Hồ Noong chỉ còn trong tiềm thức!

BHG - “… Xưa, hồ Noong đẹp lắm. Cứ cuối tuần chúng tôi lại cùng nhau vào thưởng ngoạn, ghi lại những khoảnh khắc đầy thơ mộng như bức tranh thủy mặc. Giờ đây, khi vào với hồ Noong chỉ còn lại nỗi buồn mênh mông như chính lòng hồ cạn trơ đáy - Nghệ sỹ nhiếp ảnh Dương Thanh Hiền, Phó Chủ tịch Hội Văn học - Nghệ thuật tỉnh chia sẻ.

Nghệ sỹ nhiếp ảnh Dương Thanh Hiền tìm lại ký ức về hồ Noong qua những bức ảnh.

Có thể nói, trong tâm trí của nhiều người, hồ Noong (xã Phú Linh - Vị Xuyên) xưa vốn là chốn “bồng lai, tiên cảnh”, non nước hữu tình, thiên nhiên kỳ thú, hoang sơ đến mê hoặc lòng người. Nhưng nay, trải qua nhiều biến đổi của thời gian, tác động tiêu cực từ con người, hồ Noong không còn những cảnh nên thơ của mặt hồ mênh mông nước hay những cánh rừng ngập nước đan xen trải dài miên man trên diện tích rộng hàng chục ha. Thay vào đó, giờ chỉ còn những thảm cỏ hoang, những ụ đất mấp mô, nơi chăn thả gia súc của một số gia đình sống ven lòng hồ.

Xưa kia, hồ Noong là một hồ nước tự nhiên được hình thành từ 2 đầm lầy Pum Áng và Pum Yệu với tổng diện tích lòng hồ gần 70 ha. Hồ nằm giữa cánh rừng nguyên sinh, nhiều nguồn nước ngầm từ các khe đá trong núi đổ về. Lòng hồ trước đây có nhiều loài cá và thủy sinh sinh sống, ông Nguyễn Văn Đắc, 70 tuổi, trú thôn Noong 2 kể lại: Ngày còn nước, cá ở hồ Noong nhiều vô kể, nhiều loài có giá trị, như: Cá Chép, Nheo, cá Đắng... Loài cá Đắng có thời trở thành thương hiệu, đặc sản của xã Phú Linh mà quá lâu rồi chúng tôi chưa được thưởng thức lại… Còn với chúng tôi, những thế hệ sinh sau, chỉ biết về hồ Noong qua các trang báo, bức ảnh còn lưu lại, thể hiện rõ hình ảnh hàng nghìn cây xanh mọc nửa chìm, nửa nổi giữa lòng hồ, tạo ra cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, đặc sắc.

Hồ Noong với tổng diện tích gần 70 ha mặt nước giờ cạn trơ đáy.

Mới đây, có thời gian quay lại địa danh nổi tiếng một thời, tâm trạng người nghệ sỹ từng có cả quá trình gắn bó với hồ Noong không khỏi bàng hoàng, xót xa. Hàng nghìn cây xanh mọc giữa lòng hồ không còn; hàng chục ha mặt nước cũng biến mất; lòng hồ luôn trong tình trạng cạn kho. Nghệ sỹ Dương Thanh Hiền tâm sự: “Sự nổi tiếng của hồ Noong vẫn còn, nên rất nhiều nghệ sỹ nhiếp ảnh và khách du lịch trước khi đến với Hà Giang đều gọi điện hỏi và ngỏ ý muốn vào vãn cảnh hồ Noong mà thấy buồn khôn tả…”.

Qua tìm hiểu được biết: Trước kia, hồ Noong được giao cho thôn ven hồ quản lý, người dân trong thôn và các xã lân cận đều được khai thác thủy sản từ 3 - 4 ngày vào mùa cạn, nhưng chỉ dùng nơm, vó, tuyệt đối không dùng lưới, kích điện làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái lòng hồ. Người dân cũng không được xâm hại đến cảnh quan tự nhiên của hồ, như: Chặt cây, đào đất ngăn ô thả cá… Nhưng từ năm 2004, khi xã Phú Linh quyết định thành lập HTX Thủy sản nhằm quản lý và nuôi cá ở lòng hồ thì hồ Noong bắt đầu bị chia cắt, dựng kè, quây lưới thành những ao nhỏ. Đáng buồn hơn, do cấp ủy, chính quyền địa phương buông lỏng quản lý nên người dân thả sức chặt cây bắt cá, xâm chiếm lòng hồ để làm đất ở, đất sản xuất… cảnh quan thiên nhiên bị tàn phá tới mức khó khôi phục.

Hồ Noong xưa - hình ảnh do Nghệ sỹ Dương Thanh Hiền ghi lại.

Anh Phà Văn Tiên, thôn Noong II, người có quá trình gắn bó trên 10 năm với hồ Noong tâm sự: “Tiếc, xót lắm. Nhớ ngày xưa, gia đình mình tiên phong trong việc kinh doanh dịch vụ du lịch lòng hồ. Hồi trước năm 2000, khách du lịch đến đông lắm, nhưng khi HTX Thủy sản đi vào hoạt động, không gian hồ Noong bị băm nát, nước dần cạn kiệt…”. Thật buồn, một điểm du lịch đầy tiềm năng bị “chết yểu” bởi chính bàn tay con người! Anh Tiên cho biết thêm: “Tôi đã gắn bó với hồ Noong từ nhỏ, biết khá rõ về từng khe nước ra, vào của lòng hồ, nếu chính quyền địa phương vào cuộc thì vẫn có thể cứu được hồ Noong”.

Bài, ảnh: Phi Anh