Nấm Dẩn, mảnh đất cổ người Nùng U

Ở Nấm Dẩn, người Nùng sinh sống từ lâu đời, hiện nay có hơn 3.000 khẩu. Tại đây, trang phục, nếp sinh hoạt, kiến trúc, phong tục văn hóa của người Nùng đang được truyền từ đời này sang đời khác. Hai bên bờ suối Nậm Khoòng là những nếp nhà sàn đơn sơ xen lẫn với ruộng bậc thang và đá, những phiến đá lớn có chứa những hoa văn, kí tự kỳ lạ. Bãi đá cổ Nấm Dẩn là một di tích khảo cổ đặc biệt trên vùng núi phía Tây Hà Giang. Với quần thể những phiến đá cổ được xác định niên đại từ thời tiền sử, mang nhiều giá trị quý báu để khám phá về dân tộc Nùng ở Xín Mần nói riêng và Hà Giang nói chung. Men theo con suối trong vắt, chúng tôi tìm đến phiến đá chứa đựng nhiều hình khắc hoa văn cổ nhất. Phiến đá hình mai rùa hiện ra bên những ngôi nhà sàn không biết đá có từ bao giờ nhưng điều thu hút nhất là khi quan sát thật gần sẽ thấy những kí tự trên đá được chạm khắc với ý đồ và đặc biệt khó giải mã. Giống như một cuốn sách cổ, trên phiến đá hình mai rùa là cả một hệ thống mật mã bí ẩn mà người xưa để lại. Với những hoa văn, hình vẽ mô phỏng mặt trời, hình người và hình ruộng bậc thang… tuổi đời ngàn năm tựa như bức họa đồ ghi lại đời sống của người dân nơi núi rừng. 

Tín ngưỡng gắn với thiên nhiên là một đặc trưng của người Nùng, với họ rừng, đá và sông suối đều có sự linh thiêng, cần sự tôn thờ. Vẫn còn nhiều bí ẩn cần giải đáp từ các hoa văn trên những phiến đá cổ nhưng nhiều khả năng các hình vẽ đó gắn với tín ngưỡng thờ thần mặt trời, thờ thần đá và văn minh lúa nước của người Nùng nơi đây.

Mạch nguồn văn hóa là một phần làm nên bản sắc của một dân tộc, người Nùng U ở Nấm Dẩn vẫn còn những giá trị nguyên vẹn về phong tục, tập quán. Với những Lễ cúng rừng, cúng thần nước, thần đá và kho tàng văn học đồ sộ, văn hóa dân gian đặc sắc mang âm hưởng núi rừng được gìn giữ và truyền lại theo thời gian. Phát huy giá trị truyền thống, chính quyền địa phương đã khảo sát và bảo vệ các giá trị văn hóa, lịch sử còn lưu lại ở Nấm Dẩn. Ban Quản lý di tích đã xây dựng hồ sơ về Bãi đá cổ Nấm Dẩn để bảo vệ giá trị quý báu của di tích này; phát huy giá trị đưa vào phát triển du lịch. Xây dựng làng nghề dệt may truyền thống của phụ nữ Nùng thành sản phẩm hàng hóa.

Là địa danh có nhiều tiềm năng phát triển du lịch, khí hậu trong lành, văn hóa bản địa đặc sắc và có những danh thắng nổi tiếng như: Thác Tiên- Đèo Gió, Bãi đá cổ và hệ thống ruộng bậc thang rộng lớn hài hòa với thiên nhiên đủ sức để Nấm Dẩn trở thành một địa điểm thu hút du khách đến khám phá.

   Bài, ảnh: Trọng Toan