Đậm đà bánh chuối Rằm tháng Bảy

BHG - Sau tết Nguyên đán thì Rằm tháng Bảy là ngày tết lớn thứ hai của nhiều dân tộc. Đối với người Tày ba Phương (Phương Thiện, Phương Độ, Phương Tiến - Hà Giang) từ xa xưa đã có truyền thống làm bánh chuối vào dịp này hàng năm để dâng cúng tổ tiên.

Chuối được hun trên gác bếp.

Tháng Bảy, mùa Vu Lan không chỉ là dịp để những người con thể hiện tấm lòng thơm thảo đến đấng sinh thành của mình mà còn để tôn vinh những nét đẹp văn hóa truyền thống của Việt Nam. Khác với những dân tộc khác là ngồi thiền trà, ăn chay thì dân tộc Tày lại làm những mẻ bánh chuối thơm ngon dâng cúng Tổ tiên để thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với những bậc sinh thành và cầu nguyện những điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Để làm bánh chuối, sức hấp dẫn được thể hiện qua những bàn tay khéo léo của các bà, các mẹ. Làm một mẻ bánh thơm ngon, giữ được hương vị nguyên vẹn của chuối mà sao cho kịp Rằm tháng Bảy, người Tày phải chuẩn bị trước vài tháng.

Bánh chuối thành hàng hóa.

Làm bánh chuối phải chọn chuối Tây, chuối chín đem bóc vỏ rồi phơi khô, ở những nơi khác thì đem phơi nắng còn người Tày ba Phương lại tận dụng gác bếp để làm khô chuối. Công đoạn này rất quan trọng quyết định mẻ bánh ngon hay không, bếp lửa phải hun đều thường xuyên thì chuối mới khô và không bị mốc.

Gần ngày Rằm tháng Bảy (khoảng từ 12 âm lịch) mọi nhà sẽ cùng làm bánh, cả bản Tày thơm nức mùi chuối. Từ nguyên liệu rất gần gũi, khi làm bánh phải chuẩn bị lá chuối để gói bánh và gạo nếp ngon.

Công đoạn chế biến không mấy cầu kỳ, chuối khô được đem rửa sạch, nấu nhừ. Gạo nếp vò sạch để ráo nước rồi xay mịn. Sau đó, đem chuối và bột trộn với nhau, cho vào cối giã nhuyễn tạo thành thứ bột màu vàng sẫm và bóng. Bột bánh sau khi giã chia nhỏ thành các phần đều nhau, nặn tròn bằng nắm tay rồi gói bằng lá chuối khô, xếp bánh vào chõ hấp khoảng 1 giờ là chín.

Ở các địa phương khác sẽ cho nhân đỗ xanh hoặc lạc, vừng để thêm hương vị, nhưng từ bao đời nay, người Tày ba Phương vẫn giữ nguyên vẹn vị bánh chuối truyền thống ngày xưa các cụ truyền lại.

Bánh chuối ba Phương không giống bất kỳ loại bánh nào, dễ ăn, vừa ngon, vừa lạ, vị chua chua, ngọt ngọt của chuối và mùi thơm hấp dẫn du khách gần xa. Hiện nay, bánh chuối được bán ở các phiên chợ hàng tuần, nhưng phong tục làm bánh chuối cúng Rằm tháng Bảy có ý nghĩa rất thiêng liêng gắn với giá trị tinh thần của người Tày ba Phương, sản phẩm này trở thành nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của người dân nơi đây.

Bài, ảnh: Nguyễn Thị Dịu