Hà Giang

Nhân dân Phương Thiện gìn giữ phát huy giá trị làn điệu hát Cọi, hát Then và đàn Tính

14:24, 03/05/2018

BHG - Những năm qua, làn điệu hát Cọi, hát Then và tiếng đàn Tính của đồng bào dân tộc Tày ở xã Phương Thiện (thành phố Hà Giang) đang từng bước được bảo tồn và phát huy các giá trị trong đời sống tinh thần của người dân. Các điệu Cọi, điệu Then và tiếng đàn Tính đã góp phần làm nên một âm hưởng mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào.

Một lớp học đàn tín, hát then ở thôn Mè Thượng, xã Phương Thiện, thành phố Hà Giang.
Một lớp học đàn Tính, hát Then ở thôn Mè Thượng, xã Phương Thiện.

Câu lạc bộ hát Cọi, hát Then và đàn Tính thôn Mè Thượng, xã Phương Thiện có 22 thành viên ở các lứa tuổi khác nhau, họ có chung một niềm đam mê yêu thích văn hóa, văn nghệ, yêu những lời Cọi, điệu Then của đồng bào mình. Bởi Then là loại hình nghệ thuật dân gian diễn xướng truyền khẩu, với những khúc hát, điệu múa thuộc thể loại dân ca phản ánh về đời sống sinh hoạt, cùng với các nghi lễ, phong tục tập quán từ lâu đời của dân tộc Tày. Ngôn ngữ, lời Then mộc mạc, gần gũi với cuộc sống của người dân, toát lên tư tưởng nhân văn sâu sắc, chứa đựng tình yêu thiên nhiên, cầu cho mưa thuận gió hòa, con người mạnh khỏe, mùa màng tươi tốt. Cũng như Then, hát Cọi là loại hình giao duyên trong tình yêu đôi lứa, dăn dạy đạo lý làm người, ca ngợi quê hương, đất nước. Để cùng với giai điệu Then mượt mà, lời Cọi sâu lắng, âm hưởng mềm mại, đầm ấm và thiêng liêng có sức truyền cảm mạnh, thì đồng bào Tày thường sử dụng đàn Tính với điệu "Khửn không" có nghĩa là lên thiên đình; "Khảm hải” nghĩa là vượt biển; "Thim khoăn" nghĩa là lấy hồn vía. Để giữ được những làn điệu Then, diệu Cọi cổ thì việc dịch và biết hát đúng làn điệu là rất cần thiết. Việc thành lập Câu lạc bộ hát Cọi, hát Then và đàn Tính của thôn Mè Thượng, xã Phương Thiện là cơ hội để những lớp người kế cận hôm nay biết được các giá trị đó.

Các ông Nguyễn Thanh Vương, Chủ nhiệm CLB hát Cọi, hát Then và đàn Tính thôn Mè Thượng và Nguyễn Văn Long, Chủ tịch Hội Nghệ nhân dân gian xã Phương Thiện cho biết: Câu lạc bộ ra đời nhằm tập hợp những người có chung niềm đam mê và yêu những lời Cọi, điệu Then của đồng bào mình. Hiện nay, Hội Nghệ nhân dân gian xã Phương Thiện đã thành lập được 6/7 chi hội nghệ nhân dân gian và 5 CLB ở thôn bản. Các chi hội nghệ nhân dân gian và Câu lạc bộ ở  thôn bản đã và đang làm tốt việc sưu tầm, luyện tập và dàn dựng các bài hát Cọi, hát Then, cùng với việc tập đánh đàn Tính. Ngoài lưu giữ được nhiều lời Then cổ, các chi hội nghệ nhân dân gian và các Câu lạc bộ ở thôn bản còn tham gia đặt lời mới cho làn điệu Then, điệu Cọi…

Những lời Then được thêu dệt lên từ tấm lòng tri kỷ với văn hóa truyền thống của quê hương. Lời Then mới hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc cầu cho mùa màng tốt tươi, nhân khang vật thịnh, ca ngợi sự đổi thay của quê hương, đất nước, cũng có khi là lời giáo dục cho con cháu về những điều hay, lẽ phải. Không để câu Then, lời Cọi và tiếng đàn Tính bị mai một, những người yêu mến dân ca hình thành nên hội nghệ nhân dân gian của xã Phương Thiện còn là những hạt nhân tiêu biểu để “giữ lửa” cho tiếng đàn Tính cùng làn điệu Then, điệu Coi trên địa bàn xã được ngân vang mãi mãi. Ông Nguyễn Văn Long, Chủ tịch hội Nghệ nhân dân gian xã Phương Thiện cho biết thêm: "Trong thời gian tới xã sẽ mời các nghệ nhân để mở 2 lớp học hát Cọi, hát Then và đàn Tính cho nhân dân ở các thôn bản. Đây là việc làm có ý nghĩa rất lớn bởi hát Cọi, hát Then và đàn Tính đang dần bị lãng quên ở các thế hệ trẻ. Do vậy giúp cho các thế hệ trẻ hôm nay hiểu được các giá trị văn hóa của đồng bào mình là một việc làm hết sức quan trọng". 

