Mô hình Hợp tác xã kiểu mới đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi

BHG - Con đường vượt qua ranh giới giải thể tự nguyện của các Hợp tác xã (HTX) hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp (gọi tắt là HTX NN) trên địa bàn toàn tỉnh, chính là chuyển đổi từ hoạt động theo Luật HTX 2003 (kiểu cũ) sang Luật HTX 2012 (kiểu mới).

Bên cạnh những đóng góp tích cực cho sự phát triển KT-XH địa phương, thực tiễn hoạt động sản xuất kinh doanh (SXKD) của 222 HTX NN trên địa bàn tỉnh được cơ quan chuyên môn chỉ ra rằng: Vai trò, uy tín của HTX trong cộng đồng chưa cao. Năng lực nội tại hạn chế, khả năng xây dựng phương án SXKD gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, các HTX có quy mô nhỏ, cơ sở vật chất nghèo nàn, công nghệ thiết bị cũ. Đi liền với đó, mẫu mã, sản phẩm đơn điệu, chưa tạo được thương hiệu nổi bật nên khả năng cạnh tranh trên thị trường còn thấp. Mặt khác, HTX NN đa phần chưa thiết lập được mối quan hệ thường xuyên với các tổ chức tín dụng nên khó tiếp cận nguồn vốn vay để mở rộng SXKD. Đặc biệt, nhiều HTX yếu kém, hoạt động mang tính hình thức, thiếu sự liên kết sản xuất và tiêu thụ dẫn đến hiệu quả SXKD thấp, lợi ích mang lại cho thành viên chưa đạt hiệu quả mong muốn...

Các thành viên HTX Dịch vụ nông nghiệp Minh Khai (TP. Hà Giang) sản xuất rau an toàn.

Một trong những nguyên nhân của hạn chế trên được xác định chính là hoạt động của nhiều HTX chưa đúng bản chất quy định của Luật HTX 2012. Song, khi chuyển đổi từ mô hình HTX kiểu cũ sang kiểu mới, nhiều HTX NN thiếu chủ động nghiên cứu văn bản hướng dẫn và các thủ tục thi hành để chuyển đổi. Vì hầu hết HTX chưa nhận thấy vị trí pháp lý của HTX theo Luật 2012 trong quan hệ giao dịch, tổ chức quản lý, điều hành hoạt động SXKD. Trong quá trình chuyển đổi, không ít HTX bị hiểu nhầm là giải thể và thành lập lại, gây khó khăn cho quá trình vận động thành viên. Không những vậy, ngay cả khi HTX củng cố xong nhưng do số lượng thành viên ít, việc cung ứng một số dịch vụ cho các thành viên (theo quy định của Luật) còn vướng mắc. Bên cạnh đó, nhiều HTX chưa đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Luật HTX 2012 như: Xây dựng Điều lệ phù hợp với Luật, có phương án SXKD khả thi, ... Do vậy, tính đến cuối tháng 6.2016, ngoài 46 HTX thành lập mới (theo Luật 2012), có đến 196 HTX kiểu cũ. Song, mới có 45 HTX đăng ký hoạt động theo Luật HTX 2012; 131 HTX đang tiến hành chuyển đổi theo Luật hiện hành và 20 HTX giải thể. Hơn nữa, theo kết quả phân loại HTX năm 2015 của cơ quan chuyên môn: Trong tổng số 196 HTX kiểu cũ chỉ có 36 HTX hoạt động hiệu quả, 77 HTX hoạt động trung bình và có đến 83 HTX hoạt động kém hiệu quả.

