Sử dụng thuốc BVTV trôi nổi: Hậu quả khó lường!

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), hiện nay người dân sử dụng rất nhiều thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục cho phép theo quy định của Bộ NN&PTNT, gây hậu quả khó lường cho người sử dụng...

Phun thuốc cho rau.

Trong khi đó, theo quy định của Bộ NN&PTNT, chỉ những thuốc được sử dụng tại VN dưới sự quản lý của Bộ NN&PTNT mới được phép lưu hành và quản lý theo danh mục của Bộ.

TS. Nguyễn Bỉnh Thìn - Phó Vụ trưởng - Vụ KHCN&MT - Bộ NN&PTNT cho biết, hiện nay người dân sử dụng rất nhiều thuốc bảo vệ thực vật ngoài danh mục cho phép theo quy định của Bộ NN&PTNT và trôi nổi trên thị trường. Loại thuốc này có giá rẻ, khả năng diệt trừ sâu bọ tốt hơn, kích thích sinh trưởng nhiều, nhưng người dân lại không thể lường hết được hậu quả cho người sử dụng...

80% thuốc BVTV trôi nổi trên thị trường nhập lậu qua đường biên giới

Ngoài loại thuốc BVTV trôi nổi do nhập lậu qua biên giới và thất thoát ở các kho hóa chất từ thời chiến tranh để lại ở các vùng Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, vấn đề nhức nhối là thuốc bảo vệ thực vật 666 DDT thuộc nhóm hữu cơ lan truyền ra nước và đất rất nguy hiểm cho con người và môi trường. 

Bà Phùng Mai Vân, Phó Chánh thanh tra - Pháp chế, Cục Bảo vệ thực vật cho biết: Đặc điểm của các loại thuốc trôi nổi trên thị trường là rẻ tiền, bao bì ghi bằng tiếng nước ngoài nên người sử dụng không đọc được công thức, hướng dẫn sử dụng và quy định số ngày thu hoạch... Trong thời gian qua, Bộ TN-MT đã phối hợp với Bộ NN&PTNT giải quyết vấn đề này, nhưng đây là vấn đề rất khó giải quyết.

Theo TS. Lê Văn Hưng, chuyên viên chính Vụ KHCN & Môi trường - Bộ NN&PTNT, các đơn vị chức năng ở các địa phương đã rất nhiều lần bắt giữ nhưng vì không có kho chứa và công nghệ tiêu hủy nên phải "sống chung" với các loại thuốc BVTV này.

Hơn nữa, địa điểm đặt kho chứa lượng thuốc BVTV không nằm trong danh mục rất khó tìm, cả nước chưa có kho chứa chuyên trách, chưa có ngân sách cho tiêu huỷ, công nghệ tiêu huỷ vẫn còn vướng mắc. Chính vì vậy khi các Chi cục bắt được nhiều thuốc ngoài luồng để trong kho cứ đầy dần lên lâu ngày dân kêu, làm cho cán bộ quản lý cũng nản lòng nên không bắt lưu trữ nữa, điều này tiếp tay cho người sử dụng ngày càng "thoải mái" hơn.

Vừa qua, Vụ và Bộ NN&PTNT đã có đề xuất với Chính phủ xây 3 kho cho 3 miền để khi bắt được thì sẽ lưu trữ và tiến hành tiêu huỷ. Ở phía Bắc có dự kiến đặt ở Lạng Sơn là hợp lý nhất nhưng UBNT tỉnh chưa đồng ý và còn đang nghiên cứu. Còn miền Trung có thể đặt ở Đà Nẵng, miền Nam sẽ đặt ở Tây Ninh giáp biên giới thì hợp lý nhất. Hiện đã có 6 tỉnh xây dựng đề án tiêu huỷ, kinh phí tiêu hủy nằm trong quyết định 64 của Thủ tướng Chính phủ. Chi phí tiêu hủy đối với thuốc bảo vệ thực vật là khoảng 50 triệu/tấn, bao bì là 20-25 triệu/tấn.

