Tranh cãi Thái Lan-Nga-Mỹ về vụ dẫn độ V. Bút

Quan hệ Nga - Thái Lan và Nga - Mỹ đang rơi vào tình trạng phức tạp sau khi Thái Lan dẫn độ công dân Nga Vích-to Bút (Viktor Bout), người bị cho là một lái súng có biệt danh "Lái buôn Tử thần", sang Mỹ theo yêu cầu của Mỹ.

Mát-xcơ-va gọi quyết định của Băng Cốc là sự “phi lý trắng trợn”, đồng thời cho rằng, việc Mỹ đưa Bút ra xét xử đã làm giảm nỗ lực cải thiện quan hệ song phương sau thời chiến tranh Lạnh.

Chuyến bay dẫn độ Vích-to Bút được an ninh Thái Lan, Mỹ tiến hành ngay hôm 16-11 sau khi Thủ tướng Thái Lan A-bi-xít Vây-gia-gi-va (Abhisit Vejjajiva) ký các quyết định cuối cùng về việc dẫn độ nhân vật này tới Mỹ. Bộ Ngoại giao Nga lập tức ra thông cáo nêu rõ: "Thật vô cùng đáng tiếc khi giới chức trách Thái Lan phải nhượng bộ trước sức ép chính trị từ bên ngoài và tiến hành dẫn độ bất hợp pháp V. Bút. Dưới góc độ luật pháp, không thể có sự biện minh hay bào chữa có lý nào cho những gì đã xảy ra". Nga vẫn khẳng định Bút vô tội.

Ngay khi đặt chân đến Mỹ, Bút đã bị đưa về một trại giam ở Niu Y-oóc. Tại đây, Bút đã được gặp đại diện lãnh sự Nga. Sau cuộc gặp trên, Tổng lãnh sự Nga tại Niu Y-oóc An-đrây Y-u-sma-nốp (Andrei Yushmanov) cho biết, Bút đã phải chịu một số áp lực trong suốt quá trình dẫn độ, và rằng Mỹ đã tìm cách thuyết phục Bút thừa nhận những gì mà ông ta không làm và hứa sẽ đáp lại bằng những điều tốt đẹp. Vích-to Bút đã cự tuyệt những toan tính đó".

Vích-to Bút, 43 tuổi, là cựu sĩ quan không quân của Nga, bị bắt tại Băng Cốc tháng 3-2008 trong một chiến dịch chung do các đặc vụ Mỹ và Thái Lan thực hiện. Cựu sĩ quan không quân Nga 43 tuổi này bị cáo buộc tìm cách bán vũ khí cho cho phiến quân Cô-lôm-bi-a và cung cấp vũ khí kích động xung đột tại châu Phi và Trung Đông. Nếu bị khép tội cung cấp vũ khí cho các nhóm khủng bố nước ngoài, Bút có thể phải nhận mức án tù chung thân.

Theo Bộ Ngoại giao Nga, việc chính quyền Thái Lan dẫn độ Bút sang Mỹ là hành động sai trái, vô căn cứ và xuất phát từ sức ép "chưa có tiền lệ" của Mỹ. Ông A-lếch-xan-đơ Toóc-sin (Alexander Torshin), Phó chủ tịch thứ nhất của Hội đồng liên bang Nga, cho rằng: “Thái Lan đã tranh cãi với Nga, họ quyết định như vậy vì cho rằng sẽ tệ hơn nếu tranh cãi với Mỹ và họ đã dẫn độ Bút”. Theo THX, Người phát ngôn Chính phủ Thái Lan Panithan Wattanayagorn ngày 18-11 thông báo Thủ tướng nước này A-bi-xít đã hủy chuyến thăm theo kế hoạch tới Xanh Pê-téc-bua để tham dự Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về bảo tồn hổ vào tuần tới. Thay ông dự Hội nghị này là Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Xu-vít Khun-kít-ti (Suwit Khunkitti). Tuy nhiên phía Thái Lan nói rằng, quyết định hủy chuyến thăm Nga không liên quan tới vụ dẫn độ Bút. 

Bộ Ngoại giao Nga cáo buộc, vụ dẫn độ trên mang động cơ chính trị, một hành động có thể làm tổn hại mối quan hệ Nga-Mỹ và đẩy lùi những nỗ lực của chính quyền Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma (Barack Obama) trong việc cải thiện quan hệ với Nga. Oa-sinh-tơn ngay sau đó đã “trấn an” Mát-xcơ-va rằng vụ việc trên sẽ không ảnh hưởng tới chủ trương hai năm qua của Mỹ là “tái khởi động” quan hệ với Nga. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Phi-líp Crâu-li (Philip Crowley) nhấn mạnh: “Chúng tôi có quan hệ tốt đẹp với Nga. Mối quan hệ đó dựa trên cơ sở những quan tâm chung. Có những nội dung nào đó chúng ta đồng thuận, có những vấn đề không nhất trí. Nhưng tôi không nghĩ tình huống với ông Vích-to Bút có thể tác động rõ rệt đến quan hệ Oa-sinh-tơn và Mát-xcơ-va”.