Cần ngăn chặn, xử lý tình trạng xây nhà trái phép trongvùng quy hoạch lòng hồ thủy điện để chờ... đền bù (!)

BHG - Trong thời gian ngắn, hàng trăm ngôi nhà và công trình phụ trợ được xây dựng trên đất nông nghiệp tại các xã Vĩnh Hảo, Hùng An (huyện Bắc Quang và xã Đạo Đức, huyện Vị Xuyên). Đó là những ngôi nhà tạm bợ, nằm trong vùng quy hoạch lòng hồ Thủy điện Sông Lô 6 và Thủy điện Sông Lô 2, những ngôi nhà này xây dựng lên nhưng gần như không có người ở, bởi mục đích chỉ để đòi tiền... bồi thường. Thực trạng này không chỉ gây ảnh hưởng môi trường đầu tư của tỉnh ta, mà còn thể hiện sự yếu kém trong công tác tuyên truyền và quản lý đất đai của chính quyền cơ sở.

Dự án Thủy điện Sông Lô 6 nằm trên địa bàn xã Vĩnh Hảo, huyện Bắc Quang (Hà Giang) và xã Yên Thuận, huyện Hàm Yên (Tuyên Quang) do Công ty TNHH Xuân Thiện Hà Giang làm chủ đầu tư. Nhà máy có ba tổ máy với tổng công suất 48 MW, vốn đầu tư 1.852 tỷ đồng, được khởi công từ tháng 9-2015, dự kiến hoàn thành, phát điện vào quý I-2018, sản lượng điện năng bình quân gần 190 triệu kW giờ/năm, doanh thu khoảng 187 tỷ đồng. Đây được coi là công trình thủy điện trọng điểm ở huyện Bắc Quang, sẽ đóng góp lớn cho ngân sách địa phương, góp phần phát triển KT-XH.

Đập ngăn dòng Thủy điện Sông Lô 6 đang được khẩn trương xây dựng.

Huyện Bắc Quang có 5 xã Vĩnh Hảo, Hùng An, Vô Điếm, Quang Minh, Kim Ngọc nằm trong diện bị ảnh hưởng vùng lòng hồ thủy điện. Tháng 4-2016, chủ đầu tư cắm mốc, đo vẽ bản đồ giải thửa, lên phương án đền bù giai đoạn 2 của dự án đối với diện tích đất ảnh hưởng vùng lòng hồ. Khi cắm mốc, chủ đầu tư phát hiện nhiều hộ dân thuộc xã Vĩnh Hảo và Hùng An xây nhà và công trình phụ trợ trong khu vực quy hoạch lòng hồ. Giám đốc Ban Quản lý Dự án Thủy điện Sông Lô 6 Hoàng Đình Mười cho biết: “Chủ đầu tư cắm mốc đến đâu, người dân dựng nhà, làm chuồng trại, bể nước ngay sau đó. Hầu hết các công trình đều xây dựng dưới mực nước dâng của lòng hồ thủy điện”.

Sau khi phát hiện tình trạng nêu trên, Huyện ủy Bắc Quang đã chỉ đạo chính quyền, ngành chức năng của huyện, các xã phối hợp chủ đầu tư kiểm tra, xác định hiện trạng. Qua đó, có hơn 130 hộ xây dựng trong khu vực quy hoạch lòng hồ thủy điện (xã Vĩnh Hảo có 54 hộ, xã Hùng An có 77 hộ), chủ yếu là nhà cấp bốn, chuồng trại chăn nuôi, bể nước, thời gian xây dựng từ cuối tháng 3 đến tháng 5-2016, phần lớn làm trên đất nông nghiệp, đất vườn rừng.

Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Hảo Hoàng Văn Nhiên cho biết: “Hầu hết công trình đều không xin phép chính quyền địa phương, chỉ số ít hộ làm để phục vụ nhu cầu ở, sinh hoạt gia đình, còn phần lớn là với mục đích chờ đền bù, trục lợi cá nhân”. Huyện Bắc Quang đã làm việc với chính quyền các xã và chủ đầu tư, từ đó chỉ rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, do công tác quản lý đất đai ở các địa phương thật sự yếu kém. Hàng trăm ngôi nhà, chuồng trại, bể nước xây dựng trong thời gian ngắn, nhưng chính quyền không hay biết, chỉ khi chủ đầu tư thông báo, thì mới vào cuộc giải quyết hậu quả. Đơn cử tại thôn Khuổi Phạt, xã Vĩnh Hảo, có 10 hộ làm nhà và các công trình phụ trợ, trong đó có hai ngôi nhà sàn to. Thế nhưng, cán bộ thôn không biết. “Mặc dù chính quyền đã tuyên truyền người dân không được làm nhà trong vùng quy hoạch thủy điện, nhưng người dân vẫn làm, làm rất nhanh và không báo cáo với thôn. Khi đoàn công tác của huyện, xã về kiểm tra thì tôi mới biết trong thôn có khoảng chục hộ xây dựng nhà và bể nước” - Trưởng thôn Khuổi Phạt Vàng Chá Sậu nói.

