Ba kết luận đầu tiên về nguyên nhân thảm họa động đất ở Tứ Xuyên

Cục Điều tra Địa chất Trung Quốc vừa kết luận sơ bộ, trận động đất ở Vấn Xuyên tỉnh Tứ Xuyên có nguyên nhân là do mảng kiến tạo Ấn Độ đâm vào mảng kiến tạo châu Á, gây ra sự nhô lên nhanh chóng của cao nguyên Thanh Tạng; tâm chấn (nguồn địa chấn) có độ sâu 10~20 km, tức khá nông, thời gian lại khá dài cho nên tính phá hoại rất lớn.

Từ hôm 24-5, người dân Bắc Xuyên đi sơ tán sau động đất ở TP Miên Dương, bắt đầu trở về nhà. Đến ngày 25-5, đã có 62.664 người thiệt mạng vì động đất (ảnh: THX).

Theo Bộ Đất và Tài nguyên Trung Quốc, từ ngày 15-5 đến nay, Cục Điều tra Địa chất Trung Quốc đã tổ chức các cuộc họp phân tích tình hình thiệt hại địa chất của trận động đất tại Vấn Xuyên. Chuyên gia của nhiều đơn vị liên quan đã dựa vào kết quả điều tra đo lường và nghiên cứu đánh giá để tiến hành “hội chẩn” tình hình động đất và sơ bộ hình thành ba kết luận như sau:

1) Mảng kiến tạo Ấn Độ đâm vào mảng kiến tạo châu Á, làm cho cao nguyên Thanh Tạng nhanh chóng nhô lên. Các vật chất của cao nguyên này trôi chậm về phía đông; dải cấu tạo núi Long Môn tại rìa phía đông của cao nguyên chèn ép về phía đông, gặp phải sự ngăn trở ngoan cường của mảng đất cứng ở dưới gầm thung lũng Tứ Xuyên, tạo nên sự tích lũy lâu dài năng lượng ứng lực cấu tạo; cuối cùng năng lượng này được đột ngột giải phóng tại vùng Bắc Xuyên-Ánh Tú thuộc dãy núi Long Môn.

2) Đây là vụ động đất tầng đứt gãy dạng nghịch xung, quay về phía bên phải và dồn nén. Cấu tạo phát sinh địa chấn là (dải) đứt gãy trung ương của dải cấu tạo núi Long Môn do chịu tác dụng của ứng lực chèn ép đã vận động nghịch xung từ hướng nam tây về phía bắc đông. Lần động đất này thuộc về loại động đất rạn nứt đơn hướng, di chuyển từ nam tây lên bắc đông, làm cho các dư chấn phát triển về hướng bắc đông; trong động đất tầng đứt gãy nghịch xung kiểu chèn ép, sau lần động đất chính (chủ chấn), quá trình truyền bá ứng lực và quá trình giải phóng năng lượng diễn ra tương đối chậm, có thể gây ra dư chấn có cường độ khá lớn, thời gian tương đối lâu.

3) Trận động đất này có tâm chấn (nguồn địa chấn) nông. Động đất Vấn Xuyên không thuộc vào loại hiệu ứng biên giới của mảng kiến tạo sâu, nó xảy ra ở dải chuyển đổi có tính bền dai chỗ vỏ trái đất giòn; độ sâu của tâm địa chấn là 10~20 km, cho nên tính phá hoại rất lớn.

Trận động đất ở Vấn Xuyên tỉnh Tứ Xuyên Trung Quốc (Trung Quốc) mạnh tới 8 độ Richter với những thiệt hại kinh khủng một lần nữa đặt ra câu hỏi: có thể dự báo được động đất hay không? Tại sao động đất lớn như thế mà không có triệu chứng gì cả? Vì sao có thể dự báo được thời tiết mà không dự báo được động đất?

Dân chúng Trung Quốc gay gắt đặt vấn đề với ngành địa chấn nước này. Nhất là sau khi báo chí nhiều nơi đăng tin trước ngày động đất tại thị trấn Miên Trúc đã có các triệu chứng như cóc nhái di cư hàng chục nghìn con, có nơi gà kêu, cá nhảy …, phản ứng của dân chúng rất mạnh mẽ, các nhà khoa học địa chấn Trung Quốc không thể không lên tiếng.

Ông Từ Tổ Triết, Tổng Thư ký Hội công nghiệp tin học Bắc Kinh, nói: dự báo khác với dự trắc; dự trắc trung hạn thì có thể làm được nhưng dự báo động đất sẽ xảy ra ở nơi nào, ngày nào thì khó vô cùng. Trung Quốc giỏi về dự trắc dư chấn.

Bà Tiền cho biết: “Động đất ở Vấn Xuyên mạnh tới 8 độ Richter – loại động đất này cần thời gian thai nghén âm ỉ vài trăm năm. Thời gian lâu thế mà tại sao không phát hiện được? Điều này chúng ta cần suy ngẫm .”

Ngày 22-5, Cục Địa chấn Trung Quốc tuyên bố: việc cóc nhái tụ tập di cư ở Liên Giang và Tuyền Châu (tỉnh Phúc Kiến) mới đây không có liên quan gì tới triệu chứng trước động đất; khả năng xảy ra động đất có tính tàn phá ở tỉnh Phúc Kiến là không lớn. Ngày 18-5 Cục Địa chấn Triết Giang tổ chức họp bàn về vấn đề “cóc di cư” và kết luận: đây là hiện tượng di cư bình thường của loài cóc, không liên quan gì tới động đất, vì hiện đang là mùa nòng nọc biến thành cóc; và 151 điểm đo địa chấn vĩ mô không xuất hiện tình hình bất bình thường nào.