Chế Là phát triển vùng chè đặc sản

HGĐT- Tháng 4, như con o­ng đi tìm mật, tôi ngược dốc lên xã Chế Là (Xín Mần) tìm hương vị cây chè Shan tuyết là nhỏ. Nằm trên cao độ 2.000m, Chế Là mùa này tràn ngập nắng và gió. Những đồi chè Shan lá nhỏ đang độ đơm búp ngầy ngậy toả hương cốm đầu mùa. Không thể tin được búp chè chỉ mới hái về chưa kịp chế biến đã toả hương ngan ngát, đầy quyến rũ.

Cán bộ phòng NN - PTNT huyện Xín Mần kiểm tra vườn chè ươm trước khi trồng.

Bà con trong xã cho rằng cây chè Shan lá nhỏ vùng này hấp thụ khí trời trên cao tích tụ vào đất và nước cho cây chè ăn, uống, mà tạo ra hương vị độc đáo của chè Chế Là không lẫn vào đâu. Chính nhờ hương vị độc đáo trên mà huyện Xín Mần đã có giải pháp khôi phục, nhân rộng diện tích chè trong vùng, tạo thành vùng chè hàng hoáđặc sản của Xín Mần trong nay mai.

Theo con số thống kê, xã Chế Là hiện có khoảng 30 ha chè Shantuyết là nhỏ được trồng tại đây cả trăm năm nay. Cây chè không cao to như chè các vùng khác. Vì thế sản lượng chè tiêu dùng không nhiều khi được làm và bán ra thị trường. Chè nơi đây được thu hái nguyên sơ, không có sự can thiệp của con người vào quá trình phát triển. Vì thế sản phẩm làm ra đạt thương hiệu “Xanh – sạch – có lợi cho sức khoẻ con người” do tổ chức Hiệp hội chè thế giới bình chọn và trao tặng trong năm 2009 – 2010 tại Phét-ti-van chè Quốc tế tổ chức tại Đà Lạt. Chè Chế Là khi pha có mầu hổ phách, hương thơm quyện lấy miệng chén, kèm theo làn hơi mỏng tựa như sương mai bao quanh chén trà. Hương cốm đầu mùa là biểu trưng độc đáo nhất của hương vị chè nơi đây. Kèm theo khi uống là vị chát ngọt ngấm từ đầu lưỡi xuống cuống họng, kéo dài mãi. Uống chè Chế Là dù vào bất cứ lúc nào, khi nào đều cho ta cảm giác sảng khoái, không hề xót ruột, dù cho uống chè khi trời nắng nóng hoặc lúc đói bụng. Cái cảm giác thưởng thức chè ấy, tin chắc rằng, ai đã từng thưởng thức chè Chế Là thì, chắc chắn không thể nào quên. Các anh trong huyện Xín Mần cho biết, vài năm gần đây, sản phẩm chè Chế Là làm ra không đủ làm quà biếu, tặng trong các dịp đón tiếp, ngoại giao khách trong và ngoài tỉnh, cả trong nước và Quốc tế khi đến với Xín Mần. Trước tình hình trên, huyện chủ trương đầu tư vào Chế Là nhằm tạo ra vùng chè chỉ chuyên sản xuất sản phẩm làm “quà tặng” cho khách xa gần có tấm lòng đến miền Tây. Hiện thực đó đang làm cho vùng chè Chế Là đổi thay bằng chính sản phẩm cây chè Shan lá nhỏ. Anh Bùi Minh Hiệu, Trưởng phòng NN – PTNT huyện Xín Mần, cho biết: Vụ xuân này, ngay tại vùng chè cuối tháng 4 khi mùa mưa tới Chế Là sẽ tiến hành trồng mới trên 10 ha chè. Hiện tại cây giống đã được kiểm tra đảm bảo chất lượng trước khi đem trồng. Hơn 10 vạn cây chè ươm bầu ngay tại vườn ươm của xã đã sẵn sàng. Chè được ươm bằng chính giống lấy từ các đồi chè tại xã Chế Là và được làm từ cuối năm 2011. Toàn bộ kỹ thuật ươm bầu, chăm sóc vườn ươm được cán bộ khuyến nông, kỹ thuật của huyện, xã đảm nhận. Đi liền đó là công tác quy hoạch vùng chè cũng đã được làm chi tiết. Công việc chuẩn bị đất đai, san vành rãnh theo quy tắc kỹ thuật canh tác bền vững trên nền đất dốc. Phương pháp trồng được chuyển giao tỷ mỉ cho từng hộ dân tham gia vào dự án quy hoạch trồng chè hàng hoá. Dự kiến, mỗi ha sẽ tiến hành trồng mới 1,2 vạn chè bầu. Sử dụng 100% phân bón hữu cơ hoai mục để bón lót trước khi trồng. Sau đó là công tác chăm sóc, bảo vệ được giao khoán trực tiếp đến từng hộ, từng người. Người tham gia phải chịu toàn bộ trách nhiệm đối với diện tích chè được giao và được hưởng lợi từ chính mỗi việc làm đóng góp của mình trên vườn chè nhận khoán. Đã có 10 ha diện tích đất trồng chè được quy hoạch chuẩn bị cho trồng mới. Theo nhận định của ngành chức năng, đến năm 2015, tại Chế Là sẽ có một vùng chè Shantuyết lá nhỏ hoàn tất giai đoạn thiết kế cơ bản, sang năm 2016 vùng chè trên sẽ bước vào thời kỳ khai thác cho sản phẩm.

Ngay trước mắt, hiện một xưởng chế biến quy mô nhỏ cũng đã được đầu tư nhằm khai thác tại chỗ diện tích, sản lượng chè hiện có để “tạo nền” cho việc trồng mới chè Chế Là hàng hoá sau này. Nguồn vốn để phát triển cây chè nơi đây được lồng ghép và một phần được xã hội hoá hợp lý để vừa nuôi dưỡng, vừa thúc đẩy sản xuất phát triển bền vững.

Rời vùng chè đặc sản Chế Là, tôi mong ngày trở lại khi cây chè trồng mới cho búp, cho sản phẩm đặc sắc đầu tiên. Khi ấy, người vui nhất vùng này chắc chắn sẽ là người làm ra hương vị chè Shan Chế Là cùng những du khách đến từ khắp mọi miền quê.