Những kinh nghiệm từ các mô hình HTX điển hình tiên tiến

HGĐT- Trong những năm qua, đặc biệt 5 năm trở lại đây, được sự quan tâm lãnh, chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, Liên minh hợp tác xã (HTX) tỉnh đã có nhiều cố gắng trong việc tăng cường năng lực tổ chức, nội dung hoạt động quản lý ngành; thực hiện chức năng tham mưu, tư vấn phát triển HTX, bảo vệ quyền lợi cho các HTX thành viên, nên khu vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX đã có những chuyển biến sâu rộng.

Sảnphẩm gốm mỹ nghệ do HTX Thành Phúc (TXHG) sản xuất đảm bảo chất lượng và đang được bán rộng ra thị trường. Ảnh: An Dương

Từ việc đổi mới hoạt động, trong 5 năm (2005 – 2010),các HTX đã phát triển đa dạng, phát triển sang cả các ngành nghề mới như HTX quản lý chợ nông thôn, HTX du lịch sinh thái...; các HTX đã từng bước mở rộng việc kết nạp xã viên, hướng tới sự liên kết rộng rãi những người lao động, các hộ sản xuất kinh doanh. Việc đổi mới, phát triển mô hình HTX theo các đặc trưng của HTX kiểu mới đã đảm bảo các nguyên tắc HTX, xã viên tham gia HTX hoàn toàn tự nguyện, có góp vốn, có sử dụng dịch vụ hoặc tham gia các hoạt động kinh tế của HTX. Một số HTX phát triển đã góp phần quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội của địa phương, góp phần chuyển dịch cơ cấu, phát triển ngành nghề mà trọng tâm là nông nghiệp, nông thôn. Các HTX cũng đã hướng tới sự liên kết nhằm tăng tiềm lực kinh tế, khả năng cạnh tranh, đồng thời hướng tới hiệu quả hoạt động cả về kinh tế, xã hội, chính trị, cả của tập thể và mỗi thành viên. Toàn tỉnh hiện có 607 HTX, trong đó có 325 HTX tham gia thành viên của Liên minh, riêng từ năm 2005 đến 2009 có 243 HTX được thành lập mới.

Qua 5 năm tổ chức thực hiện hai phong trào thi đua lớn, đó là: “Đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, liên hiệp HTX”; “HTX tiên phong trong xoá đói, giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới” đã có gần 150 HTX nông nghiệp, dịch vụ nông nghiệp được chuyển đổi từ mô hình HTX kiểu cũ, kém hiệu quả, sang hoạt động theo mô hình mới, hướng tới sản xuất tập trung, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát huy được những tiềm năng, thế mạnh của địa phương, tạo hiệu quả kinh tế cao. Điển hình như mô hình sản xuất rau, hoa tại HTX rau, hoa 20 -10 xã Quyết Tiến (Quản Bạ); HTX dịch vụ Thèn Phàng (Xín Mần); HTX sản xuất giống cây, con và cung ứng vật tư nông nghiệp Tiến Mây (Xín Mần); HTX Thống Nhất (Quang Bình); mô hình HTX thuỷ sản gắn với du lịch tại huyện Bắc Mê... Trong lĩnh vực xây dựng có trên 80 HTX, hoạt động tập trung vào đầu tư trang thiết bị, dây truyền sản xuất có qui mô lớn, đảm bảo cung ứng vật liệu xây dựng kịp thời cho các công trình đang được thi công trên địa bàn tỉnh, nhất là khu vực vùng cao, vùng sâu, góp phần giảm chi phí vận chuyển, giảm giá thành xây dựng. Các HTX hoạt động trong lĩnh vực xây dựng đã giải quyết được việc làm cho nhiều lao động nhàn rỗi tại địa phương với mức thu nhập tương đối khá và ổn định. Điển hình trong lĩnh vực này là mô hình HTX hoạt động tại các huyện Xín Mần, Hoàng Su Phì, Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Meo Vạc, Quang Bình. Trong lĩnh vực công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp, các HTX đã phát huy được thế mạnh, tiềm năng của địa phương, thu hút lao động, tận dụng được các nguồn nguyên liệu rẻ, sẵn có để sản xuất ra sản phẩm tiêu dùng và xuất khẩu. Việc ra đời nhiều HTX tiểu thủ công nghiệp đã góp phần khôi phục những ngành nghề truyền thống, như dệt thổ cẩm; mây, tre đan; thêu ren... Các HTX tiểu thủ công nghiệp đã có sự liên kết với các HTX nông nghiệp trong việc tổ chức đào tạo nghề thủ công cho xã viên. Điển hình trong lĩnh vực này có HTX chế biến chè Hoà An (thị xã Hà Giang); HTX Thành Công (Vị Xuyên); HTX Tiểu thủ công nghiệp cơ khí Thăng Long (Hùng An, Bắc Quang); HTX mây, tre đan xuất khẩu (Việt Quang, Bắc Quang); HTX chế biến chè Phìn Hồ (Hoàng Su Phì); HTX sản xuất than không khói Xuân Hạc (Mèo Vạc)... Trong lĩnh vực dịch vụ tổng hợp, toàn tỉnh đã phát triển được 95 HTX. Các HTX tổ chức hoạt động sản xuẩ kinh doanh gắn với phát triển kinh tế hộ theo hình thức dịch vụ hỗtrợ như dịch vụ khuyến nông, cung ứng vật tư, giống cây trồng, vật nuôi cho sản xuất nông nghiệp... Thông qua các khâu dịch vụ, nhiều HTX đã đóng vai trò tích cực giúp các hộ nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng và sản lượng, hình thành những vùng sản xuất tập trung theo hướng sản xuất hàng hóa; đồng thời tạo ra mạng lưới tiêu thụ sản phẩm tạo điều kiện thuận lợi cho người nông dân. Trong lĩnh vực giao thông – vận tải, hiện đã có 24 HTX hoạt động. Cùng với sự hỗ trợ của nhà nước, các HTX vận tải đã mạnh dạn đầu tư, đổi mới phương tiện, nâng cao chất lượng phục vụ. Hiện các HTX vận tải hoạt động trên địa bàn tỉnh đã chiếm trên 70% thị phần vận tải hành khách. Thu nhập của xã viên và người lao động trong các HTX vận tải đạt mức cao, từ 2,5 triệu đồng đến 6 triệu đồng/tháng. Ngoài ra, toàn tỉnh hiện có 7 Quĩ tín dụng nhân dân với trên 5.000 thành viên tham gia. Từ nguồn vốn vay của các Quĩ tín dụng nhân dân, các thành viên đã đầu tư sản xuất, kinh doanh mang lại hiệu quả thiết thực, giải quyết việc làm cho nhiều lao động.

