Thực trạng phát triển ngành công nghiệp khai khoáng của tỉnh

HGĐT- Hoạt động đầu tư khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh ta những năm gần đây có sự phát triển không ngừng cả về quy mô lẫn và số lượng, tập trung chủ yếu vào các loại khoáng sản Antinmon, Mangan, Sắt, Chì - Kẽm và thành phần kinh tế tham gia chủ yếu là các doanh nghiệp, công ty cổ phần.

Vốn đầu tư cho hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản của các tổ chức, cá nhân lên đến hàng trăm tỷ đồng. Doanh thu trong năm 2007 đã đạt trên 100 tỷ đồng và nộp ngân sách Nhà nước hơn 10 tỷ đồng; năm 2008 mặc dù chịu ảnh hưởng của lạm phát và suy thoái kinh tế thế giới, nhưng doanh thu từ hoạt động này của tỉnh vẫn đạt trên 90 tỷ đồng, nộp ngân sách trên 6 tỷ đồng và tạo việc làm cho hàng nghìn người lao động địa phương ở vùng sâu, vùng xa.

Trên cơ sở rà soát và báo cáo của các doanh nghiệp về tình hình, tiến độ triển khai thực hiện dự án khai thác và chế biến khoáng sản, được biết từ khi được UBND tỉnh cấp phép đến nay, đã có 13 mỏ đang hoạt động, số còn lại hiện chủ yếu các chủ đầu tư đang tập trung lập hồ sơ thuê đất, đền bù giải phóng mặt bằng, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ khai thác, chế biến khoáng sản và còn vài dự án chưa triển khai thực hiện. Đã có gần 100 tổ chức, cá nhân được tỉnh cấp phép hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản, số dự án khai thác, chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh được cấp Giấy chứng nhận đầu tư là 22 dự án với tổng mức đầu tư đạt gần 885 tỷ đồng.Nổi bật là Công ty Cổ phần Công nghệ Tài nguyên và môi trường Hoàng Bách được UBND tỉnh cấp phép khai thác và chế biến khoáng sản tại mỏ Chì - Kẽm Na Sơn, Tùng Bá (Vị Xuyên) từ năm 2006. Đơn vị đã nhanh chóng hoàn thiện đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng mỏ, đi vào hoạt động khai thác và chế biến khoáng sản hiệu quả, năm 2007 đạt sản lượng 2.400 tấn tinh quặng chì - kẽm, doanh thu đạt trên 20 tỷ đồng, nộp nghĩa vụ thuế 3,6 tỷ đồng; năm 2008 sản lượng đạt trên 7.000 tấn tinh quặng chì - kẽm, doanh thu đạt trên 31 tỷ đồng và nộp 7,4 tỷ đồng tiền thuế. Công ty TNHH Phả Lại được tỉnh cấp phép khai thác, chế biến khoáng sản tại mỏ Mangan Đồng Tâm, huyện Bắc Quang từ cuối năm 2006, Công ty đã đầu tư cơ sở hoàn thiện các hạng mục như mở đường, mua sắm thiết bị khai thác, chế biến khoáng sản và xây dựng nhà xưởng cùng các công trình phụ trợ tại mỏ, khi đi vào hoạt động năm 2008 đã khai thác đạt 25.000 tấn quặng, doanh thu đạt 28,5 tỷ đồng và nộp ngân sách Nhà nước gần 3 tỷ đồng. Công ty TNHH Đức Sơn, được cấp phép khai thác, chế biến khoáng sản tại mỏ sắt Lũng Rầy, xã Thuận Hòa (Vị Xuyên). Năm 2008, Công ty đã khai thác được 53.446 tấn quặng nguyên khai, xuất khẩu sang nước bạn Trung Quốc gần 30.000 tấn dạt doanh thu gần 40 tỷ đồng… Tuy nhiên, sản lượng khai thác và chế biến khoáng sản trên địa bàn tỉnh chưa được nhiều so với cơ sở trữ lượng tài nguyên của tỉnh đã được xác định. Có thể khẳng định, hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đa số là thiếu kinh nghiệm về công tác quản lý, hầu hết các doanh nghiệp đều mới tham gia vào lĩnh vực đầu tư này, nguồn vốn đầu tư vào hoạt động khai thác, chế biến khoáng sảncòn hạn hẹp, thiết bị hoạt động khoáng sản được chuyển từ lĩnh vực xây dựng cơ bản sang, công nghệ khai thác, chế biến khoáng sản phần nhiều áp dụng công nghệ còn lạc hậu, công suất khai thác khoáng sản đa phần thấp hơn so với công suất thiết kế, sản lượng khai thác hàng năm không ổn định, chất lượng sản phẩm thấp, thị trường không đa dạng và chưa chú trọng công tác chế biến sâu nhằm nâng giá trị khoáng sản. Hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản vẫn còn nặng tính phân tán, chưa phát huy được sức mạnh tổng hợp của hợp tác liên doanh, liên kết để nâng cao tính cạnh tranh trên thị trường. Một số ít doanh nghiệp đang hoạt động trên lĩnh vực này chưa thực hiện đầy đủ theo quy định của pháp luật, khai thác không có thiết kế mỏ, không đăng ký thời gian xây dựng cơ bản mỏ và thông báo kế hoạch khai thác cho cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên khoáng sản theo quy định. Một số doanh nghiệp trong quá trình hoạt động khai thác, chế biến khoáng sảnđã để xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường, thực hiện không đúng các hạng mục về xử lý môi trường như đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Có tới 20 doanh nghiệp được cấp Giấy phép khai thác, chế biến khoáng sản đã quá 12 tháng vẫn chưa hoàn thiện xong các thủ tục theo quy định; 15 đơn vị khai thác khoáng sản khi chưa có thiết kế mỏ theo quy định, có 9 đơn vị chưa ký hợp đồng thuế đất, 09 đơn vị chưa ký quỹ phục hồi môi trường trong khai thác khoáng sản.

Trước khó khăn trong phát triển của ngành công nghiệp khai khoáng của tỉnh nêu trên, vừa qua UBND tỉnh đã kịp thời có một số giải pháp chấn chỉnh và đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp này. Trên cơ sở chú trọng thực hiện nghiêm túc công tác quản lý nhà nước về khoáng sản kiên quyết xử lý những đơn vị đã được cấp phép nhưng chưa đưa dự án vào hoạt động và quá thời hạn 12 tháng bằng hình thức thu hồi giấy phép theo quy định. Khuyến cáo vận động các doanh nghiệp đã được cấp phép khai thác, chế biến khoáng sản cùng một loại khoáng sản có sự hợp tác chặt chẽ, liên doanh, liên kết, đóng cổ phần để tạo sức mạnh mới về năng lực tài chính, công nghệ, kỹ thuật nhằm đảm bảo sản xuất, kinh doanh hiệu quả cao và hạn chế được rủi ro trong đầu tư thực hiện dự án. Tỉnh sẽ ưu tiên tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có năng lực về vốn, công nghệ đầu tư vào khai thác chế biến sâu các loại quặng trên địa bàn tỉnh; đồng thời tăng cường công tác thăm dò và nâng cấp trữ lượng tài nguyên khoáng sản tại hầu hết các mỏ và điểm mỏ để đảm bảo độ tin cậy cho việc khai thác, sử dụng nguồn tài nguyên sẵn có cho sản xuất…