Xây dựng Nông thôn mới trên Công viên đá, cần làm theo đặc thù vùng

BHG- Thực hiện Chương trình xây dựng Nông thôn mới (XDNTM), những năm qua, toàn tỉnh nói chung và vùng Cao nguyên đá (CNĐ) nói riêng đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, từ thực tế cho thấy nhiệm vụ XDNTM trên CNĐ là nhiệm vụ song hành với bảo tồn và phát huy các giá trị của Công viên Địa chất toàn cầu. Vì thế, việc XDNTM ở CNĐ sẽ cần những cách làm riêng để đạt hiệu quả.  Công viên đá có một khác biệt lớn so với các Công viên Địa chất trên thế giới, đó là có cư dân sinh sống. Từ đó đặt ra bài toán làm sao để song hành và hài hòa giữa XDNTM với nhiệm vụ bảo tồn các giá trị di sản. Đến nay, toàn vùng CNĐ mới có 2 xã đạt chuẩn XDNTM là xã Đông Hà (Quản Bạ) và xã Mậu Duệ (Yên Minh). Còn lại các địa phương Mèo Vạc và Đồng Văn đang phấn đấu từ nay đến năm 2020 mới có xã đạt chuẩn XDNTM. Thực tế cho thấy, để thực hiện đúng các tiêu chí về XDNTM với các xã trên vùng CNĐ là một điều hết sức khó khăn. Do xuất phát điểm kinh tế thấp, nếu như các tiêu chí như: Môi trường, tỷ lệ hộ nghèo, đường giao thông,... ở các huyện vùng thấp vẫn còn khó thực hiện thì ở các huyện CNĐ lại càng khó hơn.

Trung tâm xã Sà Phìn (Đồng Văn) phát triển nhộn nhịp hơn với Di tích kiến trúc Nhà Vương, một trong những điểm tham quan du lịch nổi tiếng của cả nước.

Đồng chí Hầu Minh Lợi, Bí thư Huyện ủy Mèo Vạc, chia sẻ: Thực hiện Chương trình XDNTM ở khu vực CNĐ rất cần phải có những đặc thù riêng, khó có thể áp dụng một cách máy móc các tiêu chí chung được. Tại huyện Mèo Vạc, do rất nhiều khó khăn nên đến giờ huyện đang phấn đấu sớm nhất đến năm 2019 có 1 xã đạt tiêu chí XDNTM là xã Tả Lủng; nhưng thực tế vẫn còn rất nhiều khó khăn. Áp dụng cứng theo khung tiêu chí thì rất khó, cụ thể việc xây dựng nghĩa trang nhân dân tập trung là rất khó vì điều kiện địa hình, đất đai ở đây không như vùng thấp.

Có thể nói, do địa hình chia cắt mạnh, diện tích ¾ là đá, đất canh tác rất ít, trình độ dân trí còn nhiều hạn chế; tỷ lệ hộ nghèo cao, 4 huyện vùng CNĐ là các huyện 30a,... đó là những trở ngại lớn nếu muốn đưa mục tiêu XDNTM về đích. Trong khi sự đầu tư của Nhà nước còn nhiều khó khăn thì một thực tế cho thấy, đối với vùng CNĐ đó là lợi thế lớn phục vụ phát triển du lịch. Điều này được chứng minh trong nhiều năm qua với lượng khách du lịch đến đây tăng rất mạnh. Chúng ta đang hướng đến mục tiêu xây dựng CNĐ trở thành khu du lịch của cả nước. Từ đó một số ý kiến cho rằng, có những tiêu chí chúng ta không nhất thiết phải cố thực hiện bằng được, trong khi đó có những mục tiêu rất cần tập trung như bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống gắn với khai thác các giá trị di sản, tiềm năng, lợi thế phục vụ phát triển du lịch – dịch vụ; tập trung cho mục tiêu tái cơ cấu nông nghiệp, nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp,... để nâng cao tiêu chí về thu nhập.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Thanh Giang, Phó trưởng Ban quản lí Công viên Địa chất toàn cầu - CNĐ Đồng Văn, cho biết: Để có thể thực hiện mục tiêu XDNTM một cách hiệu quả trên vùng CNĐ, chúng ta cần tính toán những cách làm phù hợp, vừa đảm bảo nâng cao đời sống nhân dân, vừa phải giữ được bản sắc của Công viên. Bảo tồn là nhiệm vụ sống còn, nếu đánh mất bản sắc, CNĐ sẽ không còn là CNĐ nữa. Đặc biệt ở vùng CNĐ, với điều kiện khó khăn hiện nay, một trong những nhiệm vụ cần thực hiện mạnh hơn, đó là việc đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn các giá trị di sản cho người dân. Qua việc thực hiện tốt mục tiêu bảo tồn và phát huy các giá trị di sản phục vụ phát triển du lịch – dịch vụ sẽ tạo sinh kế cho người dân, khi ấy việc XDNTM mới có thể bền vững.

Ngày 17.10.2016, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1980/QĐ-TTg về việc ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia về xã NTM, giai đoạn 2016 – 2020. Một trong những điểm mới của Bộ tiêu chí này là quy định cụ thể chỉ tiêu chung cũng như chỉ tiêu riêng theo từng vùng, trong đó có 6 tiêu chí giao cho UBND tỉnh quy định. Trên cơ sở đó tháng 4.2017, UBND tỉnh đã ban hành Bộ tiêu chí xã NTM, giai đoạn 2016 – 2020 để các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện. Bộ tiêu chí chia ra các chỉ tiêu chung của tỉnh và chỉ tiêu theo từng vùng; chỉ tiêu theo từng vùng chia làm 2 vùng gồm các xã 135 và các xã còn lại. Do đó, đối với việc XDNTM vùng CNĐ các sở, ngành của tỉnh cũng như các địa phương rất cần có sự tính toán để thực hiện mục tiêu XDNTM một cách phù hợp.

Huy Toán