết lần này thì xin cho phép làm theo cách hiện nay là căn cứ vào kết luận của chủ tọa phiên họp, mỗi một phiên có văn bản gửi đến các vị bộ trưởng, trưởng ngành để triển khai thực hiện rồi Quốc hội chúng ta tiếp tục giám sát.

..................................................

Ý kiến đại biểu

* Đại biểu DANH ÚT (Kiên Giang):

Tin Thủ tướng sẽ có điều hành, giải pháp tốt hơn sau chất vấn

TT - Trả lời của Thủ tướng cơ bản đáp ứng được mong đợi của tôi, đã có cơ sở để báo cáo với cử tri. Thủ tướng đã đi sâu vào giải pháp tiêu thụ lúa cho đồng bào ĐBSCL. Và tôi tin những vấn đề này Chính phủ, Thủ tướng sẽ có điều hành, giải pháp thực hiện tốt hơn.

Nhiều bộ trưởng đã nhận trách nhiệm nhưng Thủ tướng đã không chỉ rõ trách nhiệm cụ thể. Thủ tướng nêu giải pháp thực hiện là chính, còn trách nhiệm hầu như chỉ thấy ở trả lời của các bộ.

Vì vậy, tôi vẫn giữ quan điểm sau kỳ chất vấn Quốc hội nên có nghị quyết chuyên đề để chỉ rõ trách nhiệm thuộc về ai và các mục tiêu cần giải quyết buộc các bộ ngành phải thực hiện.

* Đại biểu NGUYỄN HỮU NHƠN (Đồng Tháp):

Không thể lãi 60%

Cách tính lợi nhuận của nông dân tôi cho là không đúng. Công nghiệp, các doanh nghiệp đầu tư chỉ lãi được 20% vốn là cao, nông nghiệp mà lãi được 60% thì dân ta đổ vào làm nông nghiệp và giàu cả. Qua chất vấn, người dân muốn Thủ tướng chỉ ra trách nhiệm của ai trong quyết định tạm dừng ký mới hợp đồng xuất khẩu gạo. Dân cũng chờ giải pháp hậu chất vấn nhưng Thủ tướng mới chỉ ra vài nấc thang chứ chưa đến đích.

C.V.KÌNH - V.V.THÀNH

.................................................

Góc nhìn cử tri

* Ông ĐÀO MINH ĐỨC (đường Kha Vạn Cân, Q.Thủ Đức, TP.HCM):

Dừng xuất khẩu gạo là đúng, nhưng phải đảm bảo lợi ích nông dân

TT - Tôi cảm thấy hài lòng với phần trả lời của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng: rõ ràng, cụ thể, thỏa đáng. Nhưng lẽ ra những vấn đề cụ thể như vậy là trách nhiệm của các bộ ngành, Thủ tướng chỉ trả lời những vấn đề mang tầm vĩ mô. Chẳng hạn như chuyện phân bón giả, phân dỏm thuộc trách nhiệm của các tỉnh, cao nhất là cấp bộ, không thể chuyện gì cũng đẩy lên hết cho Thủ tướng. Một phần do các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi với Thủ tướng đôi khi chưa đúng tầm.

Tôi đồng tình với Thủ tướng là dừng xuất khẩu gạo để kiềm chế lạm phát, đảm bảo an ninh lương thực trong nước. Song song đó phải có giải pháp để đảm bảo lợi ích của người nông dân, không để nông dân chịu thiệt. Như một đại biểu Quốc hội đã đưa ra ý kiến thời điểm đó nếu Chính phủ xuất tiền mua lúa ngay có thể nông dân sẽ đỡ thiệt thòi hơn?

* Bà LÊ THỊ BẠCH TUYẾT (P.Thủ Thiêm, Q.2, TP.HCM):

Phải quy trách nhiệm rõ ràng

Thủ tướng Chính phủ đã thừa nhận công tác dự báo chưa chính xác khi quyết định dừng xuất khẩu gạo. Nhưng dự báo chưa chính xác thì nguyên nhân do đâu? Thủ tướng nói lúc đó rất suy nghĩ vì không ai dám nói sẽ được mùa hay mất mùa. Như vậy có lỗi do công tác tham mưu, cần xem xét trách nhiệm của các bộ ngành tham mưu cho Thủ tướng trong chuyện này. Phải quy trách nhiệm rõ ràng thì công tác dự báo sau này mới đạt hiệu quả cao.