15 năm gìn giữ và phát huy giá trị nghề dệt lanh truyền thống của người Mông

HGĐT- Khởi đầu từ một nhóm sở thích do Hội Phụ nữ xã Lùng Tám thành lập năm 1999, đến nay sau 15 năm, Hợp tác xã (HTX) dệt lanh Lùng Tám, xã Lùng Tám (Quản Bạ) đã và đang là cơ sở có vai trò rất lớn trong gìn giữ và phát huy giá trị nghề dệt lanh truyền thống của đồng bào dân tộc Mông.

              Một công đoạn dệt vải lanh của xã viên. Ảnh: LƯƠNG ANH

Một ngày đầu Đông chúng tôi có dịp đến thăm HTX dệt lanh Lùng Tám, những nghệ nhân, xã viên và cả những em nhỏ đến học nghề tại HTX đang say sưa thực hiện các công đoạn cuối cùng để hoàn thành những sản phẩm từ vải lanh. Các sản phẩm của HTX từ những chiếc ví, túi sách, vỏ gối, khăn trải bàn, ga trải giường hay những bức tranh treo tường đến các bộ quần áo đặc trưng của đồng bào dân tộc Mông với đủ các màu sắc, họa tiết đặc sắc được dệt, thêu hoàn toàn thủ công, tỉ mỉ qua rất nhiều công đoạn, được trưng bày đẹp mắt tại phòng giới thiệu sản phẩm của HTX. Qua những sản phẩm này có thể thấy sự nỗ lực, cố gắng, sáng tạo của các xã viên và nghệ nhân HTX dệt lanh Lùng Tám trong những năm qua đã dày công tìm hiểu, học hỏi và sáng tạo, kết hợp những hoa văn truyền thống, kỹ thuật thủ công vào các sản phẩm mang tính hiện đại, góp phần gìn giữ và quảng bá bản sắc văn hóa dân tộc trên mỗi sản phẩm đến du khách, khách hàng trong và ngoài nước. Từ đó giúp các xã viên tăng thêm thu nhập để xóa đói giảm nghèo. Chị Vàng Thị Mai, Chủ nhiệm HTX cho biết: “Năm 1999, tôi đang làm Chủ tịch Hội Phụ nữ xã, thấy các chị em hội viên nghèo quá, tôi nảy ra ý định thành lập một nhóm sở thích dệt lanh với mong muốn giúp các chị em có thêm thu nhập. Khởi đầu khi đó chỉ với 10 người. Sau đó, thấy nhu cầu tăng, nhiều chị em đăng ký tham gia, năm 2001 chúng tôi thành lập HTX với 60 xã viên”. Được biết, thời gian đầu HTX sản xuất chủ yếu là vải lanh dệt thô, chưa có các sản phẩm đa dạng như hiện nay nên giá thành rất thấp. Tuy nhiên, 5 năm trở lại đây, với sự nỗ lực, cố gắng và chịu khó học hỏi, sáng tạo, các nghệ nhân của HTX đã tạo ra các sản phẩm với đa dạng mẫu mã và độc đáo, được khách hàng ghi nhận, nhất là các khách hàng đến từ Nhật Bản, Pháp, Uc... Từ đó giá trị mỗi sản phẩm ngày một nâng cao. Đặc biệt một số sản phẩm như bộ quần áo truyền thống của dân tộc Mông, bộ sản phẩm ga và gối hay tranh treo tường cỡ lớn thường có giá hàng triệu đồng, thậm chí trên dưới 10 triệu đồng. Vì vậy, hiện nay, trung bình mỗi xã viên của HTX đều có thu nhập từ 3 triệu đồng/tháng trở lên. 100% xã viên từ ngày đầu thành lập nay đã thoát nghèo, thậm chí một số trở thành hộ khá giả trong thôn, xã...

2 học sinh được Nghệ nhân truyền lại nghề trong những ngày nghỉ. Ảnh: LƯƠNG HÀ

Ngoài giúp các xã viên tăng thu nhập, từng bước thoát nghèo, HTX dệt lanh Lùng Tám nhiều năm qua đã góp phần không nhỏ trong việc gìn giữ và bảo tồn nghề truyền thống của người Mông trên địa bàn xã và huyện Quản Bạ. Điều này được thể hiện bằng việc hàng năm số lượng xã viên tham gia HTX ngày một tăng. Hiện nay HTX có tổng số 130 xã viên, tăng gấp đôi so với thời điểm ban đầu. Bên cạnh đó, mỗi năm HTX đều mở các lớp dạy dệt lanh cho các chị em trong và ngoài xã có nhu cầu học. Đặc biệt là trong 3 tháng hè, HTX thường tổ chức các lớp này cho đối tượng là các cháu học sinh trên địa bàn xã và các xã khác trong huyện có nhu cầu theo học với số lượng trên 100 em mỗi khóa. Để khuyến khích các em chú tâm tham gia khóa học, HTX còn trích kinh phí, hỗ trợ ăn trưa cho các em trong suốt thời gian học. Vì vậy, hiện nay HTX có nhiều em tuổi đời còn rất trẻ nhưng đã có tuổi nghề trên dưới 10 năm như em Sùng Thị Mai. Đây là một trong xã viên trẻ tuổi nhất của HTX được phong danh hiệu nghệ nhân. Hiện nay nghệ nhân Sùng Thị Mai mới có 22 tuổi nhưng được đánh giá là một trong những người có tay nghề cao, được mời trình diễn tại nhiều hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước và nhận được nhiều Bằng khen, Giấy khen. Từ đó càng khẳng định thêm vai trò gìn giữ, bảo tồn một nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc Mông trong những năm qua của HTX dệt lanh Lùng Tám.

Cô Vàng Thị Mai, Chủ nhiệm HTX dệt lanh Lùng Tám giới thiệu các sản phẩm tại phòng trưng bày. Ảnh: TRUNG NHÂN

Ghi nhận những đóng góp của HTX dệt lanh Lùng Tám trong những năm qua, các cấp, ngành, Hội, đoàn thể và Quốc tế đã tặng nhiều Bằng khen cho HTX và các nghệ nhân. Chủ nhiệm HTX, chị Vàng Thị Mai tâm sự: Đối với mỗi các nghệ nhân, xã viên nói riêng, HTX nói chung những phần thưởng, bằng khen mà các cấp, các ngành dành cho rất ý nghĩa. Bởi nó khích lệ tinh thần, sự sáng tạo, cống hiến của các nghệ nhân, thúc đẩy hoạt động của HTX ngày một phát triển. Từ đó có thể thông qua những sản phẩm, giới thiệu đến du khách trong và ngoài nước về bản sắc của người Mông nói riêng, tỉnh Hà Giang nói chung.