Những hoạt động hiệu quả của các mô hình HTX điển hình tiên tiến cho thấy: Trước hết, đó là những HTX được tổ chức và quản lý theo đúng bản chất, các nguyên tắc và giá trị của HTX, đặc biệt là đảm bảo và thực hiện đầy đủ các nguyên tắc tự nguyện, dân chủ, cùng có lợi. Trong đó, Chủ nhiệm HTX, xã viên phải gắn bó, hiểu rõ nghĩa vụ, quyền lợi của mình, phát huy vai trò trách nhiệm với HTX. Tiếp đến, các HTX điển hình tiên tiến là những HTX có được mô hình tổ chức và phương thức hoạt động phù hợp với đặc điểm ngành nghề sản xuất kinh doanh, dịch vụ, điều kiện cụ thể của từng HTX. Các HTX điển hình tiên tiến là những HTX có được phương hướng sản xuất kinh doanh phù hợp, khả thi, căn cứ vào nhu cầu của thị trường để lựa chọn định hướng phát triển; đồng thời đầu tư có trọng điểm, mạnh dạn áp dụng tiến bộ khoa học- kỹ thuật, công nghệ mới vào sản xuất kinh doanh; bên cạnh đó là sự năng động, sáng tạo cải tiến mẫu mã sản phẩm, tích cực tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Ngoài ra, những HTX điển hình còn là những HTX đã quán triệt và vận dụng thực hiện có hiệu quả các mô hình, đặc trưng của HTX kiểu mới; phát triển theo hướng liên kết rộng rãi nhằm tạo tiềm lực kinh tế và tăng khả năng cạnh tranh. Các HTX điển hình đó còn thực sự là các tổ chức cộng đồng, tổ chức xã hội tốt, thực sự là của xã viên, vì lợi ích xã viên.

Để có được kết quả trên, trong những năm qua, đặc biệt là trong 5 năm trở lại đây, Liên minh HTX tỉnh đã thực sự chú trọng phát huy vai trò của mình trong việc xây dựng và nhân rộng các HTX điển hình tiên tiến. Thời gian qua, Liên minh đã phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, đoàn thể, nhất là các cơ quan thông tin đại chúng của địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến các quan điểm, đường lối, chính sách phát triển kinh tế tập thể của Đảng và nhà nước ta, nhất là những quan điểm được thể hiện trong Đại hội IX, Đại hội X của Đảng, Nghị quyết 13 Hội nghị lần thứ 5 BCH Trung ương Đảng khóa IX; tuyên truyền Luật HTX năm 2003. Qua tuyên truyền đã góp phần làm cho cán bộ, đảng viên, nhân dân có nhận thức đúng đắn về bản chất HTX, mô hình HTX kiể mới, vai trò, vị trí của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Bên cạnh đó, việc bám sát địa bàn, theo dõi sát sao diễn biến hoạt động của HTX, từ đó kịp thời phát hiện những HTX điển hình được Liên minh thực hiện thường xuyên, thực hiện chặt chẽ. Những hoạt động tư vấn, hỗ trợ được thực hiện có hiệu quả, đảm bảo đúng vài trò “bà đỡ” của Liên minh đã tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để các HTX cùng phát triển.

Nhằm phát huy và nhân rộng các mô hình HTX điển hình tiên tiến trong thời gian tới cần nắm chắc những bài học kinh nghiêm được rút ra, đó là: Tranh thủ được sự lãnh, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, phối hợp tốt với các cấp, ngành tạo ra sức mạnh tổng hợp; nhận thức rõ vai trò của việc nhân rộng các mô hình điển hình trong quá trình đổi mới, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, nhân rộng phải gắn với tổng kết mô hình để kịp thời tháo gỡ những khó khăn; gắn kết chặt chẽ việc nhân rộng mô hình điển hình tiên tiến với các phong trào thi đua; đồng thời, quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng được những yêu cầu hoạt động của HTX trong cơ chế thị trường; tăng cường tuyên truyền để mọi người nhận thức đúng về vài trò của HTX và tạo sự gắn bó chặt chẽ, tự nguyện giữa xã viên với HTX...