Thực tiễn trên đặt ra yêu cầu cấp thiết đối với HTX kiểu cũ chính là chuyển đổi mô hình hoạt động theo quy định của Luật hiện hành. Bởi, nếu như HTX kiểu cũ, tất cả xã viên cùng hưởng, chia sẻ lợi ích như nhau thì HTX kiểu mới làm rõ hơn tính ưu việt của HTX. Đây chính là những tổ chức trên cơ sở liên kết của cá nhân, hộ gia đình. Tài sản, vốn liếng, đất đai thuộc về thành viên, HTX chỉ cung cấp dịch vụ đầu vào, đầu ra, các khâu của quá trình sản xuất như nghiên cứu, chuyển giao, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Do vậy, không làm mất hoặc triệt tiêu kinh tế hộ như mô hình HTX kiểu cũ. Đặc biệt, từ vị thế của HTX giúp từng gia đình, thành viên nâng cao năng lực cạnh tranh, thuận lợi trong liên kết “4 nhà” mà chính họ là chủ sở hữu...

Đáp ứng yêu cầu trên, UBND tỉnh đã ban hành văn bản chỉ đạo số 1156, ngày 26.4.2016 về việc đôn đốc cơ quan, đơn vị hữu quan thực hiện chuyển đổi mô hình HTX theo Luật HTX 2012. Riêng Liên minh HTX tỉnh, ngoài ban hành văn bản hướng dẫn trình tự, thủ tục, xây dựng bộ hồ sơ chuyển đổi HTX theo Luật mới, còn tổ chức chuyến công tác đến 11 huyện, thành phố để điều tra, khảo sát, nắm tình hình hoạt động của HTX. Trên cơ sở đó, tham mưu, tư vấn giải thể các HTX không còn hoạt động hoặc chỉ tồn tại hình thức, không đảm bảo quy định hiện hành. Đồng thời, tư vấn, hỗ trợ HTX tổ chức đăng ký lại, chuyển đổi HTX theo Luật HTX 2012.

Đặc biệt, trong tháng 7 vừa qua, các đồng chí lãnh đạo tỉnh đã gặp gỡ, đối thoại cùng 50 doanh nghiệp, HTX NN trong và ngoài tỉnh để chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, HTX đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Bí thư Tỉnh ủy Triệu Tài Vinh và Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Sơn khẳng định: Tỉnh Hà Giang cam kết tạo điều kiện tốt nhất, môi trường về pháp luật và các cơ chế, chính sách thuận lợi cho HTX bình đẳng và cạnh tranh lành mạnh. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để HTX tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi và vốn vay theo Chính sách từ Nghị quyết 209, ngày 10.12.2015 của HĐND tỉnh. Cùng với đó, thực hiện hiệu quả các chính sách hỗ trợ HTX trong SXKD, nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường, thu hút vốn đầu tư cho phát triển, giải quyết việc làm để đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh...

Thực tiễn cho thấy, trong khi không ít HTX kiểu cũ tiến hành giải thể tự nguyện thì nhiều HTX NN kiểu mới đã chứng minh hiệu quả hoạt động SXKD, đóng góp quan trọng cho sự phát triển KT-XH của địa phương. Điển hình như HTX Thương mại chế biến Nông, lâm sản Hoàng Su Phì. HTX liên kết với 189 hộ dân tại 3 xã: Thàng Tín, Pố Lồ, Bản Luốc (Hoàng Su Phì) trồng cải củ với diện tích 21 ha. Mỗi năm, HTX thu mua trên 400 tấn sản phẩm, chế biến đóng gói, tiêu thụ trên thị trường, tạo doanh thu hàng tỷ đồng/năm. Giúp nhiều lao động có việc làm thường xuyên với mức lương từ 3-4 triệu đồng/người/tháng...

“Có thể khẳng định, HTX hoạt động theo Luật mới chính là nền tảng quan trọng để đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, cùng có lợi; quản lý dân chủ, dựa trên sở hữu của các thành viên và HTX. Đi liền với đó là chủ trương, chính sách hỗ trợ của cấp ủy, chính quyền tỉnh. Do vậy, không có lý do gì để các HTX kiểu mới như chúng tôi thiếu toàn tâm, toàn ý làm nổi bật “bức tranh” kinh tế tập thể nơi địa đầu Tổ quốc”. Chia sẻ của Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Minh Khai, Nguyễn Văn Bình (TP. Hà Giang) như trái ngọt đầu mùa cho thành quả chuyển đổi HTX theo Luật 2012.

THU PHƯƠNG