Huyền thoại Đá chúa và tục nhận cha, mẹ nuôi
BHG - Đứng trơ trọi, sừng sững giữa cánh đồng, nếu không tìm hiểu thì chỉ biết đó là một tảng đá rất bình thường. Với chiều cao hơn 3 m, rộng cũng chừng ấy. Khi quan sát thì thấy tảng đá bị nứt làm đôi, một nửa to và cao hơn; ở giữa có khoảng trống đủ đặt mâm cơm và độ 4 người ngồi. Tảng đá này có gắn theo câu chuyện huyền thoại, rất lý thú được truyền lại: Từ xa xưa, vùng Hà Giang xuất hiện chàng khổng lồ có sức mạnh phi thường, rời non, lấp biển.
Đá chúa nằm trên cánh đồng đội 2, thôn Tiến Thắng, xã Phương Thiện (thành phố Hà Giang). |
Một hôm trời nóng bức, chàng khổng lồ xuống sông Miện gội đầu (chỗ đó thuộc Bản Mán, xã Phong Quang, huyện Vị Xuyên ngày nay). Khi cúi xuống, nhìn thấy con trâu bạc đang ăn lúa ở cánh đồng rất xa, chàng vơ vội hòn đá ném đuổi con trâu. Do ném quá mạnh nên nó rơi xuống giữa thửa ruộng và nứt làm đôi. Cánh đồng có tảng đá, tiếng địa phương gọi Nà Chúa (tức ruộng Chúa) thuộc đội 2, thôn Tiến Thắng, xã Phương Thiện (thành phố Hà Giang). Cũng từ đó, nhân dân trong vùng tôn sùng tảng đá, coi như vị chúa luôn cai quản, trở che cho mọi người luôn mạnh khoẻ, làm ăn thuận lợi, may mắn. Cái tên Đá chúa được gọi từ đó đến giờ.
Từ nhiều đời nay, nhân dân trong vùng gọi tảng đá là bố, mẹ nuôi của cả bản. Theo tục lệ ngày xưa, đứa trẻ nào biếng ăn, chậm lớn hay quấy khóc thì cho là muốn tìm bố, mẹ nuôi. Người dân gọi tảng Đá chúa là bố, mẹ nuôi với quan niệm mong đứa trẻ được mạnh mẽ, cứng cáp không ốm yếu… như đá vậy.
Thủ tục nhận bố, mẹ nuôi, được tiến hành, như: Trước khi bố, mẹ đưa đứa trẻ đi, sẽ bố trí một người đến trước, ngồi ở khoảng trống của tảng đá. Khi mọi người đến, bố hoặc mẹ đứa trẻ sẽ gọi: Bố mẹ nuôi có ở nhà không? Người ngồi ở trong thưa có. Sau đó, mọi người vào trải chiếu, bày đồ lễ được chuẩn bị từ nhà, gồm: Xôi, thịt gà hoặc thịt lợn, một chai rượu, cùng bát, đũa đủ cho số người đi và đôi nén hương. Tiếp đó, thầy cúng thắp hương và báo cáo lý do với bố, mẹ nuôi, mong họ nhận nuôi, phù hộ cho đứa trẻ luôn mạnh khoẻ, hay ăn chóng lớn. Báo cáo xong, thầy cúng buộc chỉ vào cổ tay đứa trẻ, coi như bố, mẹ nuôi đã nhận; xong thủ tục, mọi người ăn cơm, uống rượu mừng cho cháu bé.
Trước khi ra về, thầy cúng đưa cho đứa trẻ hai chảy gạo (2 bơ mang sẵn từ nhà) nói đây là gạo của bố, mẹ nuôi cho con nuôi.
Bài, ảnh: Nguyễn Văn Kể
Ý kiến bạn đọc