Hát Then, hát Cọi và sử dụng đàn Tính từ lâu đã có mặt ở các bản làng của người Tày và đó là một hình thức sinh hoạt văn hóa cổ truyền mang đậm bản sắc dân tộc của cư dân sống quần tụ dưới các triền núi. Các nghệ nhân dân gian, cùng với người dân xã Phương Thiện yêu quý cây đàn Tính như một vật thiêng trong gia đình. Họ yêu điệu Then, điệu Cọi như những món ăn tinh thần trong đời sống sinh hoạt hàng ngày. Với họ, chỉ như thế, ý nghĩa của đàn Tính, cùng với lời Cọi, lời Then mới được gìn giữ và phát triển đến muôn đời. Họ đang cùng với cộng đồng cùng nhau gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của làn điệu Then, điệu Coi và cây đàn Tính để góp phần làm giàu các giá trị văn hóa trong đời sống tinh thần của nhân loại.

                                          Tiến Quân (Trung tâm VHTT&DL TP.Hà Giang)


Ý kiến bạn đọc


Cùng chuyên mục

Khai mạc Lễ hội Khèn Mông huyện Đồng Văn lần thứ V, năm 2018

BHG - Tối 29.4, huyện Đồng Văn đã tổ chức Lễ hội khèn Mông lần thứ V, năm 2018. Dự buổi lễ có các  đồng chí Thào Hồng Sơn, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Trần Việt Hùng, Phó Chánh Văn phòng T.Ư Đảng; Trần Đức Quý, Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; Trần Quang Hoài Nam, Phó Chủ tịch UBND TP Cần Thơ; lãnh đạo các sở, ngành của tỉnh; lãnh đạo huyện Đồng Văn cùng đông đảo người dân và du khách.

30/04/2018
Tạo sinh kế cho người dân từ phát triển du lịch cộng đồng

BHG - Hoàng Su Phì – mảnh đất miền Tây đầy nắng, gió của tỉnh có nhiều tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch. Ngoài danh lam, thắng cảnh ruộng bậc thang kỳ vĩ, nơi đây còn có những đồi chè Shan tuyết cổ thụ hàng trăm năm tuổi, những đỉnh núi cao trên 2 nghìn m so với mực nước biển và nhiều cung đường hiểm trở, thuận tiện cho việc phát triển du lịch mạo hiểm, khám phá. Những yếu tố đó đã, đang trở thành lợi thế riêng, giúp địa phương mở hướng phát triển du lịch cộng đồng (DLCĐ), tạo sinh kế cho người dân.

 

30/04/2018
Nhà nước Đại Cồ Việt - Nhà nước quân chủ Trung ương tập quyền đầu tiên của Việt Nam

BHG - Nhà nước Đại Cồ Việt dưới thời nhà Đinh, tuy chỉ tồn tại trong 12 năm (968 - 980), trải qua 02 đời vua, nhưng trong quá trình tồn tại, bằng tổ chức quản lý và hoạt động cụ thể, Nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh đã có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong tiến trình lịch sử Việt Nam. Đây là Nhà nước đại diện cho lợi ích và sức mạnh của cộng đồng các giáp, xã... tượng trưng cho sự đoàn kết, tập hợp các lực lượng vì mục đích độc lập, tự chủ và thống nhất.

27/04/2018
Tổng Bí thư dự Lễ kỷ niệm 1050 năm Nhà nước Đại Cồ Việt

Tối 24/4, tại Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, diễn ra lễ kỷ niệm 1050 năm nhà nước Đại Cồ Việt và Lễ hội Hoa Lư 2018 với chủ đề "Rực sáng thiên anh hùng ca Đại Cồ Việt". Tới dự buổi lễ có Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam, đại biểu các Bộ, Ban ngành ở trung ương, tỉnh Ninh Bình, cùng hàng ngàn người dân địa phương. 

27/04/2018