Đối với vấn đề công nghệ hiện nay mới đang giải quyết về cơ bản có thể đốt trong lò xi măng hai giai đoạn, Bộ Quốc phòng, Công ty Môi trường xanh và một số đơn vị cũng có chức năng tiêu huỷ thuốc BVTV. Nhưng để đảm bảo vấn đề đốt không phát sinh sản phẩm thứ cấp, không xuất hiện chất dioxin thì hiện nay VN có thể đốt trong lò xi măng Holcim với nhiệt độ cao đã được công nhận là không còn chất dioxin.

Vấn đề nữa, đó là chức năng của thanh tra, trước đây 2 năm có thanh tra chuyên ngành của Bộ NN&PTNT về thuốc bảo vệ thực vật, hiện thanh tra thuộc pháp lệnh chung và chịu trách nhiệm kiểm tra.

Ngoài ra, Bộ đã ban hành khá đầy đủ về việc quản lý thuốc BVTV, nhưng còn nhiều vướng mắc do không đủ chức năng! Chẳng hạn, vào một cơ sở sản xuất nếu không có thanh tra đi cùng thì doanh nghiệp không cho vào. Vì muốn vào thanh kiểm tra thì phải theo pháp lệnh thanh tra.

Giải pháp giải quyết tận gốc là phải phối hợp chức năng Liên bộ thậm chí liên quốc gia. Nguồn nhân lực kiểm soát biên giới, quản lý thị trường, các chi cục BVTV còn rất mỏng, cần liên kết giữa công an, bộ đội biên phòng, hải quan một cách chặt chẽ mới mong có hiệu quả. 

Tác nhân gây bệnh ung thư

TS. Nguyễn Bỉnh Thìn - Phó Vụ trưởng - Vụ KHCN&MT, Bộ NN&PTNT cho biết: Thông thường, các loại thuốc ngoài danh mục độc hại hơn các loại thuốc trong danh mục. Nếu người sử dụng theo đúng quy trình thì độ độc hại ít hơn. Tuy nhiên, độ độc hại của các loại thuốc BVTV trôi nổi này không thể khẳng định được.

Đặc điểm của các loại thuốc thực vật trong những ngày đầu mới phun trông rau xanh mướt hơn, ngon mắt hơn. Nếu để đúng ngày thu hoạch có khi rau sẽ mất mã, do vậy, người dân đã thu hoạch sớm hơn để đem bán. Ngay cả những thuốc BVTV có trong danh mục cũng xảy ra tình trạng này, người dân đã sử dụng không đúng quy trình của loại thuốc BVTV ấy.

Theo PGS. TS Nguyễn Đình Hòe - Chủ nhiệm bộ môn Quản lý môi trường - Trường ĐH Quốc gia HN: "Tôi đã chứng kiến người dân sử dụng thuốc BVTV không đúng cách. Họ khuyên tôi không nên ăn ba thứ: rau muống cạn, dưa chuột và quả đậu màu xanh thẫm các loại rau quả này được phun thuốc rất nhiều và liên tục. Một dịp khác, thị sát trồng ngô ở bãi sông Hồng, người dân đã dùng thuốc DDT diệt trừ sâu bọ bằng cách bóc áo ngoài của bắp ngô phun trực tiếp DDT vào trong, lấy dây chun buộc bắp ngô lại, sâu bọ không chui vào được...".

Đó cũng là một trong những tác nhân gây bệnh ung thư bùng phát của người dân VN. Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm VN có thêm 200 nghìn - 250 nghìn ca bệnh nhân mới bị ung thư, tương đương với mỗi năm có 1 huyện mới ung thư và một nửa huyện người chết do bệnh ung thư cũ (từ 100 nghìn - 125 nghìn người). Con số này do kết quả tổng hợp từ nhiều nguyên nhân, trong đó, có một phần là do lạm dụng hóa chất thuốc bảo vệ thực vật.