Bánh Pá Pá của đồng bào Mông ở thị trấn Đồng Văn

BHG - Ẩm thực trên Cao nguyên đá được biết đến với những bát thắng cố nghi ngút khói, hay bát mèn mén thơm lừng. Song it ai biết đồng bào Mông trên mảnh đất địa đầu còn có nghề làm bánh truyền thống từ rất lâu đời. Nghề làm bánh không biết có từ bao giờ, chỉ biết rằng bánh mà đồng bào làm ra được gọi bằng cái tên rất mộc mạc, bánh Pá Pá. Bánh Pá Pá thể hiện một phần văn hóa ẩm thực đặc sắc và cũng mang lại nguồn thu nhập khá, giúp cải thiện đời sống cho người dân nơi đây.p

Công đoạn đưa bột bánh vào khuôn và hấp chín.

Năm 2017, Tổ hội nghề nghiệp làm bánh truyền thống thị trấn Đồng Văn được thành lập với 15 thành viên, ở 2 thôn Hấu Đề và Má Tìa đã tạo điều kiện cho bánh truyền thống được quảng bá rộng rãi và phát triển hơn. Bánh Pá Pá có 3 loại chính, làm từ hạt Tam giác mạch, ngô và gạo tẻ. Làm bánh Pá Pá không quá khó, nhưng để tạo ra chiếc bánh đến tay người mua, phải trải qua khá nhiều công đoạn. Mỗi công đoạn đòi hỏi sự khéo léo, tỉ mỉ và kinh nghiệm được đúc kết qua nhiều năm. Đầu tiên, nguyên liệu được chọn làm bánh phải đảm bảo ngon và sạch (nguyên liệu có thể là ngô, gạo hoặc hạt Tam giác mạch) rồi đem ngâm nước khoảng 5 - 6 giờ; sau đó nghiền thành bột nước và để bột qua một đêm cho lên men tự nhiên. Chị Vàng Thị Mỷ, Tổ phó Tổ hội nghề nghiệp làm bánh truyền thống cho biết: Bánh khi hấp hoặc nướng cần có độ phồng nhất định, thông thường, người ta sẽ cho bột nở hoặc một số chất phụ gia khác; thường bà con sử dụng cách ngâm bột để lên men tự nhiên vừa đảm bảo bánh chất lượng và vẫn tạo được độ phồng. Sau khi bột được lên men, sẽ đổ vào khuôn và hấp chín. Bánh thường được làm từ tối hôm trước khi đem bán nên chúng ta thường thấy tại các phiên chợ, bánh sẽ được hấp lại hoặc nướng tùy theo sở thích và nhu cầu người mua.

Bánh Pá Pá được đem bán ở các chợ phiên trong huyện như: Chợ Đồng Văn, Sà Phìn, Ma Lé và Lũng Cú… Mỗi phiên chợ, mỗi tổ viên thường bán được từ 100 - 150 chiếc, với giá 5.000 đồng/chiếc; trừ chi phí, có thể lãi từ 200 - 300 nghìn đồng. Để tạo điều kiện cũng như sự thống nhất giữa các thành viên trong tổ, đối với chợ phiên tại các xã, mỗi phiên sẽ lần lượt có 2 thành viên đi bán. Còn tại chợ Đồng Văn, tất cả các thành viên trong tổ viên sẽ cùng tham gia. Như vậy, từ nghề làm bánh Pá Pá, các thành viên trong tổ đều có thêm khoản thu nhập trên 2 triệu đồng mỗi tháng. Cũng theo chị Mỷ, khách trong nước và người dân địa phương rất thích mua bánh Pá Pá làm từ gạo và ngô hơn, còn du khách nước ngoài lại thích hương vị đặc biệt của bánh Pá Pá làm từ hạt Tam giác mạch.

Trao đổi với anh Hò A Dản, Chủ tịch Hội Nông dân thị trấn Đồng Văn, anh cho biết: Ngoài tăng thêm thu nhập, cải thiện cuộc sống; nghề làm bánh còn giúp người dân duy trì nghề truyền thống từ xa xưa của đồng bào Mông. Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục vận động người dân tham gia vào Tổ hội nghề nghiệp làm bánh truyền thống, mong muốn sẽ cùng đồng bào giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa lâu đời mà nghề mang lại. Được biết, Tổ hội làm bánh Pá Pá của thị trấn sẽ tham gia vào phần Lễ hội Ẩm thực trong Lễ hội Hoa Tam giác mạch. Thông qua đó nhằm quảng bá nét văn hóa ẩm thực đặc sắc đến đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Bảo tồn và phát triển nghề làm bánh truyền thống giúp giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập, từng bước cải thiện đời sống cho người dân. Đồng thời góp phần gìn giữ nét văn hóa ẩm thực đặc sắc của dân tộc Mông và thúc đẩy phát triển du lịch trên địa bàn huyện. Nếu có dịp ghé thăm các phiên chợ vùng cao Đồng Văn, nhâm nhi bát thắng cố nghi ngút khói hay nhấp ngụm rượu ngô men lá thơm nồng; du khách cũng đừng bỏ qua thưởng thức hương vị riêng của bánh Pá Pá, bánh truyền thống của đồng bào trên Cao nguyên đá.

Bài, ảnh: MY LY