Thấp thoáng những ngôi nhà vừa được xây dựng trên vùng lòng hồ Thủy điện Sông Lô 6 để chờ… đền bù (!)

Bên cạnh việc công bố, cắm mốc quy hoạch chưa được địa phương thực hiện đồng bộ. Một số hộ dân trong vùng dự án hiểu về chính sách bồi thường chưa đầy đủ, nên cố tình xây dựng các công trình dưới mực nước dâng để đòi tiền đền bù. Hoàn cảnh gia đình các hộ khó khăn, nên để bỏ ra số tiền lớn xây nhà và các công trình phụ trợ không phải chuyện nhỏ, do đó dư luận đặt câu hỏi, liệu có hiện tượng một số đối tượng đứng đằng sau tác động, liên kết với các hộ nhằm trục lợi? Bí thư Huyện ủy Bắc Quang Trần Văn Hòa cho biết: “Huyện đã chỉ đạo cơ quan chức năng xác minh, làm rõ, nếu có cán bộ liên quan những hành vi nêu trên sẽ xử lý nghiêm theo quy định”.

Hiện, chính quyền xã Vĩnh Hảo và Hùng An đã kiểm tra, lập biên bản vi phạm hành chính đối với những hộ sử dụng đất không đúng mục đích; đã có 68 trong tổng số 130 hộ ký biên bản vi phạm, các hộ còn lại không hợp tác. Chính quyền địa phương cũng tuyên truyền, vận động nhân dân tự giác tháo dỡ, di dời nhà cửa và các công trình phụ trợ theo đúng quy định. Ông Hoàng Văn Nhiên, Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Hảo cho biết: “Sau khi tuyên truyền, vận động, nếu các hộ cố tình không thực hiện thì chính quyền mới vào cuộc cưỡng chế”. Theo Điều 92, Luật Đất đai năm 2013, Nhà nước thu hồi đất không bồi thường tài sản gắn liền với đất trong trường hợp người dân sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích. Theo đó, đa số các hộ ở Hùng An, Vĩnh Hảo xây dựng công trình vi phạm pháp luật, không được hưởng chính sách đền bù, bồi thường.

Bí thư Huyện ủy Bắc Quang Trần Văn Hòa cho biết thêm: “Hộ nào xây nhà, các công trình phụ trợ đúng quy định thì đền bù thỏa đáng, không để bà con chịu thiệt. Hộ xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, với mục đích trục lợi cá nhân thì kiên quyết xử lý. Biết các hộ dân bỏ tiền làm nhà và các công trình phụ trợ không được đền bù, sẽ gặp nhiều khó khăn, nhưng nếu không làm nghiêm, thì ngân sách Nhà nước bị thất thoát, bởi tiền đền bù khu vực lòng hồ thủy điện hiện nay tuy do chủ đầu tư ứng trước để chi trả, nhưng thực tế đây là tiền ngân sách Nhà nước sẽ trừ dần vào tiền thuê đất hằng năm của doanh nghiệp. Mặt khác, nếu không giải quyết theo đúng luật, sẽ tạo tiền lệ xấu cho các dự án triển khai sau này”.

Để dẫn tới những hệ quả này, trách nhiệm không chỉ của người dân, mà đó là bài học về công tác quản lý đất đai của cơ quan nhà nước. Những ngôi nhà, công trình phụ trợ rồi sẽ được tháo dỡ hoặc di dời, nhưng kéo theo đó lãng phí tiền bạc, công sức, là sự khó khăn, cơ cực của hàng trăm hộ dân và có thể phát sinh những hành vi tiêu cực, đơn thư, khiếu nại. Đó là thực tế phức tạp, cần được cấp ủy, chính quyền huyện Bắc Quang lưu ý và có phương án giải quyết, nhằm bảo đảm môi trường đầu tư lành mạnh, lợi ích của doanh nghiệp và sự đồng thuận của nhân dân.

NHẬT LINH